گلومرولونفریت عبارت است از التهاب گلومرول ها (فیلترهای کوچک و گردی که در کلیه ها وجود دارند). آسیب به گلومرول ها باعث می شود که آنها نتوانند مواد زاید را به خوبی از خون تصفیه کنند. این امر ممکن است پیامدهای جدی در بر داشته باشد. گلومرولونفریت می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در کودکان (1 تا 11 سال ) شایع تر است . و به صورت حاد یا مزمن می باشد.
علل بیماری گلومرولونفریت (GN)
گلومرولونفریت حاد به دنبال یک عفونت استرپتوککی رخ می دهد. شایع ترین مکان های عفونت عبارتند از گلو و پوست . علایم کلیوی معمولاً ۳-۲ هفته بعد از عفونت استرپتوککی رخ می دهند.گلومرولونفریت مزمن نادر است و امکان دارد دلایلی غیر از گلومرولونفریت حاد داشته باشد. سایر علل شناخته شده عبارتند از لوپوس ، عفونت های ویروسی ، آندوکاردیت باکتریایی . گاهی علت آن ناشناخته است .گلومرولونفریت حاد به دنبال یک عفونت استرپتوککی رخ می دهد
انواع گلومرونفریت
گلومرونفریت حاد : اصطلاحی است که مجموعه ای از بیماریها را در بر می گیرد که اکثریت آنها ناشی از یک واکنش ایمونولوژیک می باشد که به نوبه خود موجب تغییرات تکثیر سلولی و التهابی در ساختمان گلومرول می شوند. گلومرونفریت حاد دو نوع است:
- نوع اول: گلومرونفریت پس از عفونت: بطور کلاسیک یک عفونت استرپتوکوکی بتاهمولتیک (یک نوع باکتری) در جای دیگر از بدن وجود داشته است. بطور معمول 21 ساعت پس از عفونت تنفسی یا پوستی روی می دهد. عمدتا در بچه ها است (95 درصد)، در بزرگسالان 30 درصد موارد منجر به نارسایی مزمن کلیه می شود.
- نوع دوم: گلومرونفریت عفونی: در ارتباط با عفونتهای باکتریال، ویروسی یا انگلی در جای دیگری از بدن است که طی چند روز پس از فرآیند عفونی اولیه ایجاد می گردد.
گلومرونفریت مزمن: مجموعه متنوعی از بیماریها با علل گوناگون را در بر می گیرد. با نابود شدن گلومرولها و توبولها به واسطه فرآیندهای پاتولوژیک، کلیه ها کوچک می شوند و به شدت جمع می گردند. بافت فیبرواسکار جانشین بافت کلیوی می گردد. اسکلروز عروق خونی کلیوی نیز روی می دهد. به همین صورت باعث عفونت کلیه می شود.
علائم گلومرولونفریت
علائمی که ممکن است تجربه کنید بستگی به این دارید که چه نوع گلومرولونفریتی دارید و اینکه تا چه حد شدید هستند.
گلومرولونفریت حاد
علائم اولیه گلومرولونفریت حاد عبارتند از:
- پف کردن صورت
- کمتر شدن تعداد دفعات ادرار
- ادرار خونی که رنگ ادرار را تیره می کند.
- مایع اضافه در ریه ها که باعث سرفه کردن می شود.
- فشار خون بالا
گلومرولونفریت مزمن
نوع مزمن گلومرولونفریت می تواند بدون هیچ علائمی ایجاد شود. ممکن است رشد آهسته ی علائمی شبیه به نوع حاد وجود داشته باشد. برخی علائم عبارتند از:
- خون یا پروتئین اضافه در ادرار، که ممکن است میکروسکوپی باشد و در آزمایش ادرار مشخص شود.
- فشار خون بالا
- تورم در مچ پا و صورت
- تکرر ادرار در شب
- ادرار کف آلود یا حباب دار در اثر وجود پروتئین اضافه
- درد شکم
- خونریزی مکرر بینی
نارسایی کلیه
گلومرولونفریت ممکن است به حدی پیشرفته باشد که دچار نارسایی کلیه شوید. برخی از علائم آن عبارتند از:
- خستگی
- کاهش اشتها
- حالت تهوع و استفراغ
- بی خوابی
- پوست خشک و خارش دار
- گرفتگی عضلات در شب
عوارض گلومرولونفریت
گلومرولونفریت می تواند منجر به سندرم نفروتیک شود که باعث می شود مقادیر زیادی پروتئین را در ادرار خود از دست بدهید. این امر منجر به احتباس مقدار زیادی مایعات و نمک در بدن می شود. ممکن است دچار فشار خون بالا، کلسترول بالا و تورم در بدن شوید. کورتیکواستروئیدها این مشکل را درمان می کنند. در نهایت سندرم نفروتیک در صورت عدم کنترل منجر به مرحله آخر بیماری کلیوی خواهد شد.
شرایط زیر نیز می توانند در اثر گلومرولونفریت رخ دهند:
- نارسایی حاد کلیه
- بیماری مزمن کلیوی
- عدم تعادل الکترولیت، مانند میزان بالای سدیم یا پتاسیم.
- عفونت ادراری مزمن
- نارسایی احتقانی قلبی به دلیل احتباس مایعات
- ادم ریوی به دلیل احتباس مایعات
- فشار خون بالا
- پرفشاری بدخیم خون که به سرعت باعث افزایش فشار خون می گردد.
- افزایش خطر عفونت ها
تشخیص گلومرولونفریت
اولین مرحله در تشخیص، آزمایش ادرار می باشد. خون و پروتئین در ادرار مشخصه های مهم بیماری هستند. یک معاینه ی فیزیکی معمول برای یک مشکل دیگر می تواند منجر به تشخیص گلومرولونفریت شود.
آزمایش های ادرار بیشتری ممکن است برای کنترل نشانه های مهم سلامت کلیه لازم باشند از جمله:
- کلیرانس کراتینین
- اندازه گیری کل پروتئین ها در ادرار
- غلظت ادرار
- وزن مخصوص ادرار
- گلبول های قرمز خون ادرار
- اسمولالیته ادرار
آزمایش های خون ممکن است موارد زیر را نشان دهند:
- کم خونی که به معنی کم بودن میزان سلول های قرمز خون است.
- میزان غیر طبیعی آلبومین
- نیتروژن اوره خون غیر طبیعی
- بالا بودن میزان کراتینین
ممکن است پزشک آزمایش های ایمونولوژی را نیز برای کنترل موارد زیر تجویز کند:
- آنتی بادی های ضد غشای پایه گلومرولی
- آنتی بادی های سیتوپلاسمیک ضد نوتروفیل
- آنتی بادی های ضد هسته ای
- میزان کمپلمان
نتایج این آزمایش ها ممکن است نشان دهند که سیستم ایمنی بدن در حال آسیب زدن به کلیه ها هستند. نمونه برداری از کلیه ها ممکن است برای تایید تشخیص ضروری باشد. این آزمایش شامل تجزیه و تحلیل نمونه ی کوچکی از بافت کلیه که با سوزن گرفته شده می باشد.
برای بررسی بیشتر وضعیت شما ممکن است آزمایش های تصویربرداری از جمله موارد زیر انجام شوند:
- سی تی اسکن
- سونوگرافی از کلیه
- رادیوگرافی قفسه سینه
- پیلوگرام داخل وریدی
درمان
آنتی بیوتیک (پنی سیلین جهت استرپتوکوک) به منظور رفع عفونتهای زمینه ساز بکار می رود. اضافه مایعات و هیپرتانسیون (افزایش فشار خون شریانها) توسط داروهای مدر، داروهای ضد فشار خون و محدودیت آب و سدیم رژیم غذایی درمان می شود. در موارد شدید ممکن است از کورتیکوستروئیدها (کورتونها) و مواد مهار کننده ایمنی (داروهای سیتوتوکسیک مثل آزاتیوپرین و سیکلوفسفاید) استفاده شود.
- در صورت بالا بودن فشار خون، با محدودیت آب و سدیم، فشار خون پایین آورده می شود. داروهای ضد فشار خون در صورتی که فشار خون بالا رفته باشد، نیز استفاده می شود.
- برای بهبود وضعیت تغذیه ای بیمار ، پروتئینهای دارای ارزش بیولوژیک بالا داده شود.
- عفونت ادراری را سریعا درمان کنید.
- به منظور کاهش بار مایعات از دیورتیکها (داروهای ادرارآور) استفاده کنید.
- در صورت پیدایش ادم شدید ، برای راحتی بیشتر و دفع ادرار بهتر ، سر تخت بیمار را بالا ببرید.
- بیمار را روزانه توزین کنید.
- بر اساس توانایی کلیه های بیمار در دفع آب و سدیم، میزان سدیم و آب دریافتی بیمار را تنظیم نمائید.
- مکمل های آهن و ویتامین در صورت وجود کم خونی داده می شود.
- داروهای کورتیزونی یا سیتوتوکسیک در صورتی که بیماری شدید باشد.
- در مراحل اولیه دوره بیماری، دیالیز به منظور شرایط مطلوب فیزیکی بیمار، جلوگیری از بهم خوردن تعادل آب و الکترولیت و تقلیل خطر پیدایش عوارض نارسایی کلیه صورت می گیرد.
منظور از کم خونی داسی شکل چیست؟
