فیلم «نبات» ساخته پگاه ارضی که در آن شهاب حسینی نقش اول را بازی می کند باعث شد دوباره نگاه ها به سمت این بازیگر مهم سینمای ایران جلب شود. شهاب حسینی بعد از دریافت جایزه جشنواره کن برای فیلم «فروشنده» کم کار شد و گفته می شود که در آمریکا دفتری برای تولید فیلم زده است. در این سه سال اخیر در فیلم هایی بازی کرده که سازندگانش چندان شناخته شده نبودند و خودش هم یک فیلم ساخته است.
هر چند تجربه ی فیلمسازی قبلی اش یعنی «ساکن طبقه وسط» نتیجه چندان خوبی نداشت، اما به هر حال حسینی در تلاش است به جز بازیگری در سینما نقش های دیگری هم داشته باشد. فیلم پگاه ارضی بهانه ای شد تا بهترین فیلم های شهاب حسینی را در سینما مرور کنیم. فیلم ها به ترتیب سال مرتب شده اند.
کمتر کسی می داند که شهاب حسینی از اواسط دهه هفتاد با دو تئاتر «بر کرانه باد» و «افسانه» هر دو به کارگردانی مینا ابراهیم زاده کارش را شروع کرد. اما با مجری گری در برنامه «اکسیژن» بود که تبدیل به چهره شناخته شده ای برای مردم شد. سال ۱۳۷۹ نقشی فرعی و کوتاه در سریال محبوب «پس از باران» داشت و سال ۱۳۸۰ با فیلم «رخساره» ساخته امیر قویدل راهش را به سینما هم باز کرد.
کارنامه اش نشان می دهد که از همان ابتدا به جز ستاره شدن دغدغه ی حضور در فیلم هایی را داشته که علاوه بر مخاطب کارگردانان نام آشنایی هم پشتش باشند. نمونه اش «واکنش پنجم» تهمینه میلانی که جزو اولین نقش های مهم شهاب حسینی است و البته جزو معدود مردان موجه و دوست داشتنی فیلم های تهمینه میلانی!
واقعیت این است که تا پیش از همکاری با اصغر فرهادی در هیچ فیلمی چنان که باید دیده نشد در حالی که از همان حضورش مثلا در سریال «پلیس جوان» سیروس مقدم معلوم بود استعدادش را دارد که تبدیل به جوان اول سینمای ایران بشود. شانس اش را نداشت یا قرار بود به چیزی فراتر از جوان اول تبدیل شود به هر حال او در کنار رضا ناجی که از برلین خرس نقره ای گرفته معتبرترین جایزه های بازیگری سینمای ایران را به ارمغان آورده اند.
به جز فیلم هایی که با اصغر فرهادی کار کرده در بقیه آثارش حتی اگر خودش هم بازی خوبی داشته متاسفانه فیلم هایی که انتخاب کرده چنگی به دل نمی زدند. برای کار کردن با اصغر فرهادی شاید باید لقب خوش شانس ترین بازیگر سینمای ایران را بگیرد و بابت بقیه فیلم هایی که انتخاب کرده و بازی کرده احتمالا بد شانس ترین بازیگر سینمای ایران است.
۱. رستگاری در هشت و بیست دقیقه
کارگردان: سیروس الوند / نقش: فواد
بعد از «شمعی در باد» پوران درخشنده که به همراه بهرام رادان نقش جوانان عیاش معتاد را بازی می کردند و فیلم در جلب مخاطب جوان موفق بود این بار همان زوج سال ۱۳۸۳ جلوی دوربین سیروس الوند رفتند. فیلمی ضعیف در اوایل دهه هشتاد وقتی هنوز یک سالی از سر کار ماندن دولت اصلاح طلب باقی مانده بود و آخرین فیلم ها با اشارات سیاسی در سینمای ایران ساخته می شدند.
یک جوان فرزند شهید با بازی رادان نقش مثبت ماجرا بود. آن طرف جوان متحجری داشتیم که از هایدگر کتاب می خواند، اما افکار دگم و بسته ای داشت. این دو نفر به هم گره می خورند و تحت تاثیر افکار فواد تصمیم می گیرند با رویکرد خشونت آمیز جامعه را به سمت بهتری ببرند.
طبعا نقش شهاب حسینی ضدقهرمان منفی قصه است. حرف های تئوریسین ها را می زند، اما واکنش های متعصبانه اش باعث می شود از او بیزار شویم. یکی از معدود نقش های منفی که شهاب حسینی در کارنامه اش ایفا کرده و خیلی هم خوب از پس آن برآمده است. با شیوه دیالوگ گفتن اش، با مدل حرکاتش و پرخاش هایش توانسته فواد را به شدت آنتی سمپات از کار دربیاورد. آن هم در فیلمی که با دیالوگ های کلیشه ای اش حسابی دافعه برانگیز است.
۲. محیا
کارگردان: اکبر خواجوی / نقش: جاوید
از آن ملودرام های به اصطلاح آبکی بود که سال ۱۳۸۶ ساخته شد. در دوران افول سینمای ایران و یکی از بدترین سال های سینمایی. بین فیلم هایی که آثار مطرحی نبودند فیلم اکبر خواجوی آن پایین های جدول قرار می گرفت. فروش مناسبی نداشت و فیلمی نبود که اصلا منتقدان نگاهش کنند چه برسد به این که تحویلش بگیرند. با این حال تنها نکته مثبت فیلم بازی شهاب حسینی در نقش مقابل الهام حمیدی بود.
هر چقدر کاراکتر و بازی الهام حمیدی مستعد این بود که اعصاب تماشاگر را به هم بریزد شهاب حسینی در عوض در نقش پسر عاشق پیشه ای که می خواهد شرط دختر مورد علاقه اش را برآورده کند تا بتواند به او نزدیک شود نرم و دوست داشتنی بازی می کند. یکی از راحت ترین بازی های شهاب حسینی جلوی دوربین که همین باعث می شود میان خیلی از فیلم هایی که بازی کرده نقش جاوید را در فیلم «محیا» جزو بهترین بازی هایش قرار بدهیم.
زمانی بیلی وایلدر کبیر گفته بود که سخت ترین کار یک بازیگر این است که نقش یک آدم عادی را بازی کند. شهاب حسینی در «محیا» یک دانشجوی پزشکی عادی است که عاشق یک دختر می شود و با وجود ترس اش از مرده ها تصمیم می گیرد برای به دست آوردن دل دختر هفت مرده را بشوید. فیلم غیرقابل تحملی که به لطف بازی شهاب حسینی قابل تحمل شد.
۳. درباره الی
کارگردان: اصغر فرهادی / نقش: احمد
و بالاخره ۱۳۸۷ اصغر فرهادی سراغ شهاب حسینی آمد و ستاره اقبال حسینی درخشیدن گرفت. در فیلمی پربازیگر که تقریبا همه بازیگرانش هم بهترین کار های کارنامه شان را ارائه دادند و نقش فرعی احمد فرصت مناسبی برایش به وجود آورد تا بتواند آنچه را به بازی باورپذیر، طبیعی و زیرپوستی شهرت دارد انجام بدهد. احمد از خارج آمده و با دوستانش به سفر شمال رفته اند. یکی از دوستان قدیمی اش در دانشگاه مربی مهد بچه اش را هم آورده تا با احمد آشنا شود و شاید بین احمد و الی وصالی صورت بگیرد. سپیده چیز زیادی از الی نمی داند و آن چیز هایی را هم که می داند از بقیه مخفی می کند.
اگرچه بازی گلشیفته فراهانی در نقش سپیده آنقدر برجسته است و کاراکترش مهم و حیاتی که بقیه شخصیت ها زیر سایه اش قرار می گیرند، اما یکی از دلایل موفقیت فیلم «درباره الی» بازی های فرعی بازیگران است. جمله کلیدی فیلم «درباره الی» یکی از دیالوگ های شهاب حسینی است: «یک پایان تلخ بهتر از یک تلخی بی پایان است.» آن پروسه تبدیل شهاب حسینی از پسری که در جست وجوی عشق است و از آلمان آمده تا با رفقایش خوش بگذراند تا آنجایی که از ته دل ناله می کند: «آی آی آی» از درخشان ترین بازی های کارنامه اوست. «درباره الی» هم از مهم ترین فیلم های اکران شده در سال ۸۸ است.
۴. پرسه در مه
کارگردان: بهرام توکلی / نقش: امین
دومین فیلم بهرام توکلی بعد از «پابرهنه در بهشت» را برخی بهترین فیلم او می دانند. «پرسه در مه» که سال ۱۳۸۸ ساخته شد نوید یک کارگردان مولف را در سینمای ایران داد. به تصویر کشیدن هنرمند مجنون یکی از آن نقش های چالش برانگیزی است که اصولا بازیگران برای بازی در آن سر و دست می شکنند. امین با بازی شهاب حسینی پیانیست و آهنگسازی است که چشمه های خلاقیتش برای مدتی خشک شده و چنان در عذاب روحی به سر می برد که کارش به آسایشگاه روانی می کشد.
آنجا در میان رویا ها و وهم های امین متوجه رابطه اش با رویا همسرش می شویم که بیشترین ضربه را از نوسانات روحی امین خورده است. رویا که خودش هنرمند و بازیگر تئاتر بوده. از آنجایی که فیلم پر از فلاش بک است و در فضایی بین وهم و واقعیت می گذرد کار شهاب حسینی برای نگهداشتن و حفظ راکورد بازی اش دشوار بوده، اما به خوبی از پس این کار برآمده است.
۵. سوت پایان
کارگردان: نیکی کریمی / نقش: سامان
یک زوج مستندساز می خواهند درباره قصاص مستند بسازند. زن که حساس تر است بیشتر درگیر موضوع می شود. (نقش زن را خود کارگردان فیلم یعنی نیکی کریمی بازی می کند) و مرد (شهاب حسینی) نگاه منطقی تری به ساخت فیلم و سوژه شان دارد. فیلم اصلا متعلق به مرد بوده، اما به خاطر خراب شدن یک سکانس مجبور می شود گرفتن دوباره آن را به زن بسپارد. یک فیلم تقریبا شعاری درباره مقوله عفو و قصاص به همراه مقدار زیادی شعار و البته فیلمبرداری خوب تورج اصلانی و بازی خوب شهاب حسینی. می رود جزو آن دسته فیلم هایی که شهاب حسینی حقیقتا کار خاصی انجام نمی دهد، اما کاریزمایی روی پرده دارد که دیدن فیلم را امکان پذیر می سازد.
منتقد دیگری ممکن بود به جای این فیلم مثلا «حوض نقاشی» مازیار میری را بگذارد که در آن شهاب حسینی نقش یک مبتلا به اوتیسم را بازی می کند. از آن نقش هایی که همه تصور دارند خیلی سخت است و راستش تماشای شهاب حسینی در آن نقش احتمالا از بازی اش هم سخت تر بود. ولی به نظرم کاری که شهاب حسینی در «سوت پایان» انجام می دهد، در نقش یک مرد معمولی جذاب تر و مهم تر است.
۶. خانه پدری
کارگردان: کیانوش عیاری / نقش: ناصر
زیر نظر کیانوش عیاری هر بازیگری مجبور است که بهترین بازی خودش را ارائه بدهد. شهاب حسینی البته در فیلم «خانه پدری» نقش چندان پررنگی ندارد. او نماینده نسل امروز است که جنایت های نسل های گذشته را از زیر خروار ها خاک کشف می کند. آن حالت بهتی که از کشف حقیقت دارد، یک جور شوک که برای همه مان حسی آشناست را خیلی خوب به تصویر می کشد. ناصر از آن نقش های کوتاهی است که ممکن بود تبدیل به تیپ شود، اما زیر نظر کارگردانی ظریف کیانوش عیاری و با بازی خوب شهاب حسینی تبدیل به یکی از نقش های خوب کارنامه حسینی شد.
۷. جدایی نادر از سیمین
کارگردان: اصغر فرهادی / نقش: حجت
طبعا بازی در اولین فیلم اسکاری سینمای ایران شانس بزرگی است. هرچند که در «جدایی نادر از سیمین» پیمان معادی در نقش نادر و ساره بیات در نقش راضیه دو قطب اصلی قصه را شکل می دادند، اما اتفاقا این حجت شوهر راضیه بود که نماینده ور سنتی جامعه محسوب می شد. مردی که قرار بود جلوی نادر که مثلا مرد روشنفکر آرام بود نقش مرد عصبی متعصب را بازی کند، اما بازی ظریف شهاب حسینی باعث شد که حجت در این ورطه نیافتد.
حجت مردی است که فرزندش را از دست داده و همسرش کار کردنش را از او پنهان کرده، اما با این حال به نظر می رسد عشق حجت به راضیه خیلی بیشتر از علاقه نادر به سیمین است. بازی برونگرایانه شهاب حسینی به خصوص در سکانس های دادگاه و صحنه عصبی داخل خانه تحسین خیلی ها را برانگیخت.
۸. فروشنده
کارگردان: اصغر فرهادی / نقش: عماد
دوباره همکاری با اصغر فرهادی و دوباره اسکار برای فیلم دیگری که این بار نقش اصلی اش بر عهده شهاب حسینی بود. کاراکتر عماد درست نقطه مقابل حجت قرار می گرفت. مرد هنرمند روشنفکر. مردی که دقیقا قرار است چالش پیش رویش این باشد که بین غیرت غریزی اش و زندگی متمدنانه با پیشامد های ترسناک تعادل برقرار کند. اینجا برعکس فیلم «جدایی نادر از سیمین» شهاب حسینی به شدت بازی درونگرایانه ای دارد. به نظر می رسد که حتی تمام عضلات صورتش هم تحت کنترلش است. همان چیزی که نقش عماد لازم دارد. یک جور خودداری که کاراکتر عماد را تحسین برانگیز می کند.
با همه مرد هایی که در سینمای ایران تصویر شده اند انگار فرق دارد. نمونه ای است از یک مرد واقعی. به اندازه متمدن و به اندازه آن سیلی آخر محکم. بهترین نقش آفرینی کارنامه شهاب حسینی است که به خاطرش جایزه جشنواره کن را هم دریافت کرد.
۹. چهارشنبه
کارگردان: سروش محمدزاده / نقش: سلیم
«چهارشنبه» فیلم اول سروش محمدزاده بود. از آن فیلم های تجربی که با هزینه کم ساخته می شوند و به لطف بازیگرانی مثل شهاب حسینی است که دیده می شوند. «چهارشنبه» درام کش داری داشت و بازیگرانی که دائم سر هم داد و فریاد می کردند. همان سال ۱۳۹۴ نمونه تحسین شده سینمایی درستش را داشتیم که «ابد و یک روز» شد. وسط همه آن جیغ و داد ها شهاب حسینی قرار بود نقش برادر بزرگتر همه چیزفهم خانواده را بازی کند.
صادقانه نقش خیلی خاصی نیست، ولی اگر قرار باشد ده تا فیلم از کارنامه شهاب حسینی جدا کنیم می تواند یکی از آن ده تا باشد. بازی در یکی از آن نقش های عصبی برونگرایانه از طبقه پایین تر اجتماع.
۱۰. برادر خسرو
کارگردان: احسان بیگلری / نقش: خسرو
این هم از آن نقش هایی است که جان می دهد بازیگران در آن بدرخشند. آخرین فیلم خوبی که شهاب حسینی بازی کرد و محصول سال ۱۳۹۴ است. شهاب حسینی نقش قهرمان فیلم یعنی خسرو را بازی می کند. خسرو به بیماری دوقطبی مبتلاست و مدتی ساکن منزل برادرش شده. در منزل برادرش اتفاقاتی رخ می دهد که تنش های زیادی برای خسرو ایجاد می کند و او هم خیلی چیز ها را به هم می ریزد. بازی شهاب حسینی در این فیلم بسیار ستایش شد.
فیلمی که اولین اثر کارگردانش احسان بیگلری بود و نکات قابل توجه زیادی داشت، اما به طور یقین می شود گفت که مهم ترین نکته مثبتش بازی شهاب حسینی بود که بین تماشاگران و فیلم سمپاتی زیادی ایجاد کرد.
