به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از فارس، یکی از نکاتی که در مورد ارز ترجیحی مغفول می ماند اصل صورت مسئله است و معمولا به طور متواتر به جزئیات و حواشی آن پرداخته می شود. تمام این مطالبی که معمولا نقد می شود و دولت و کارشناسان پاسخ می دهند فرع ماجرا است. اصل قصه این است که اگر در کشوری یارانه ها به طور نادرستی توزیع شود آن کشور پیشرفت نخواهد کرد.
برای توضیح ماجرا ابتدا از انرژی شروع می کنیم. کشوری مثل ایران را تصور کنید که انرژی ارزان و به طور یارانه ای و مطلق توزیع می شود. فرض کنید یک نیسان آبی از ساری یک تن محصول کشاورزی را بار می زند و صاحب این خودرو با حمل و فروش این بار در تهران امورات زندگی خود را می گذراند. معنای این ماجرا این است که این اتفاق یک عملیات سود ده در اقتصاد ایران است. در حالی که در هیچ جای دنیا حمل بار برای مسافت بالای ۱۰۰ کیلومتر، با وسیله ای که یک تن بار حمل می کند مقرون به صرفه نیست و شما باید یک وسیله ۱۰ تنی و بیشتر داشته باشید. چرا این عمل در ایران آن هم با ماشین پر مصرفی مانند نیسان سود ده است؟ پاسخ یک کلمه است: انرژی ارزان!
اینکه شما در جاده های ترکیه کشنده های با فناوری روز را مشاهده می کنید ولی در جاده های ایران همچنان برخی کشنده های جنگ جهانی دوم هم تردد می کنند خیلی به این ربطی ندارد که ترکیه ای ها از فناوری های جدید بیشتر از ایرانی ها خوششان می آید یا مثلا قدرت خرید ایرانی ها پایین تر است؛ نه؛ این ماجرا کاملا در ارتباط با مقرون به صرفه بودن و توجیه پذیر بودن این عمل در اقتصاد ایران است.
همین مثال را می توان برای کوره های آجر پزی که تا چند سال قبل در کشور فعال بودند هم تکرار کرد. تا همین سال ۱۳۸۹ آجرپزی ها با استفاده از کوره فشاری و مصرف سوخت بسیار بالا در کشور فعال بودند اما بعدتر یک اتفاق ساده تر توجیه اقتصادی پیدا کرد. آب و سیمان و ماسه بعد از مخلوط شدن زیر آفتاب خشک می شد و همان کارکرد آجر را داشت اما توجیه اقتصادی خیلی بهتری نسبت به آن آجری داشت که با مصرف سوخت بسیار بالا اما مفت و مجانی حاصل می شد.
۳ عامل مهم: استخدام نخبه ها، ایجاد بهره وری و استفاده از فناوری
کشوری مثل ایران که انرژی در آن بسیار ارزان است و یارانه ها به طور سرشار برای مواد اولیه و کالاهای اساسی در نظر گرفته می شود این سه کلمه ( نخبه، بهره وری و فناوری) بی معنی می شود. نه دولت، نه بخش خصوصی و نه صاحبان کسب و کار هیچ کدام به دنبال جذب نخبه ها و ایجاد فناوری نخواهند بود چرا که وضعیت فعلی با همان تکنولوژی هزار سال قبل در تولید نان، در فرآوری روغن، در حمل و نقل و ... همچنان مقرون به صرفه است.
چرا این سه عامل در کشور ما اهمیت پایینی دارند؟ چون انرژی ارزان و یارانه های عجیب و غریب به تنهایی جای خالی این سه عامل را پر کرده است.
نکته مهمی که باید به آن دقت کرد این است که فلسفه هیچ کسب و کاری در دنیا این نیست که نخبه هایی را به کار بگیرد یا بهره وری را افزایش دهد یا فناوری جدیدی را ایجاد کند. فلسفه تمام کسب و کارها، کارخانه ها، تجار، کسبه، خدماتی ها و ... در دنیا این است که سود کنند.
اگر در کشوری یا جایی این سه عامل ( نخبه، بهره وری و فناوری) اهمیت پیدا می کنند به این دلیل است که هزینه انرژی و مدیریت یارانه ها به شکلی است که با این سه مفهوم باید کسب و کارشان را سود ده کنند.
واقعی شدن قیمت انرژی یا واقعی شدن قیمت نهایی یک کالای اساسی و یا هر کالایی در کشور باعث می شود همه کسب و کارها متوجه این سه عامل بشوند و بدانند که برای سود ده بودن کسب و کارشان نیاز به نخبه ها و افزایش بهره وری و ایجاد فناوری های جدید هستند.
مسئله اقتصاد کلان و مسئله اقتصاد خرد
تحلیل بالا ناظر بر یک تحلیل اقتصاد کلان است. کشور با آزاد سازی قیمت ها به دنبال یک هدف متعالی است که بر اساس آن بتواند مفهوم پیشرفت را معنا ببخشد. اما این اتفاق می تواند در حوزه اقتصاد خرد عوارضی داشته باشد. بخشی از مردم در چنین شرایطی در معرض آسیب هایی قرار می گیرند که گاهی می تواند جبران ناپذیر باشد. خب در چنین شرایطی می توان از جایگاه اقتصاد خرد این مسئله را تحلیل کرد تا عوارض آن عملیات اقتصاد کلان را در حوزه اقتصاد خرد رفع کرد. خب اینجاست که مفهوم کمک معیشتی معنا پیدا می کند. در واقع با این کمک معیشتی دولت به دنبال ممانعت از آسیب پذیری قشرهای ضعیف و متوسط جامعه است تا بتواند آن کلان عملیات خود را در سراسر اقتصاد کشور به سرانجام برساند.
حالا بار دیگر به ابعاد رسانه ای اتفاقی که پس از عملیات بزرگ اقتصادی دولت در حوزه کالاهای اساسی افتاد نگاه کنید. اغلب ماجرا حول این است که مثلا چه اتفاقی برای مردم میافتد؟ آیا این یارانه برای یک خانواده کافی است یا ...
همه این ها مهم هستند اما اصل قصه در اقتصاد کلان کشور افتاده است و ماجرای مکمل در این عملیات بزرگ، ممانعت از آسیب پذیر شدن مردم است. در واقع مسائل اقتصاد کلان را نباید با مصادیق اقتصاد خرد تحلیل کرد. یادمان باشد این مسائل اقتصاد خردی که ما در اینجا با آن مواجه هستیم که اتفاقا بسیار مهم هستند چون با مردم جامعه خودمان درگیر است اما اصل هدف اصلاح یارانه ها آن مسئله اقتصاد کلان است یعنی ایجاد بستری برای پیشرفت در کشور.
نکته پایانی
این اقدام مهم در حوزه اقتصاد از سوی دولتی که هنوز سال اول خود را به پایان نرسانده است نشانه یک شجاعت و تدبیر در حوزه اقتصادی است. یک اقدام مهم و تاثیر گذار برای آینده کشور در حال رقم خوردن است. در کنار چنین اصلاحی بسیاری از سامانه های کشور در حال تکمیل است. مدیریت یکپارچه داده های اقتصادی، برآوردهای اولیه از درآمد دهک های مختلف کشور و ... همه در بلند مدت می تواند ابزار دست تحلیلگران و مدیران اقتصادی کشور باشد.
در چنین شرایطی شاید برخی کم و کاستی ها هم در حوزه اجرا وجود داشته باشد اما خوب است با صبر و حوصله با آنها مواجه شویم تا آثار این اتفاق بزرگ در کشور خود را نشان دهد.
یارانه واریزی چقدر جوابگوی اصلاح قیمت هاست؟
