زندگینامه هرمان اوبرت مهندس موشک‌های پرتابگر

چکیده زندگینامه هرمان اوبرت

• متولد : ۲۵ ژوئن ۱۸۹۴
• هرمان شتات , پادشاهی مجارستان , اتریش-مجارستان (سیبیو , ترانسیلوانیا , رومانی کنونی)
• مرگ : ۲۹ دسامبر ۱۹۸۹ (۹۵ سال) بیمارستانی در نورنبرگ , آلمان
• شهروند : مجارستان , رومانی , آلمان
• ملیت : آلمانی
• رشته فعالیت : فضانوردی , فیزیک

دوران کودکی هرمان اوبرت

اوبرت به علوم موشکی بسیار علاقه مند بود و این علاقه از سن ۱۱ سالگی در او به وجود آمد. مادر وی برای تشویق اوبرت، کتاب «از زمین تا ماه» نوشته ژول ورن را به او هدیه داد. هرمان این کتاب را چندین بار مطالعه نمود و علاقه زیادی به آن پیدا کرد. این کتاب در واقع اولین جرقه را برای شروع فعالیت او دربارهٔ علوم موشکی ایجاد کرد. مطالعه کتاب مذکور و دیگر کتاب های مربوط به علوم موشکی در سال های بعد، اوبرت را به تحقیق و بررسی در خصوص جنبه های فنی این علم تشویق نمود. او علاقه زیادی به سفرهای فضایی داشت.

دوران نوجوانی هرمان اوبرت

در سن ۱۴ سالگی (۱۹۰۸) اوبرت موفق به ساخت یک راکت مدل کوچک دارای مخزن پیشران مایع داشت. البته او این کار را با امکانات و منابع بسیار محدودی انجام داد و حتی منابع لازم جهت آزمایش وسیله خود را در اختیار نداشت. او سعی می کرد تا به مطالعه در زمینه های مختلفِ علاقه مندی خود، به خصوص ریاضیات بپردازد، زیرا می دانست برای پیشرفت در این راه به آنها نیاز دارد. در همان اوان، اوبرت به این نتیجه رسید که اگر نیروی پیشرانه راکت مدل ساخت خود را به طرز مناسبی تأمین کند، موفق به پرواز خواهد شد. در ضمن دریافت که باید پیشران (یا سوخت) بیشتری به راکت بدهد که این امر باعث افزایش وزن می شد. یعنی هرچه پیشران بیشتر می شد، وزن راکت هم افزایش می یافت که این خود یک مشکل به حساب می آمد. اوبرت به این می اندیشید که چرا نباید هنگامی که مقدار زیادی از پیشران مصرف شد، از شرّ محفظه خالی آن رها شد؟ این فکر همان ایده جدایش و چند مرحله ای کردن راکت ها بود که در دوران نوجوانی به ذهن اوبرت خطور کرد. استفاده از این طرح از آن جهت مهم بود که در مراحل مختلف وزن موشک را کم می کرد و به همین دلیل پارامترهای پروازی موشک تا حدود زیادی می توانست بهبود پیدا کند. هرمان معتقد بود برای توسعه و موفقیت در پیاده سازی ایده اش می بایست خارج از فرمول های ریاضی عمل کند. البته در نهایت هرمان با استفاده از فرضیات خود و مدل های کوچک و بزرگ به این نتیجه رسید که می تواند به نوعی کارایی راکت را افزایش دهد؛ بنابراین می توان هرمان اوبرت را یکی از پایه گذاران ایده جدایش در موشک ها و پرتابگرهای چندمرحله ای دانست. در سال ۱۹۱۲ (۱۸ سالگی) اوبرت در دانشگاه مونیخ ثبت نام کرد و در رشته پزشکی مشغول به تحصیل شد. بورسیه تحصیلی وی در دست اقدام بود که با شروع جنگ جهانی اول در تحصیل او وقفه ایجاد شد؛ بنابراین اوبرت نیز مانند بسیاری دیگر، به صورت غیرمستقیم وارد جنگ شد و در واحدهای پزشکی به انجام وظیفه پرداخت.

شروع فعالیت حرفه ای هرمان اوبرت

بعد از جنگ، هرمان به این نتیجه رسید که به صورت ناخواسته و بدون تمایل کامل وارد علوم پزشکی شده است. او در سال ۱۹۱۸ با ماتیلدا هامل، کسی که به او در انجام کارهایش کمک می نمود و به فعالیت های اوبرت اعتقاد راسخ داشت، ازدواج کرد. او در ۱۹۱۹ مجدداً به آلمان بازگشت و ابتدا در دانشگاه مونیخ و سپس در گوتینگن در رشته فیزیک مشغول به تحصیل شد. از جمله مهم ترین مراکز موشکی که اوبرت در آنجا مشغول بوده، می توان به «وی اف آر»، انجمن پرواز فضایی آلمان، اشاره کرد. اوبرت در سال ۱۹۲۰ ضمن فعالیت در این مرکز، به همکاری با افراد محقق و علاقه مندی چون ورنر فون براون پرداخت. در سال ۱۹۲۲ (۲۸ سالگی) رساله دکترای او که در مورد علوم موشکی (پرواز راکت ها) بود با بهانه تخیلی، ایده آلیستی و رؤیایی بودن مورد پذیرش قرار نگرفت، ولی این امر اوبرت را هیچ گاه مأیوس نساخت و او تحقیقات خود را در زمینه مورد علاقه اش به صورت خصوصی ادامه داد. وی هرگز به تهیه یک رساله جدید و گرفتن مدرک دکترای خود نیندیشید البته رساله مذکور به او در جهت تهیه و آماده شدن اولین کتابش کمک زیادی نمود. او بعدها در مورد تمایلاتش توضیحاتی را ارائه داد و در یادداشت های خود چنین نوشت: «من از نوشتن رساله ای دیگر خودداری کردم و به خود گفتم: مهم نیست. من ثابت خواهم کرد که می توانم بدون اینکه عنوان دکتر در کنار نامم قرار گیرد، از تعدادی از آنها (منتقدان رساله ام) دانشمند بزرگتری شوم». او از نظام آموزشی آلمان به شدت انتقاد کرد و وضعیت آن را به اتومبیلی تشبیه نمود که چراغ های عقب آن بسیار درخشان و پرنور، اما جلوی آن فاقد چراغ های روشن است. البته رساله اوبرت سرانجام توسط پروفسور آگوستین مایر از دانشگاه بابس-بولیای رومانی پذیرفته شد و او درجه دکتری را از این استاد دریافت کرد. در سال ۱۹۲۳ (۲۹ سالگی)، اوبرت موفق به انتشار کتاب ۹۲ صفحه ای «با راکت در فضای بین سیارات» شد. این کتاب که برگرفته از همان رساله دکترای او بود باعث شهرت وی شد. اگرچه رساله وی در خصوص موارد فنی کمتر بحث کرده بود، ولی به واسطه تدریس او در مراکز مربوط (به خصوص در آلمان) به امور فضایی، کتابش به کمک همین مراکز انتشار یافت. تئوری های ارائه شده در کتاب اوبرت بسیار ارزشمند بودند. این کتاب به واسطه تئوری هایش در سراسر مراکز موشکی آلمان مورد توجه قرار گرفت و این امر باعث شد تا کتاب او به چندین زبان دیگر نیز ترجمه شده و پس از مدتی مطالب آن به طور عملی در وسایل پرنده فضایی به کار گرفته شوند. امتداد این کتاب و سایر فعالیت های هرمان اوبرت در زمینه موشک، در سال ۱۹۲۹ به چاپ کتابی ۴۲۹ صفحه ای با عنوان «مقدماتی برای انجام سفر فضایی» منتج شد که یکی از موفقیت های بین المللی او به حساب می آمد و از اهمیت علمی فوق العاده ای برخوردار بود. اوبرت که چند سال قبل از انتشار این کتاب (سال ۱۹۲۵)، با کنستانتین تسیلکوفسکی و ایده ها و تئوری هایش آشنا شده بود، از دانش و تجربه او نیز در تدوین این کتاب جدید استفاده کرد. در این کتاب، تئوری ریاضی مربوط به علوم موشکی به خصوص در زمینه های علوم الکترونیک و پیشرانش راکتی تشریح شده بود. این کتاب امکان طراحی و ساخت یک راکت را فراهم می آورد و همچنین توان بالقوه انسان برای دستیابی به ایستگاه های فضایی و سفر به کرات دیگر را مورد بررسی قرار می داد. کتاب جدید اوبرت از طرف اسنالت، پیشکسوت در علوم راکتی فرانسه، «کتاب مقدس فضانوردی علمی» خوانده شد و مورد تشویق مالی ده هزار فرانکی قرارگرفت که اوبرت از این پول برای توسعه فعالیت ها و تحقیقاتش استفاده کرد. فریتز لانگ، سازنده فیلم های صامت پس از مطالعه کتاب اوبرت تصمیم گرفت فیلمی داستانی در مورد سفر فضایی بسازد و سرانجام فیلم «دختری در فضا» را در سال ۱۹۲۹ به روی پرده سینما برد. این فیلم اولین محصول تاریخ سینما بود که تصاویری مجازی از محیط فضا را به تصویر می کشید. سازنده فیلم مذکور از آنجایی که می خواست محصولش از نظر فنی و علمی بی نقص باشد، تصمیم به دعوت از اوبرت به عنوان مشاور علمی در فیلم خود گرفت. در سناریوی انتخاب شده، اوبرت و لانگ به کمک یکدیگر موفق به ساخت یک ماکت فضاپیما شدند که خیلی واقعی به نظر می آمد. در جریان تهیه این فیلم چشم چپ اوبرت ضربه دید که برای او بسیار ناراحت کننده بود اما خللی در راه تحقیقات و علاقه مندی اش ایجاد نکرد. همان گونه که ذکر شد، اوبرت در مرکز موشکی انجمن پرواز فضایی آلمان با ورنر فون براون همکار بود. کسی که خود در آینده از پیشگامان، محققان و مهندسان بزرگ موشکی جهان برای دولت آلمان نازی و سپس ایالات متحده شد. اوبرت و فون براون با همدیگر مشغول تحقیق بر روی موشک شدند که این فعالیت به طراحی و ساخت موشک «وی۲» آلمان در اواخر جنگ جهانی دوم منتج شد. اوبرت در سال ۱۹۲۹ با موفقیت یک راکت پیشران مایع آزمایشی ساخت که «کگلدوس» نام گرفت. در سال ۱۹۳۸ خانواده وی از رومانی به آلمان عزیمت نمودند و سرانجام در منطقه [پینیموند] مستقر شدند. اوبرت در آنجا به کمک همکارش، فون براون، مشغول ساخت اولین راکت عملیاتی جهان برای آلمان نازی شد. در سال ۱۹۴۱، او و فون براون رسماً پروژه وی۲ را آغاز کردند که البته اوبرت در این پروژه هرگز جایگاه رسمی مناسبی پیدا نکرد. اوبرت همچنین در مرکزی به نام واساگ بر روی راکت های پیشران جامد دفاع هوایی کار می کرد. او در زمان آلمان نازی به دریافت نشان نیز مفتخر شد. او در اواخر جنگ خانواده خود را به فیوچ در نزدیکی نورنبرگ منتقل کرد. در پایان جنگ جهانی دوم، اوبرت به همراه سایر دانشمندان و مهندسان موشکی آلمانی به اسارت نیروهای آمریکایی درآمد و مورد بازجویی قرار گرفت، اما سرانجام آزاد شد و در آلمان غربی سکونت گزید. او چهار فرزند داشت که یک پسرش در جنگ جهانی دوم کشته شد و یک دخترش نیز در اثر انفجار یک کپسول اکسیژن مایع در محل کار او جان خود را از دست داد. اوبرت در سال ۱۹۴۸ (۵۴ سالگی) به عنوان مشاور مستقل و نویسنده در سوئیس مشغول به کار شد. در سال ۱۹۵۰ همان فعالیتی که در واساگ برای آلمان نازی انجام می داد را این بار در خدمت نیروی دریایی ایتالیا کامل کرد. در همین ایام، نظراتی را در مورد اشیای پرنده ناشناس ارائه نمود. او از طرفداران نظریه سفر موجودات فضایی به زمین بود. وی در سال ۱۹۵۳ به فیوچ بازگشت و در آنجا کتاب جدید خود تحت عنوان «انسان در فضا» را که در آن ایده هایی را برای تلسکوپ های بازتابی فضایی، ایستگاه های فضایی، فضاپیمای الکتریکی و لباس های فضایی ارائه می داد، منتشر ساخت. در سال ۱۹۵۵، فون براون، رئیس پروژه موشک های بالستیک ایالات متحده، از او برای همکاری دعوت نمود. وی دعوت فون براون را پذیرفت و تا سال ۱۹۵۸، با او بر روی موشک های بالستیک کار کرد. سپس اوبرت مجدداً به شهر فیوچ آلمان بازگشت و ایده هایش را در مورد ساخت یک کاوشگر کره ماه و برخی مطالب و موضوعات هوافضایی دیگر تحت عنوان کتاب «توسعه فناوری فضایی در دهه آینده» به رشته تحریر درآورد. در سال ۱۹۶۰ به عنوان مشاور فنی در جهت توسعه و تکمیل موشک پرتابگر اطلس در ایالات متحده استخدام شد. وی در سال ۱۹۶۲ و در سن ۶۸ سالگی بازنشسته شد. اوبرت از آنجایی که یکی از پیشگامان عصر فضا بود، در ژوئیه ۱۹۶۹ جهت مشاهده پرتاب موشک حامل ساترن-۵ که فضاپیمای آپولو-۱۱ را به سمت ماه پرتاب می کرد، به ایالات متحده دعوت شد.

سال های پایانی زندگی هرمان اوبرت

اوبرت سرانجام در ۲۹ دسامبر ۱۹۸۹، در سن ۹۵ سالگی، در بیمارستانی در نورنبرگ آلمان درگذشت. این دانشمند بزرگ در حالی از دنیا رفت که کمک عظیمی به علوم موشکی، پرواز فضاپیماها و کشفیات فضایی در قرن بیستم نمود. هرمان اوبرت مجارستانی ، کنستانتین تسیولکوفسکی روسی و رابرت گدارد آمریکایی را در واقع می توان پیشکسوتان و پایه گذاران کشفیات علوم موشکی و فضانوردی به حساب آورد. جالب توجه است که اگرچه این سه نفر به بخشی از نتایج علوم موشکی و موارد مربوط به جاذبه زمین دست یافتند، اما بخش بزرگی از این امور را فقط با اتکا بر کارهای علمی مستقل خود به ثمر رساندند. ارزش تحقیقات اوبرت برای همیشه جاودان خواهد ماند. در حال حاضر، موزه ای به نام او در فیوچ آلمان، در نزدیکی نورنبرگ، تأسیس شده و کلیه آثار، عقاید و کارهای علمی وی در آنجا به نمایش عموم گذاشته شده است. انجمنی نیز به نام او بنیان نهاده شده است که تعداد زیادی از دانشمندان، محققان و ستاره شناسان دنیا عضو آن هستند. دهانه ای در کره ماه نیز به نام اوبرت نامگذاری شد. او معتقد بود انسان باید در سراسر زندگی دارای هدف باشد و هدفمند زندگی کند. بر روی سنگ قبر هرمان جولیوس اوبرت چنین نوشته شده است: «درود بر کسانی که تشنه و گرسنه عدالتند>>.

زندگینامه بلز پاسكال فيزيك دان و فيلسوف فرانسوي