در سال های اخیر ناباروری به یکی از مشکلات جدی پیش روی زوجین تبدیل شده است. ناباروری یعنی اینکه زوجین نتوانند به روش معمول بچه دار شوند. حتما شنیده اید چه زوج هایی در سالیان گذشته بخاطر همین مشکل بچه دار نشدن از یکدیگر طلاق گرفته و زندگی شان از هم پاشیده است. اما با وجود این مشکل هم دیگر جایی هیچ گونه نگرانی نخواهد بود. زیرا محققان و دانشمندان به کمک زوجین آمده و در حال حاضر چندین روش برای درمان ناباروری وجود دارد. در این مقاله می خواهیم شما را با یک روش درمان ناباروری آشنا کنیم که میکرواینجکشن ICSI نام دارد
میکرواینجکش چیست؟
در میکرواینجکش یک اسپرم به صورت مستقیم داخل تخمک تزریق شده و مدت معینی در دستگاه انکوباتور کشت داده می شود تا در نتیجه لقاح، تشکیل جنین و تقسیم سلولی صورت بگیرد و تا زمانی که اسپرم وجود دارد حتی به تعداد کم، باروری امکان پذیر است.میکرواینجکش و آی وی اف مانند IUI از روش های کمک باروری هستند اما بر خلاف آی یو دی که در آن اسپرم مرد توسط لوله ای وارد رحم خانم می شوند در این دو روش تخمک و اسپرم خارج از بدن و در محیط آزمایشگاه با هم ترکیب شده که بعد از لقاح در داخل رحم قرار داده می شود که نحوه لقاح یافتن IVF و ICSI با یکدیگر تفاوت دارد، به این شکل که در آی وی اف اسپرم در معرض تخمک قرار گرفته می شود تا خودش وارد تخمک شود اما در روش میکرواینجکش با یک سوزن مخصوص اسپرم وارد تخمک می شود.
موارد کاربرد روش میکرواینجکشن
در درمان ناباروری های شدید و عدم موفقیت دیگر روش های کمک باروری، عمل میکرواینجکشن پیشنهاد می شود و درصورت کمبود اسپرم مرد یا ناتوانی وی در تولید اسپرم به کار می رود. به طور کلی، شرایطی که موجب استفاده از روش میکرواینجکشن می شوند عبارت اند از:
- کم بودن تعداد اسپرم های مرد
- عدم مشاهده اسپرم در نمونه مایع منی
- مورفولوژی نامناسب و غیرعادی اسپرم
- تحرک اندک اسپرم ها
- سابقه انجام وازکتومی در گذشته و نیاز به برداشت اپیدیدیم یا بیضه ها
- آسیب دیدگی یا فقدان مجرای وازدفران در مرد
- ایجاد مشکل و ناموفق بودن آی وی اف در درمان قبلی
- ابتلا به آزوسپرمی غیرانسدادی (وجود اسپرم در بافت بیضه و فقدان آن در مایع منی)
- اختلال در انزال افراد مبتلا به دیابت، آسیب نخاعی و…
- نیاز به استفاده از اسپرم فریزشده
- تعداد اندک تخمک های به دست آمده از زن
- وجود برخی اختلالات ژنتیکی
مراحل میکرواینجکشن چیست؟
به هنگام بروز مشکلات ناباروری، بعد از ویزیت و مشاره زوجین با پزشک متخصص، آزمایش های روتین و برخی آزمایشات هورمونی تجویز می شود و در صورتی که باتوجه به جواب آزمایشات، انجام روش میکرواینجکشن یا ICSI توصیه شود، می بایست قبل از عمل، اقداماتی صورت گیرد. مراحل میکرواینجکشن بدین ترتیب می باشد:
- سونوگرافی و تحریک تخمک گذاری: سونوگرافی در روز دوم یا سوم قاعدگی به منظور بررسی وضعیت رحم و تخمدان ها انجام می شود و سپس در صورت لزوم، مصرف داروی تحریک تخمک گذاری (خوراکی یا تزریقی) طی دوره ای ۱۰ الی ۱۴ روزه توسط پزشک تجویز می گردد تا امکان انتقال فولیکول های خانم طی عمل پانکچر (تخمک گیری) به محیط آزمایشگاه جنین شناسی فراهم شود و بتوان در مراحل بعد، تخمک را از این فولیکول ها استخراج نمود. البته باید ذکر کرد که در طول مصرف داروهای تحریکی _با توجه به میزان و نوع واکنش تخمدان ها به دارو_ به تعداد ۵ یا ۶ نوبت سونوگرافی انجام خواهد شد.
- جمع آوری تخمک: .پس از رشد کافی فولیکول ها، تخمک ها از لحاظ میزان بلوغ، شکل ظاهری و سلامت مورد بررسی قرار می گیرند و پس انجام عمل پانکچر از تخمدان های حجیم شده، پروسه تزریق HCG تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می شود و هم زمان نیز نمونه مایع منی مرد دریافت می گردد تا به آزمایشگاه جنین شناسی ارسال شود. اگر تمایل دارید درباره مراقبت های قبل و بعد از عمل پانکچر بدانید، اینجا کلیک کنید.
- جمع آوری اسپرم: در این مرحله، مایع منی و شرایط اسپرم زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا اسپرم های بسیار فعال و سالم از نظر شکل ظاهری و قدرت حرکت، شناسایی و جداسازی گردد. پس از جداسازی اسپرهای کاملاً سالم، فرایند شستشوی اسپرم ها انجام می شود تا اسپرم ها آماده تزریق به داخل سیتوپلاسم تخمک هایی شوند که از فولیکول ها خارج شده اند.
- لقاح آزمایشگاهی: در حدود 36 ساعت پس از تزریق HCG، عمل لقاح درون آزمایشگاهی صورت می گیرد و سلول تخم برای رسیدن به مرحله ۴ یا ۸ سلولی درون انکوباتور قرار داده می شود. شایان ذکر می باشد که مرحله لقاح و تزریق در روش میکرواینجکشن یا ICSI، مرحله حساسی است که با جدیدترین تکنولوژی های روز دنیا انجام می شود. در این مرحله با جدا کردن سلول های اطراف تخمک توسط آنزیم هایی خاص، اسپرم با سوزن های میکروسکوپی مخصوصی به داخل آن تزریق می گردد و ۲۴ ساعت بعد، مورد بررسی قرار می گیرد. درصورت پیشروی مناسب روند لقاح، این مدت زمان ادامه می یابد تا سلول برای انتقال به رحم آماده گردد. گاهی به علت تعداد بالای جنین تشکیل شده، درصورت تمایل می توان تعدادی از آن ها را برای بارداری های آینده یا حتی اهدا به زوج های دیگر فریز نمود.
- انتقال جنین: انتقال جنین می بایست در نقطه خاصی صورت گیرد که حداکثر پتانسیل لانه گزینی را دارد. به همین منظور، طی مدت ۷۲ ساعت پس از لقاح آزمایشگاهی، از شیوه های لاپاراسکوپی یا سونوگرافی واژینال برای انتقال حداکثر ۳ یا ۴ جنین که سرعت رشد و کیفیت بهتری داشته اند، توسط کاتتر (لوله باریک و منعطف آزمایشگاهی) به رحم استفاده می شود. باید گفت که معمولاً برای انتقال جنین، روش تزریق با کاتتر از طریق واژن انتخاب می گردد و نیازی به بیهوشی ندارد؛ اما گاهی به علت برخی مشکلات، پزشک تشخیص می دهد که عمل لاپاراسکوپی گزینه مناسب تری است. طی این فرایند که به آن ZIFT گفته می شود، پزشک طبق سن زن و شرایط رحم و همچنین کیفیت جنین ها می تواند تعدادی جنین را به رحم منتقل کند. در ادامه، حدود ۲ ساعت بعد از تزریق جنین و با ترخیص مادر، برای وی چند روز استراحت در منزل توصیه می شود.
- تست بارداری: حدود دوهفته پس از قرار گرفتن نطفه درون رحم مادر، تست بارداری از خانم گرفته می شود تا وقوع بارداری به تأیید برسد.
تفاوت بین میکرواینجکشن و لقاح آزمایشگاهی چیست؟
تمام مراحل، به استثنای مرحله لقاح، در میکرواینجکشن و لقاح آزمایشگاهی یکسان هستند. برای لقاح آزمایشگاهی، اسپرم های باکیفیت در محیط آزمایشگاهی با تخمک قرار داده می شوند و انتظار می رود که اسپرم بدون هیچ گونه دستکاری یا خودبه خودی تخمک را پیدا کرده و بارور کند. در میکرواینجکشن تنها یک سلول اسپرم انسان با میکروپیپت مخصوص به تخمک تزریق می شود. از سوی دیگر، برخلاف درمان لقاح آزمایشگاهی که معمولاً در صورت عدم وجود مشکل اسپرم ترجیح داده می شود، میکرواینجکشن در موارد اختلالات اسپرم یا ناباروری غیرقابل توجیه استفاده می شود.
درصد موفقیت با میکرواینجکشن
اگر شما جزء آن دسته افرادی هستید که از روش لقاح مصنوعی VIF به دلیل وجود مشکلات در بارورسازی و تحریک تخمک ها بچه دار نشده اید اینبار با اضافه شدن روش میکرواینجکشن به درمانتان می توانید شانس خود را مجددا امتحان کنید فراموش نکنید که این روش توسط یک پزشک متخصص رویان شناسی در محیط امن آزمایشگاه انجام می شود و آمار هر دو روش مشابه یکدیگر است مگر در موارد خیلی خاص که شانس باروری را افزایش می دهد.
عوارض انجام عمل میکرواینجکش ICSI
- تا ۲۴ ساعت بعد از عمل تخمک کشی امکان دارد بیمار دچار سرگیجه، ضعف و حالت تهوع شود که از عوارض داروهای بیهوشی است که در صورت ادامه دار بودن این حالت حتما باید با پزشک مشورت کنید.
- پس از انجام عمل تخمک کشی احساس درد در ناحیه شکم وجود دارد که اگر با مصرف مسکن بر طرف نشد باید با پزشک مشورت نمایید، امکان دارد یک تا دو روز بعد از عمل تخمک کشی لکه بینی یا خونریزی خفیفی مشاهده شود که اگر خونریزی شدید و یا به رنگ قرمز روشن دیده شد بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
- در برخی موارد تحریک بیش از حد تخمدان اتفاق می افتد که باید بیمار به این نشانه توجه کند، این نشانه ها عبارتند از : درد زیر شکم، بزرگ شدن شدید تخمدان، تهوع و استفراغ، افزایش وزن به دلیل ورم و اتساع شکم می باشد که در صورت مشاهده این نشانه ها فرد باید روزانه هشت لیوان آب بنوشید و سریعا با کارشناس مرکز ناباروری تماس حاصل نماید، این مشکل بسیار کم است اما با لخته شدن خون در عروق می تواند سبب آسیب رساندن به مغز و ریه ها شود.
- به صورت طبیعی به هشت تا ده فولیکول احتیاج است که گاهی در برخی موارد فولیکول های بیشتری رشد کرده و این حالت ممکن است تنها با کمی ورم همراه باشد یا ناراحتی های بیشتری را به بار آورد و فرد را راهی بیمارستان کند.پزشکان از ابتدا تلاش می کنند که این دسته از زنان که احتمال دارد با چنین مشکلی مواجهه شوند را شناسایی می کنند و همچنین مصرف دقیق داروهای باروری نیز می توانید از به وجود آمدن این مشکل جلوگیری کند و در طول مصرف دارو ها به منظور روند رشد فولیکول ها چند بار سونوگرافی انجام می شود و در صورتی که نشانه های از بروز نشانگان تحریک پذیری بیش از تخمدان ها دیده شود میزان مصرف دارو را کاهش دهند.
- این روش نیز مانند دیگر روش های باروری امکان چند قلو زایی وجود دارد در نتیجه احتمال خطر زایمان پیش از موعد و مرگ و میر در جنین افزایش می یابد.
- خطر بارداری به جای رحم در لوله های تخمک بر وجود دارد و اگر بارداری بیرون از رحم تشخیص داده نشود خطراتی را به بار می آورد بنابراین، بعد از مثبت شدن آزمایش بارداری مادر دو هفته دیگر به منظور اطمینان از سلامت و قرار گرفتن جنین در داخل رحم باید به سونوگرافی برود.
تنگی دهانه رحم چگونه باعث نازایی می شود؟
