به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، اکران «ماجرای نیمروز؛ رد خون» بهانه ای شد تا سراغ همه بازیگرانی برویم که نقش عضو گروهک منافقین را بازی کرده اند. در این فیلم بهنوش طباطبایی و هستی مهدوی فر چنین نقشی را برعهده دارند. این ها و دیگر بازیگران برای نمایش نقش چه ردی از خود به جا گذاشته اند؟
از سال پیش که ماجرای نیمروز؛ رد خون در جشنواره فجر رونمایی شد تا حالا که این فیلم روی پرده سینما ها رفته، شاهد نقد و نظر های بی شماری بوده ایم. محور مشترک تحلیل ها تصویری است که محمدحسین مهدویان از گروهک منافقین نشان می دهد.
برخی عقیده دارند، زبان فیلم در نمایش این گروهک و عملیات مرصاد الکن است و عده ای معتقدند در همین حد هم کارگردان جسارت داشته که بخش مهمی از تاریخ معاصر را روی پرده آورده است. فارغ از همه تحلیل ها و به دور از قضاوت درباره اصالت نظریات، سراغ نکته ای دیگر از فیلم رفته ایم. در ماجرای نیمروز؛ رد خون، نقش زنان عضو گروهک منافقین پررنگ است.
زمان زیادی از فیلم در اردوگاه اشرف می گذرد و بخشی از مناسبات آن ها محور درام قرار گرفته است. در این میان نقشی که بهنوش طباطبایی بر عهده دارد، پررنگ تر است. از آن سو نقش هستی مهدوی فر هم مهم است و به پیشبرد داستان کمک می کند.
به همین مناسبت پرونده امروز را به بازیگرانی اختصاص داده ایم که نقش یکی از اعضای گروهک منافقین را بازی کرده و البته کاراکترهای شان در روند داستان تاثیر داشته است. در این گزارش ابتدا موقعیت شخصیت ها بررسی شده و بعد از آن عملکرد بازیگران مورد تحلیل قرار گرفته است. حضور سودابه بیضایی به این دلیل است که در دو سریال نقش های مهمی برعهده داشته.
بهنوش طباطبایی / ماجرای نیمروز و سیانور
چه کسی ساخت: ماجرای نیمروز را محمد حسین مهدویان سال ۹۷ و سیانور را بهروز شعیبی سال ۹۴ کارگردانی کرده است.
مختصات کاراکتر: بهنوش طباطبایی در ماجرای نیمروز نقش زنی به نام سیما را بازی می کند که به عضویت گروهک منافقین در آمده است. در سیانور نقش لیلا را برعهده داشت که یکی از زنان متنفذ سازمان مجاهدین خلق بود. هم سیما و هم لیلا مابه ازای بیرونی دارند.
عملکرد بازیگر: موقعیتی که سیما و لیلا دارند ویژه است. همسر لیلا زمردیان (مجید شریف واقفی) وقتی پی به انحراف در مسیر فکری سازمان منافقین می برد، راهش را جدا می کند. لیلا، اما می ماند، زمینه کشته شدن همسر را فراهم می کند و در نهایت سرنوشت خودش هم مرگ است.
سیما هم در دل یک خانواده رشد کرده که نسبتی با اندیشه منافقین ندارند بلکه در تضاد با آن هستند! بهنوش طباطبایی برای خلق این دو شخصیت کاری سخت داشته. اولاً باید ایفاگر نقش کسانی باشد که مصداق بیرونی دارند. وانگهی وقتی بحث عقیده در میان است بازیگر باید با ظرافت درونیات شخصیت را منتقل کندنه داد و فریاد.
کاری که طباطبایی در هر دو فیلم می کند، بهره بردن از ظرفیت صورت است. او با این قابلیت، آشوب درون شخصیت ها را به زبان می آورد. نکته مهم تر این که طباطبایی دو بازی کاملا متفاوت از هم دارد و هیچ کدام شبیه دیگری نیست.
موقعیت در کارنامه: هر دو جزء آثار تحسین شده کارنامه بهنوش طباطبایی است که برای ماجرای نیمروز؛ رد خون نامزد دریافت سیمرغ شد.
کیفیت فیلم: هر دو از فیلم های خوب و قابل بحث با موضوع منافقین هستند.
هستی مهدوی / ماجرای نیمروز؛ رد خون
چه کسی ساخت: ماجرای نیمروز؛ رد خون، دنباله فیلم سینمایی ماجرای نیمروز به کارگردانی محمدحسین مهدویان است که آن را سال ۱۳۹۷ کارگردانی کرد. فیلم از ابتدای مهرماه اکران عمومی شده است.
مختصات کاراکتر: روایت کلی ماجرای نیمروز؛ رد خون، درباره اتفاقات بعد از پایان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۷ و عملیات مرصاد است. نیرو های امنیتی ایران متوجه حضور نفوذی های سازمان منافقین در جبهه می شوند.
با ارسال دو مأمور امنیتی به بغداد می خواهند قبل از شروع عملیات فروغ جاویدان، عباس زریباف، فرمانده این عملیات را ترور کنند و ... در این مختصات هستی مهدوی فر با زریباف ازدواج سازمانی می کند. در ادامه، اما چالشی میان این دو شکل می گیرد.
عملکرد بازیگر: آنچه در وهله اول به چشم می آید، گریم سنگین هستی مهدوی فر است. او در ماجرای نیمروز؛ رد خون، نقش زنی را بر عهده دارد که زندگی اش تمام و کمال در اردوگاه اشرف سپری می شود.
شیوه زندگی و فعالیت های مسلحانه اش از او زنی سرسخت با چهره ای خشن ساخته. این تصویر فاصله ای زیاد از چهره واقعی بازیگر دارد که خب مهدوی فر به کمک گریم و هدایت کارگردان توانسته از پس آن برآید.
موقعیت در کارنامه: ماجرای نیمروز؛ رد خون، جزء فیلم های مهم کارنامه مهدوی فر است.
کیفیت فیلم: از زمان رونمایی از ماجرای نیمروز؛ رد خون در جشنواره فجر تا حالا که اکران عمومی شده، بحث و نظر درباره فیلم زیاد است. بر ساختار آن اتفاق نظر وجود دارد، اما نوع نگاهش به عملیات مرصاد محل اختلاف است.
لاله اسکندری / هزار پا
چه کسی ساخت: ابوالحسن داودی هزارپا را سال ۹۷ ساخت.
مختصات کاراکتر: لاله اسکندری نقش منیژه، فرمانده گروهک مجاهدین را در هزارپا بازی می کند. این فیلم کمدی است و به تبع آن موقعیتی که برای منیژه طراحی شده است هم کمیک. داستان در دهه شصت می گذرد و روایت زندگی جوانی آس و پاس به نام رضا (رضا عطاران) است.
او برای رسیدن به دختری متمول خود را به هیأت یک جانباز در می آورد. در آسایشگاه با یکی از چهره های برجسته دوران جنگ اشتباه گرفته می شود و نماینده نفوذی گروهک منافقین او را لو می دهد! رضا به چنگ منیژه می افتد و ...
عملکرد بازیگر: لاله اسکندری در فیلم کمدی هزارپا جدی بازی می کند. او برای نمایش شمایل ظاهری یک زن عضو گروهک منافقین کار سختی ندارد. سختی کار جایی است که باید بازی اش را با فضای کمدی فیلم هماهنگ کند و در عین حال شخصیت کاریکاتورگونه نشود.
لاله اسکندری به موقع فریاد می زند و به موقع ساکت است و همین رفتار باعث می شود، کاراکتر در دل هزارپا حل شود و مخاطب را پس نزند. در این فیلم بدون آنکه بازیگر زور اضافه بزند، حقارت گروهک منافقین نشان داده می شود.
موقعیت در کارنامه: هزارپا عنوان پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران را یدک می کشد و لاله اسکندری از این نظر می تواند خوشحال باشد. از نظر وجه بازیگری، اما فیلمی معمولی در کارنامه اوست.
کیفیت فیلم: خیلی ها به شوخی های هزارپا خندیدند و خیلی ها هم آن را توهین به شعور مخاطب می دانند!
هانیه توسلی / سیانور
چه کسی ساخت: بهروز شعیبی فیلم سیانور را سال ۹۴ کارگردانی کرد.
مختصات کاراکتر: فیلم سیانور روایتی از یک واقعه است که در تاریخ معاصر رقم خورده. بهروز شعیبی سیانور را بر اساس اتفاقات واقعی ساخته و نقبی به زندگی تقی شهرام، مرتضی صمدیه لباف و مجید شریف واقفی زده است.
مهم ترین شخصیت سیاسی دراماتیک فیلم، هما اعتمادی، هانیه توسلی است که مابه ازای واقعی ندارد. هما هم عضو گروهک منافقین است که همان ابتدای فیلم دلدادگی اش با جوانکی کوچک تر از خود نمایان می شود. نقش این جوان را پدارم شریفی بازی می کند که تازه از دانشگاه نظامی فارغ التحصیل شده.
عملکرد بازیگر: تقابل یک زن چریک و یک مرد مأمور دولتی کلیشه ای است که در فیلم های اینچنینی زیاد دیده ایم. با این حال هانیه توسلی بهره برداری خود را می کند و عملکرد موفقی از خود به جا می گذارد. او در نشان دادن عشق خود و نیز استیصال بر سر دلدادگی و عقیده، باورپذیر بازی می کند.
خودش گفته: در سیانور دو زن چریک را دنبال می کنیم. از نزدیک با حس و حال آن ها آشنا می شویم، عشق شان را درک می کنیم و اینکه چگونه در مسیر آرمان و ایدئولوژی شان از همه چیز می گذرند.
موقعیت در کارنامه: هما در فیلم سیانور جزء نقش های خوب هانیه توسلی است.
کیفیت فیلم: درباره کیفیت سیانور نظر ها متفاوت است، اما غالباً معتقدند فیلم توانسته تصویری متفاوت از انشقاق در اعضای گروهک منافقین نشان دهد. روایت فرجام تقی شهرام، مرتضی صمدیه لباف و مجید شریف واقفی برگ برنده سیانور محسوب می شود.
سودابه بیضایی / سریال ارمغان تاریکی و نفس
چه کسی ساخت: جلیل سامان سه گانه ارمغان تاریکی، پروانه و نفس را کارگردانی کرده است.
مختصات کاراکتر: در بخش بعدی درباره کاراکتر سودابه بیضایی می نویسیم. حیف است به ارزش کار جلیل سامان اشاره نکنیم که سه سریال موفق با موضوع گروهک منافقین ساخته. او با سه سریال ارمغان تاریکی، پروانه و نفس و روایت داستانی عاشقانه میان شخصیت های اصلی سراغ معادلات و روابط پیچیده گروه های مختلف فکری به ویژه منافقین، قبل از انقلاب می رود.
داستان هایی که در کنار موضوعی کاملا جدی و حتی خشن با بهره بردن از فضای انسانی و احساسی روایت می شود. نکته مثبت کار های سامان این است که جریان معمول زندگی را در آن دوره نمایش می دهد که به شناخت شرایط اجتماعی متأثر از وجود گروهک منافقین کمک می کند. او با انتخاب یک دوره تاریخی به عنوان بستری برای پیشبرد قصه، به پیچیدگی های داستان کمک می کند.
عملکرد بازیگر: سودابه بیضایی در ارمغان تاریکی از نامزدش دل می کند و با یکی از اعضای گروه (امیر آقایی) ازدواج سازمانی می کند. در نفس هم نقش یکی از اعضای گروهک را بازی می کند. در سریال های جلیل سامان شاهد بازی های چشم نوازی هستیم که در آن ها خبری از کلیشه نیست. به همین نسبت سودابه بیضایی هم در هر دو سریال ارمغان تاریکی و نفس، یکی از بازی های خوبش را ارائه کرده است.
موقعیت در کارنامه: هر دو سریال جزء کار های شاخص و تحسین شده سودابه بیضایی هستند.
مینا ساداتی / امکان مینا
چه کسی ساخت: کمال تبریزی امکان مینا را سال ۹۴ کارگردانی کرد.
مختصات کاراکتر: داستان امکان مینا درباره زن و شوهری به نام مهران (میلاد کی مرام) و مینا (مینا ساداتی) است که در دهه شصت روایت می شود.
مهران خبرنگار است و در یک روزنامه پرتیراژ کار می کند و در جریان اخبار سیاسی و اوضاع جنگ قرار دارد. مینا دور از چشم شوهرش به سازمان منافقین پیوسته است. او با توجه به شغل شوهرش، اخبار و اطلاعات به روزی از اوضاع کشور دارد و آن را در اختیار سازمان منافقین قرار می دهد.
عملکرد بازیگر: امکان مینا جزء فیلم هایی است که شرایط قصه فرصت عرض اندام در اختیار بازیگر قرار می دهد. مینا باید ظاهر عاشقانه زندگی را نگه دارد؛ از آن سو به سازمان منافقین متعهد است. کمی بعد در دوراهی عشق و عقیده گیر می کند و چه فرصتی بهتر از این برای بازیگر تا توانایی خود را به چالش بکشد؟ مینا ساداتی از این موقعیت بهره برد و یکی از بازی های خوبش را ارائه کرد.
موقعیت در کارنامه: مینا ساداتی در جشنواره سی و چهارم فجر برای بازی در نقش مینا نامزد بهترین بازیگر نقش اول زن شد، اما این جایزه را به دست نیاورد. با این حال فیلم امکان مینا در کارنامه او جزء آثاری است که می تواند به آن مباهات کند.
کیفیت فیلم: داستان سرگرم کننده پیش می رود، اما جایی که مخاطب پی می برد مینا نفوذی است، از نفس می افتد. فیلم تلاشی برای بازگشایی پرونده ای خاص از گروهک منافقین هم نمی کند.
شهره لرستانی / پناهنده
چه کسی ساخت: پناهنده را زنده یاد رسول ملاقلی پور سال ۱۳۷۲ ساخت.
مختصات کاراکتر: بنفشه به همراه همسرش عضو گروهک منافقین است. از ایران رفته اند و فعالیت شان را در خارج از کشور پی گرفته اند. بعد از ۱۰ سال خسته از آوارگی به گمان اینکه مافوق شان (زاپاتا با بازی احمد نجفی) کشته شده است، به ایران می آیند. تعقیب و گریز ادامه دارد تا این که رزمنده ای به نام علی (عبدالرضا اکبری) به آن ها پناه می دهد.
عملکرد بازیگر: بنفشه را در موقعیتی می بینیم که می خواهد به کشورش بازگردد. احساس پشیمانی در بازی شهره لرستانی خیلی زود جای خود را به نیاز به آرامش می دهد. از آنجا که پناهنده فیلمی آرمانی به شمار می رود، بازی بازیگر هم برون ریز است. لرستانی آنچه کارگردان خواسته را به درستی اجرا کرده.
موقعیت در کارنامه: پناهنده جزء اولین نقش های سینمایی شهره لرستانی است. خواص، بازی اش را به یاد دارند، اما عامه مخاطبان سینما نه.
کیفیت فیلم: پناهنده جزء آثار متوسط کارنامه زنده یاد ملاقلی پور است. او دلش از گوشه و کنایه ها پر بوده و گفته: برخورد ناجوانمردانه ای در آن زمان با پناهنده شد.
گروهی اتهام بستند که از فلان گروه سیاسی خارج از کشور پول گرفته و یک عده هم گفتند از حکومت پول گرفته ... این ها مهم نبود، آنچه اهمیت داشت این بود که من بتوانم از خود دفاع کنم و بگویم که پناهنده را به عنوان یک فیلمساز مستقل ساختم. می خواستم دو قشر جامعه را روبه روی هم قرار دهم که حالا هرکدام تفکری داشتند.
پردیس افکاری / پنجاه روز التهاب و قلاده های طلا
چه کسی ساخت: پنجاه روز التهاب را کریم آتشی سال ۱۳۷۲ ساخت. قلاده های طلا را ابوالقاسم طالبی سال ۱۳۹۰ کارگردانی کرد.
مختصات کاراکتر: ۵۰ روز التهاب با موضوع رخنه در دستگاه اطلاعاتی ساخته شد و پردیس افکاری نقش یکی از رابط ها را برعهده داشت. او یادآور شخصیت های کلاسیکی است که از زنان گروهک دیده ایم.
قلاده های طلا هم سوژه ای مشابه دارد. اینجا هم بخشی از داستان به رخنه در وزارت اطلاعات ارتباط دارد و بهانه اصلی داستان تلاش گروهک منافقین برای براندازی نظام است. در قلاده های طلا پردیس افکاری نقش یکی از اعضای گروهک را بازی می کند.
عملکرد بازیگر: شخصیتی که برای پردیس افکاری طراحی شده است، اجازه نمی دهد بازیگر کار خاصی انجام دهد. این شخصیت یکی از اعضای گروهک است و باید وظیفه اش را به نحو احسن انجام دهد.
در قلاده های طلا مهم ترین ویژگی افکاری سکوت های ممتد است که باعث شکل گیری کُدهایی در ذهن مخاطب می شود. آیا او به کارش ایمان دارد و این سکوت نشانه رضایت است؟ آیا او در اندیشه انشقاق از گروه است؟ جایی که افکاری سیانور را در دهان قرار می دهد، بهترین تصویر او در قلاده های طلا است.
موقعیت در کارنامه: هر دو فیلم جزء آثار شاخص کارنامه افکاری هستند. او به خاطر بازی در دومی بیشتر دیده شد. اولی فیلم مهجوری است.
کیفیت فیلم: پنجاه روز التهاب فیلم متوسطی است که بر اساس کلیشه ها شکل گرفته. قلاده های طلا فیلم خوش ساختی است که همچنان بر سر قصه آن نزاع وجود دارد!
مهشید افشارزاده / انتهای قدرت
چه کسی ساخت: کریم آتشی انتهای قدرت را سال ۷۳ با بازی شهراد وثوقی، مهشید افشارزاده، مهدی لنجانیان، پیمانه طهماسبی و شهلا ریاحی کارگردانی کرد.
مختصات کاراکتر: انتهای غربت از جمله فیلم هایی است که برای پی بردن به فضای آن لاجرم از مرور قصه اش به شکل مبسوط هستیم: فیلم انتهای قدرت درباره مردی به نام علی است که در راه بازگشت از مدرسه، مجروحی را می بیند که توسط دو موتورسوار ترور شده و به دایی اش امیر اطلاع می دهد تا مجروح را که محمود نام دارد، به بیمارستان برسانند.
امیر که مأمور اطلاعاتی است، تحقیق را درباره ترور مرد مجروح آغاز می کند، اما در فاصله کوتاهی محمود، ناپدید می شود... محمود که از اعضای گروهک منافقین بوده و به عنوان بمب گذار آن ها را یاری می داده، پس از اختلاف، مورد تعقیب شان است که سرانجام به قتل می رسد. امیر در ادامه تحقیقاتش، خانه نیمی از آن ها را شناسایی می کند و سبب گرفتاری شان می شود.
عملکرد بازیگر: مهشید افشارزاده روزی که انتهای قدرت را بازی کرد، در اوج بود و پشت هم به پیشنهاد ها پاسخ می داد. او در انتهای قدرت یکی از نقش های اصلی را بر عهده داشت و به واسطه فضای داستان توانست بار دیگر خود را نشان دهد. نقش پراکت او در این فیلم موقعیتی در اختیارش قرار داد تا توانایی اش را به رخ بکشد. خود کاراکتر، اما براساس کلیشه های منافقین طراحی شده بود.
موقعیت در کارنامه: جزء فیلم های معمولی کارنامه مهشید افشارزاده است.
کیفیت فیلم: انتهای قدرت بیش از آنکه به واکاوی عقیده گروهک بپردازد، تمی اکشن داشت. کیفیت آن هم معمولی است.
افسانه بایگان / تشکیلات
چه کسی ساخت: منوچهر مصیری سال ۶۵ تشکیلات را کارگردانی کرد.
مختصات کاراکتر: رویا در فیلم تشکیلات بخش مهمی از قصه را پیش می برد. او همسر یک مأمور مبارزه با مواد مخدر (مجید مظفری) بوده است که حالا از هم جدا شده اند.
رویا بعد از اینکه با گروهک منافقین همکاری می کند، تصمیم می گیرد برای یک گروه سلطنت طلب که به عملیات ورود و توزیع مواد مخدر مشغول اند، کاری مهم انجام دهد. رویا به ایران می آید، به بهانه دیدار فرزندش به محمود نزدیک می شود و زمینه آزادی عضو گروهک را فراهم می کند. رویا نمونه ای از زنانی است که بعد از انقلاب وارد مسیری دیگر شدند و حتی همسر و فرزند را رها کرند.
عملکرد بازیگر: موقعیتی که رویا دارد، این امکان را به بازیگر می دهد تا توان خود را به رخ بکشد. افسانه بایگان در سالی این نقش را بازی کرد که در تلویزیون چهره شده بود، اما در سینما هنوز تجربه چندانی نداشت. بایگان، اما موفق عمل کرد و تصویری متفاوت از یک زن فریب خورده را نشان داد.
موقعیت در کارنامه: تشکیلات جزو فیلم های عامه پسند دهه شصت است و باعث شهرت دو چندان بایگان شد. کیفیت فیلم: تشکیلات بیش از آنکه بخواهد گروهک منافقین و گروهک های سلطنت طلب را از منظر عقیدتی نقد کند، به تلاش آن ها برای براندازی نظام تاکید داشت. برای این منظور هیجان را به درام تزریق کرد که خب مخاطب عام شیفته این گونه روایتگری در سینما است.
