به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، دکترمحمد جواد ظریف وزیرخارجه درگفتگو با روزنامه اطلاعات، مسائل سیاست خارجی ایران را مورد بررسی قرار داده است.
بخش هایی از اظهارات ظریف را می خوانید:
*من آقای ترامپ را نتیجه یک روند طولانی در آمریکا می بینم که با به قدرت رسیدنش این شکاف را متبلور کرد و در چشم و منظر جهانیان قرار داد. آنچه که آقای ترامپ نمایندگی می کرد، بخش قابل توجهی از جامعه آمریکاست که در بطن آن جامعه حضور بسیار جدی و ریشه ای داشت، اما در سلسله مراتب حزبی هیچ گاه نمی توانست چنین قدرتی را در اختیار بگیرد و ترامپ توانست این به اصطلاح سد های حزبی را بشکند و وارد صحنه سیاسی شود.
*در سال ۲۰۱۶ که آقای ترامپ به عنوان نامزد حزب جمهوریخواه مطرح شد، بعید می دانم هیچیک از سردمداران و متنفذین حزب جمهوری خواه علاقه ای داشتند که وی از این روند انتخابات مقدماتی حزب موفق بیرون بیاید. البته سرمایه گذاری هایی روی ایشان توسط صهیونیست ها و برخی دیگر از عناصر افراطی صورت گرفته بود، اما در واقع ترامپ نماینده بخشی از جامعه آمریکا بود که توانسته است آن را حفظ کند. آن بخش الزاماً اکثریت جامعه آمریکا نیست، اما به این راحتی هم جابجا نمی شود و بخشی است که دیدگاه های نژادپرستانه دارد، دیدگاه های خارجی ستیزانه دارد، دیدگاه های مخالف با فن آوری و علم دارد و نماینده اقتصاد کهنه به جای اقتصادی نو و دانش بنیان است.
درداخل آمریکا هم برخی ها این نگرانی را اعلام می کنند که اگرآمریکا نتواند با شکاف داخلی به شکلی تعامل کند، می تواند به مراحل بحرانی تر هم برسد. اتفاقی که درهفته های گذشته در واشنگتن افتاد و وضعیتی که کنگره آمریکا و شهر واشنگتن در زمان تحلیف بایدن پیدا کرد، بی سابقه است و این شرایط نشانه جامعه ای است که آبستن حوادث غیرقابل پیش بینی است.
*کسانی که اطراف ترامپ بودند، بسیار تلاش کردند او را قانع کنند که نظام ایران را می توان با فشار فرو پاشاند و ترامپ این تصور را شاید تا سال آخر دوران ریاست جمهوری اش داشت. شکل و شیوه ای که ترامپ از برجام خارج شد ناشی ازهمین تصور است و الا می توانست روش عاقلانه تری را انتخاب کند که به نفع آمریکا هم بود؛ ولی روش ضربتی را انتخاب کرد و یکی از دلایل آن این بود که قانع شده بود، آن هم به خاطر تحلیل های آقای بولتون که ارائه می داد. تحلیل های بولتون هم متأثر از اپوزیسیون برانداز نزدیک به او بود که برخی وقت ها از آن ها ارتزاق هم می کرد و حقوق هم می گرفت. تلقی او این بود که جمهوری اسلامی در حال فروپاشی است. خروج ترامپ از برجام هم با فاصله کمی از اغتشاشات دی سال ۹۶ اتفاق افتاد و آنان از این اغتشاشات و ناآرامی هایی که در آبان و آذر سال ۹۸ به وجود آمد هم حداکثر بهره برداری را کردند که بگویند تحلیل ما درست بود، لذا ترامپ را به پیگیری این سیاست بیشتر آماده کردند و مبنای این سیاست این بود که با فشار، حکومت ایران سقوط می کند و احتمالا نیاز به استفاده از ابزار نظامی هم نیست.
* آقای بایدن برای یکی دو سال آینده بیشتر تمرکز بر داخل آمریکا خواهد کرد؛ به این خاطر که اکنون بیشترین چالش برای آمریکا، مسائل داخلی است. یک رشته چالش هایی مثل مسائل اقتصادی و کووید۱۹ از قبل بوده و یک رشته چالش هایی اکنون بروز کرده است. با اتفاقاتی که در کنگره افتاد و حملاتی که شد، این یک موضوع ریشه دار در آمریکاست، اما بالاخره جامعه سیاسی آمریکا گرچه اطلاع از این حوادث داشت، اما در صحنه و منظر جهانیان قرار نگرفته بود، لیکن اکنون در نظر عام قرار گرفته است و آقای بایدن چالش بسیاری هم دارد و آن این که بتواند با شکاف به وجود آمده، تعامل کند. به نظرم مشکل اصلی آقای بایدن این خواهد بود، لذا برداشت من است که تا مجبور نباشد، به صحنه خارجی وارد نمی شود. با مسائل خارجی هم در حد اضطرار برخورد می کند، ضمن این که سیاست خارجی آقای بایدن تفاوت اساسی با سیاست خارجی دوره ترامپ دارد؛ براین اساس که دنبال ائتلاف سازی و اجماع سازی جهانی است. همه کسانی را هم که از دوران اوباما با خودش همراه کرده است، افرادی هستند که در اجماع سازی جهانی نقش قابل توجهی داشتند، لذا باید این نقش را هم در دولت آقای بایدن دید.
* احساس بنده این است که کماکان اولویت سیاسی خارجی آمریکا از نظر محتوایی چین خواهد بود؛ گرچه در دوره آقای ترامپ اولویت چین با امنیتی سازی ایران همراه شد و ما تبدیل به موضوع اول سیاست خارجی آمریکا شدیم؛ اما فکر می کنم دولت آقای بایدن به روند اجماع داخل جامعه نخبگی آمریکا برگردد. چین و برآمدن چین که تا سال ۲۰۲۴ اقتصاد اول دنیا می شود هم مورد توجه دولت بایدن خواهد بود. روسیه اولویت بعدی آمریکاست. آقای بایدن تلاش خیلی زیادی خواهد کرد که روابط آمریکا با اروپا را اصلاح کند، چون این روابط در دوران ترامپ بسیار متشنج شد، در عین حال اروپاییان هیچگاه این توان را هم پیدا نکردند که در مقابل آمریکا بایستند و شرکت های اروپایی بیش از این که شنوای حرف دولت خود باشند، به حرف دولت آمریکا گوش می کردند. اروپا هیچوقت این جسارت را نداشت که در برابر ترامپ بایستد و ترامپ با تندروی شدید باعث شد که اروپا واقعاً عقب نشینی کند، اما احساس واگرایی در اروپا نسبت به آمریکا، واقعی است.
* اگر سیاست خارجی معقول با تکیه بر امکانات و قدرت ملی را دنبال کنیم، می توانیم به عنوان یک کنشگر نقش آفرین باشیم. بله، در حوزه هایی هست که احتمال نزدیک شدن بیشتر اروپا به آمریکا یا شاید برعکس آن (آمریکا به اروپا) را شاهد خواهیم بود، اما این که به چه میزان از این اتفاق متضرر شویم یا بتوانیم در این شرایط نقش خود را ایفا کنیم ـ متغیر های متعددی وجود دارد مانند رفتار نابخردانه برخی کشور های منطقه یا اشتباهاتی که اروپاییان و دیگر کشور ها کردند ـ همه این ها می تواند زمینه های کنشگری جدی برای جمهوری اسلامی فراهم کند. اما اگر بخواهید این گونه تلقی کنید که آیا نزدیک شدن بایدن و اروپا به نفع جمهوری اسلامی است، معلوم نیست این گونه باشد.
*اگر درست بازی نکنیم ممکن است بتوانند اتحادی ایجاد کنند که در زمان ترامپ نبود و شکافی ایجاد شده بود. جمهوری اسلامی باید تلاش کند پل عبور از این شکاف نشود و این کاملاً شدنی است و بستگی به نوع کنشگری ما دارد. ما در یک یا دو مورد پل عبور از شکاف شدیم. از جمله در سال ۸۴ که قبل از آن اروپا و آمریکا به ویژه آمریکا و آلمان و فرانسه در مورد جنگ سوم خلیج فارس ـ از نظر ما ـ خیلی از هم دور شده بودند؛ اما مناقشه هسته ای ایران و ارجاع پرونده آن به شورای امنیت توانست این شکاف را پر کند، در صورتی که قبل از ارجاع پرونده مناقشه به شورای امنیت و در دوران ریاست جمهوری جناب آقای خاتمی، سه کشور اروپایی در مقابل آمریکا بودند. آن زمان آمریکا در مقابل ۳ کشور اروپایی، گروه ۴ را تشکیل داده بود و در آژانس بین المللی انرژی هسته ای با یکدیگر برخورد داشتند، ولی سیاست دولت نهم و دهم به شکلی پیش رفت که این شکاف از ایران عبور داده شد. بدون این که در اینجا بخواهم کسی را نقد بکنم می گویم که این جمهوری اسلامی است که کنشگر است و می تواند با کنش خود باعث شود این دو با یکدیگر متحد نشوند و فضای جدیدی را ایجاد کنند، کما این که در سال ۹۲ با مقاومت مردم و حضورشان در پای صندوق های رأی توانستیم این شرایط را ایجاد کنیم و آمریکا و اروپا هر دو همداستان برای به نتیجه رسیدن برجام شوند.
* صریح بگویم که از زمان انتخاب بایدن تا این لحظه هیچ مذاکره ای بین ایران و آمریکا نبوده است و تا زمانی که آمریکا شرایط بازگشت به ۱+۵ را پیدا نکند، مذاکره چند جانبه ای هم در کار نخواهد بود.
* من تخصص اقتصادی ندارم، اما اقتصاد دانان می گویند که بالا رفتن نرخ ارز بیشتر جنبه روانی داشته و نبود امید به آینده هم از دیگر عوامل آن است و این بیشتر از داخل دامن زده می شد. یعنی عده ای در داخل فکر می کردند کاری که دارند می کنند بی اعتمادی نسبت به دولت ایجاد خواهد کرد، در صورتی که بی اعتمادی متوجه ساختار سیاسی و حاکمیت کشور است و قاعدتاً این مسأله باعث ناامیدی مردم و هجوم آنان به بازار های ارز و مسکن و ... می شود. تا آنجا که اطلاع دارم وضع ارز در اثر فهم بازار و فهم فعالان اقتصادی از افق آینده است نه اقدامی توسط دولت یا آنچه که می گویند دولت می خواهد ارز را تثبیت کند و بازار به دنبال کاهش قیمت ارز است. بعید می دانم چنین مسائلی از مخیله دوستان و همکاران من در دولت و بانک مرکزی اصلاً عبور کرده باشد.
*تفکر بسیار اشتباهی در کشور وجود دارد و آن این که وزارت خارجه و شخص بنده تا رسیدن به برجام به منطقه توجه نکرده ایم. این هم خلاف واقعیات علی الارض است. به فاصله یکی دوماه بعد از وزارت اولین مقاله ای که در خارج از ایران چاپ کردم، در روزنامه «الشرق الاوسط» در مورد روابط همسایگان بود. مهمتر از آن، اولین طرح منطقه ای که دادم حدود ۳ هفته بعد از وزارتم بود که به عربستان ارائه کردم. خداوند درجات شهید سلیمانی را عالی کند. ما از قبل با هم رفیق بودیم و وقتی وزیر شدم قرار گذاشتیم هفته ای یک بار با هم دیدار کنیم. در این دیدار ها اولین بحث مطرح این بود که چگونه می توانیم روابط مان را با سعودی ها اصلاح کنیم. به شهید سلیمانی گفتم در روابط دوجانبه با عربستان اختلافی نداریم، ولی در ۴ حوزه با این کشور دچار اختلاف هستیم، لذا باید بنشینیم و به نفع مردم منطقه همکاری کنیم که لبنان، سوریه، عراق و بحرین این ۴ محور است. توجه کنید این بحث مربوط به مرداد و شهریور سال ۹۲ است. شهید سلیمانی گفت: موضوع پنجمی هم وجود دارد و آن مسأله یمن است. آن زمان هیچ خبری در مورد یمن نبود.
* من دنبال عافیت طلبی نیستم که مانع از آن شود که مسئولیتی را قبول کنم، کما این که دوست نداشتم وزارت خارجه را قبول کنم، اما تلاش کردم عافیت طلب نباشم... احساس می کنم انتخابات سال ۱۴۰۰ برای برخی دوستان آنقدر مهم است و انتخابات آمریکا آنقدر معادلاتشان را برای سال ۱۴۰۰ به هم ریخته است که می خواهند مانع شوند. واقعا دلم نمی خواهد که باعث اختلاف در کشور شوم، چون احساس می کنم بیش از هر زمان دیگر، کشور نیازمند اجماع است. ما اکنون داریم بودجه کشور را سیاسی می کنیم و این برای کشور سم مهلک است. همه نیرو های کشور باید کنار هم بیایند. من اصلا این شرایط را مفید به حال کشور نمی دانم و برای همین همواره گفتم که دنبال این کار نیستم و علاقه ام به تدریس است و کاری که بلدم سیاست خارجی است. من نه با مردم قهرم و نه از انتقاد و فشار می ترسم. من فشار ها را ذخیره آخرتم می دانم. وقتی توهین می کنند و حتی به پدرم و پدربزرگم تهمت هایی زده می شود می گویم ان شاء الله که از بار گناهانم کم می کند. آنچه که برای من مشکل و نگران کننده است این است که این موضوع ماه ها قبل از انتخابات، مساله یک عده شود که فلانی می آید یا نمی آید. این به نظرم برای روابط خارجی بسیار بسیار مخرب است و به همین دلیل است که بار ها گفته ام که در این میدان نیستم و کماکان همین نظر را دارم.
