جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی مرند

کاروانسرای شاه عباسی پیام مرند

در فاصله‌ی ۱۳ کیلومتری از شهرستان مرند در مسیر مرند به تبریز و درون روستایی به نام «پیام»، می‌توان یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهرستان را مشاهده کرد که به «کاروانسرای شاه عباسی پیام مرند»، شهرت یافته است. این کاروانسرا با قدمتی برابر با دوران فرمانروایی مغول و صفویه، از مهم‌ترین استراحتگاه‌ها و اماکن بین راهی و جاده‌ای است که عنوان بزرگ‌ترین کاروانسرای شمال غرب کشور را به خود اختصاص داده است. این کاروانسرا به شکل هندسی مستطیل با چهار ایوان، سردری با ارتفاعی قابل توجه، گنبدخانه، حیاط مرکزی، هشتی، چندین اتاق، چهار برج دایره‌ای، حیاط و ایوانی‌هایی جهت اقامت کاروانیان ساخته شده است.

قلعه سن سارود

وجود بقاياي زبان ديرين و كهن تاتي دليلي بر تاريخي بودن روستاهاي هرزند بوده و به تمام آثار و بقاياي تاريخي اين منطقه حيثيت تاريخي مي بخشد. قلعه با ارزش و مهم سن سارود در این منطقه واقع است. قدمت قلعه سن سارود به دوران قبل از میلاد برمیگردد ولی در طول تاریخ توسط دولتهای مختلف از آن استفاده شده و آخرین آثار معماری آن مربوط به قرون اولیه اسلام است.این اثر در تاریخ ۷ مهر ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۱۷۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بقاياي قلعه قرون وسطايي سن سارود و بقولي جن جارود هنوزپا بر جاست. گفته ميشود اين قلعه در قرن ۱۴و۱۳ ميلادي بنا شده است اما وجود تخته سنگ هاي بزرگي در قسمت شرقي قدمت آن را به دوران قبل از ميلاد مي رساند.قسمتي از حصار دفاعي قلعه ما بين دو سينه تپه در ضلع جنوب و شمالي سالم باقي مانده است كه در آن آثار برج هاي نيم استوانه اي بيرون زده است.در داخل قلعه پي هايي از چند اتاق كوچك به چشم مي خورد.ديوارهاي قلعه از سنگ لاشه و ملاط گل و آهك ساخته شده است در نزديكي قلعه قبرستاني وجود دارد كه حالت يك قبرستان اسلامي را نمايان مي كند با توجه به نزديكي اين قلعه به مرزهاي فعلي ارمنستانت بخصوص با در نظر گرفتن اينكه اين منطقه تا نزديكي هاي تبريز مامن اوليه ارمنيان بوده است دليل بنا و مورد استفاده آن كاملا مشخص نگرديده است كه آيا اينجا مامن اوليه ارمنيان بوده يا مسلمانان؟ و سرگذشت آن در زمان تخريب چه بوده است؟
در جنوب خاوري قلعه سن سارود اثرات و جاي پاهايي وجود دارد كه مي توان گفت با توجه به اين كه در قديم با حفر و كندن علائمي جهت رويت و رصد ستارگان استفاده مي كردند با توجه به آن مسايل مي توان گفت كه اين علايم هم براي همان منظور ساخته و كنده شده باشد و دايره البروج ستارگان را با چنين نشانه هايي مي توانستد ترسيم كنند.

طاق و قلعه هلاکو

یکی از آثار تاریخی و بسیار قدیمی در شهرستان مرند، بنایی است آجری و متعلق به دوران حکومت مغول‌ها، واقع در ۲۷ کیلومتری از این شهرستان که به «قلعه هلاکو»، شهرت دارد. مردم محلی این اثر تاریخی را با نام «کاخ هلاکو» می‌شناسند که در دشت بسیار وسیعی به نام «دشت هلاکو» یا «الاکی»، قرار دارد. عمارتی که با توجه به آثار به دست آمده از جمله تکه‌ سفال‌های بسیار قدیمی، باستان‌شناسان قدمت آن را برابر با هزاره‌ی نخست پیش از میلاد مسیح (ع) عنوان کرده‌اند. باستان‌شناسان، پیشینه قلعه و طاق هلاکو را به دوران هزاره نخست پیش از میلاد مسیح (ع)، نسبت می‌دهند

هنگام حضور در این ناحیه، می‌توان بقایایی از یک بنای تاریخی را مشاهده کرد. پی‌های سنگی و دیوارهایی با قطر زیاد و کالبدی از یک طاق مدخل با قطری نیم متر در یک متر و سربنا گواه از عمارتی با معماری به سبک ساختمان‌های مغول و به مساحت ۹۰۰ متر مربع دارد. ارتفاع بنای باقی مانده بالغ بر ۶ متر است که در مجاورت آن کتیبه‌ای به خط کوفی و تزئین شده با آجر و کاشی‌های فیروزه‌ای رنگ، گرداگرد طاق سردر را پوشانده است. مقابل این بنا، می‌توان آثاری از یک دیواره‌ی سنگی را مشاهده کرد که متعلق به قلعه‌ای کهن است و مردم محلی از آن به نام «قلعه گبرها» یاد می‌کنند.

مسجد پیر بالا؛ مزار همسر حضرت نوح (ع)

«مسجد پیربالا» یا «مسجد بازار»، یکی دیگر از بناهای تاریخی در شهرستان مرند است که گفته می‌شود پس از طوفان نوح (ع)، مدفن همسر حضرت نوح (ع)، بوده است. البته بنای امروزی مسجد با تغییرات اساسی نسبت به بنای نخستین آن مواجه شده است و مساحت آن ۶۰۰ متر مربع است. با توجه به ۳ عدد کتیبه‌ی متعلق به این اثر تاریخی که یکی از آن‌ها در بالای محراب و دو کتیبه‌ دیگر در بالای سردر ورودی اصلی مسجد قرار دارد، ساختمان کنونی مسجد در سال ۱۲۶۸ هجری قمری روی بقعه‌ی همسر حضرت نوح (ع)، ساخته شده و تا به امروز تعمیرات و بازسازی‌های متعددی را به خود دیده است. این مسجد در نظر ارامنه و مسیحیان از اهمیت و احترام ویژه‌ای برخوردار است و می‌توان آن را از معدود مساجدی در استان آذربایجان برشمرد که حدود چهار طرف آن را فضای آزاد تشکیل می‌دهد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این مسجد به خواست مردم محلی به نام مسجد امام خمینی، تغییر یافت.

کیلسای هوانس مقدس

در فاصله‌ی ۱۳ کیلومتری از مسیر تبریز به مرند، درون روستای «سهرل» یا «سهرقه»، «کلیسای هوانس مقدس»، قرار دارد که از جاذبه‌های گردشگری شهرستان مرند محسوب می‌شود. این بنای تاریخی دارای قدمتی حدود ۲ قرن است که در سال ۱۸۴۰ میلادی به همت معماران روس و فردی به نام «سردار سامسون»، روی خرابه‌های کلیسای دیگری که متعلق به قرن ۵ تا ۶ میلادی بوده است، ساخته شد. هرچند به دلیل وقوع زلزله این بنای کهن خرابی‌های بسیاری به خود دید، ولی همچنان محکم و استوار قد برافراشته و از دیدنی‌های استان آذربایجان محسوب می‌شود. کلیسای هوانس مقدس در پلانی مستطیلی به طولی برابر با ۱۸ متر و عرضی متغیر از ۵ متر و نیم تا ۷ متر و نیم ساخته شده و تنها کلیسای مرند است. محل اقامت اسقف اعظم، مدرسه و مکانی برای روشن کردن شمع و عود از بخش‌های این بنای مذهبی و تاریخی است. داخل کلیسا نیز به سه بخش تقسیم‌بندی شده است که هر کدام دارای یک گنبد مجزا است. برج ناقوسخانه، گنبد رگ هرمی با روکش شیروانی در سردر ورودی و محراب، از دیگر بخش‌های این کلیسای تاریخی است.

پیست اسکی پیام

پیست اسکی پیام که در شهرستان مرند استان آذربایجان شرقی واقع است، یکی از جاذبه های منحصر به فرد برای جذب علاقمندان به ورزشهای زمستانی و طبیعت گردان می باشد.

آبشار پیر بالا

یکی از زیباترین دیدنی‌های طبیعی در شهرستان مرند، «آبشار پیربالا» در این شهرستان است که در روستایی به همین نام و در ۱۸ کیلومتری از مرند قرار دارد. روستایی که آبشار درون آن قرار دارد، در بین یک دره‌ی وسیع و در دهانه‌ی دو رودخانه واقع شده و همین از مهم‌ترین دلایلی است که این روستا را به منطقه‌ای با چشم‌اندازهای زیبا و تماشایی تبدیل ساخته است. ارتفاع آبشار نزدیک به ۱۰ متر است و در راه رسیدن به آن باید مسیری فوق‌العاده و خیره‌کننده را طی کرد که برای طبیعت‌گردان و علاقه‌مندان به پیاده‌روی، مناسب است.

پناهگاه حیات وحش کیامکی:

یک زیستگاه حیوانات وحش در منطقه ازاد ارس که در حاشیه ی رودخانه مرزی واقع شده است یک جاذبه دیدنی در شهرستان مرند به شمار می رود. گونه های جانوری که در این محل سکنی گزیده اند، عبارتند از: اهو، قوچ، پلنگ، گوزن، خرس قهوه ای، گراز، گربه جنگلی، مارال، بز کوهی و پرندگانی مانند: کبک، عقاب، بوتیمار، قرقاول، طرلان و بالابان می باشد.

روستای تاریخی اویندین

«روستای اَویندین»، یکی از روستاهای زیبا، برخوردار از اقلیمی مطلوب و بهره‌مند از جاذبه‌های گردشگری طبیعی متعددی است که در ۸۰ کیلومتری از شهرستان مرند قرار دارد. این روستا به دلیل دارا بودن آب‌های معدنی که خاصیت درمانی دارد، به یکی از مقاصد گردشگری اصلی و مهم استان آذربایجان شرقی تبدیل شده است. آبشار زیبای میان‌دره، چشمه‌های قزل چشمه و زلفی چشمه سی، گورستان تاریخی دوزلاخ با قدمتی بالغ بر ۵ قرن، صخره‌های بزرگ و مناسب صخره‌نوردی و تفرجگاه لزگه، از دیدنی‌های این روستای زیبا و کهن است.

آتشکده مانداگارنا

«آتشکده مانداگارنا»، یکی از چهار آتشکده‌ای است که در بخش باستانی شهرستان مرند قرار دارد. جالب است بدانید که پس از پیروزی سپاهیان اسلام در این منطقه، اکثر آتشکده‌ها از بین رفته است. امروزه آثاری از باقی مانده‌ی خرابه‌های این آتشکده‌های کهن در بخش شرقی مرند برجای مانده که به نام «کول تپه» یا «تپه خاکستری» نیز شهرت یافته است. «آتشکده‌ی مانداگارنا»، در شمال و در قسمت پشت «قبرستان باغ رضوان» و در بین باغ‌ها و مزارع قرار گرفته است.

پیشینه‌ی قلعه مانداگارنا با توجه به آثار کشف شده به هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد بازمی‌گردد

براساس متون ثبت شده از مورخانی همچون «هردوت»، «گرنفون» و «بلطیموس» که قدمت آن‌ها به ۲۲۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، شهر مرند به نام مانداگارنا یاد شده است و احتمالا این آتشکده نیز «مانداگارنا» نام داشته است. باستان‌شناسان پیشینه‌ی این قلعه را با توجه به آثار کشف شده در آن به هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد مسیح (ع)، تخمین زده و آن را از نوع قلعه‌های خشتی او را رکویی معرفی کرده‌اند.

روستای ییلاقی دو گیجان

«روستای دوگیجان»، از مناطق ییلاقی در شهرستان مرند است که با آب و هوایی مناسب، چشم‌اندازهای خیره‌کننده، طبیعتی بکر و مطبوع، مردمی اصیل و میهمان‌نواز، دیدنی‌های طبیعی همچون غار دوگیجان به یکی از جاذبه‌های گردشگری طبیعی در استان آذربایجان تبدیل شده است. ساکنین این روستای ۳۰۰ نفره به حرفه‌ی دامداری، قالیبافی و کشاورزی مشغول‌ هستند. آنچه که نظر گردشگران را در بدو ورود به این منطقه‌ی زیبای گردشگری جلب می‌سازد، لباس اهالی آن است که از لحاظ رنگ، طرح و نوع پارچه کم‌نظیر است.

منطقه توریستی زنوز و سد زنوز:

در یک منطقه کوهستانی خوش اب و هوا و سرسبز، منطقه ای توریستی به وجود امده که با چشمه های متعددش و درختان پرشمار، تبدیل به منطقه ای رویایی شده است. امکان ماهیگیری بر روی سد زنوز و دشت وسیع پر از سبزه این منطقه از ویژگی های منحصر به فرد روستا به شمار می رود.

غار دو گیجان

«غار دوگیجان»، یکی دیگر از جاذبه های طبیعی در مرند است که در کوهی بین روستاهای دوگیجان و زرقان قرار دارد و از نوع غارهای استالاکیتیت است. ورودی دهانه‌ی اصلی غار، تالاری است که هیچ تزئینات غاری در آن وجود ندارد. غارنوردان با عبور از شیبی ۲۰ درجه که در قسمت چپ تالار وجود دارد، به طبقه‌ی پایین غار هدایت می‌شوند که دو تالار در آن به چشم می‌خورد. تالار سمت راست برگه‌های خشگیده، استخوان‌های حیوانات و چندین دهلیز فرعی را که بن‌بست در خود جای داده و تالار سمت چپ دارای استالاکیتیت و استالاکمیت‌های بسیار زیبایی است که آن را جلوه‌ای چشم‌گیر بخشیده است. کف این تالار نیز گلی است.

از دیگر مکان‌های تاریخی و دیدنی‌های شهرستان مرند می‌توان به گردنه‌ پیام، روستای کندلج، مسجد بازار، پیست اسکی پیام، منطقه شکار ممنوع یکانات، آبشار عیش آباد، منطقه محافظت‌شده علمدار داغی، تنگه دره دیز، قلعه سن سارود، پناهگاه حیات وحش کیامکی و مسجد جامع مرند اشاره کرد.

چشمه اب گرم صوفیان

یک چشمه متفاوت در شهرستان مرند با اب گازداری که دارد تبدیل به یک حوضچه طبیعی گردیده، که در یکی از مناطق سرد ایران، ابی گرم با دمای 16 درجه سانی گراد به بازدید کنندگانش هدیه می دهد و با کوه های صورتی و مرجانی رنگی که دارد نما و جلوه ای خاصی به خود گرفته است.