قارچ Ganoderma با نام علمی Ganoderma Lucidum از گونه قارچ های قرمز است. بر خلاف باور عمومی، همه قارچ های قرمز سمی نیستند. قارچ گانودرما یکی از کامل ترین مواد غذایی در جهان است که ارزش تغذیه ای و درمانی بسیاری دارد. Ganoderma Lucidum از شاخه قارچ های چتری است که در طبعت بر روی چوب و تنه درختان رشد می کند. گانودرما با حدود ۸۰ گونه مختلف، گیاهی وحشی و خودرو در طبیعت است که این روزها در مزارع پرورش قارچ نیز با تکنیک های ویژه تولید می شود. گانودرما بافتی چوبی، براق و صیقلی داشته و از نظر ظاهری با قارچ دکمه ای تفاوت بسیاری دارد. قسمت هاگدان گیاه شبیه به کلیه انسان و به رنگ قهوه ای- قرمز است که در لبه های قارچ، کمرنگ تر می شود.
قارچ گانودرما از هزاران سال پیش در طب سنتی آسیای شرقی مورد استفاده بوده است. Genoderma به عنوان قارچ Reishi در طب سنتی ژاپن از گیاهان قابل احترام شمرده شده است. مردم ژاپن به آن رِیشی به معنی پادشاه گیاهان دارویی لقب داده اند. قارچ گانودرما یا lingzhi در چین نمادی از سلامتی و طول عمر به همراه شادی و اقبال در زندگی بوده و بیش از ۲۰۰۰ سال است که برای درمان پزشکی استفاده می شود. گانودرما زمانی تنها برای امپراطوران و بزرگان استفاده می شد و در اختیار عموم مردم قرار نداشت. ثروتمندان در دوران باستان با امید جاودانگی و آرامش، از نوشیدنی گانودرما استفاده می کردند. در چین باستان از گانودرما با عناوینی همچون “گیاه توانمندی معنوی” و “قارچ ده ساله” یاد می کردند. در باور چین باستان نوشیدن معجونی از قارچ گانودرما ، جاودانگی و طول عمر را به ارمغان می آورد.
ارزش غدایی قارچ گانودرما
گانودرما حاوی ۴۰۰ ماده مغذی است که به طرز شگفت انگیزی موجب تقویت قوای جسمی و سلامت روان می شوند. برخی از مواد مغذی موجود در این گیاه جادویی عبارتند از:
- پلی ساکارید ها
- آنتی اکسیدان ها
- آدنوزین
- پروتئین
- آلکالوئیدها
- پتاسیم
- فسفر
- کلسیم
- ویتامین های A، C، E، D
- همه ویتامین های گروهB
خواص دارویی و فواید قارچ گانودرما
1. سلامت قلب
اسید گانودریک موجود در قارچ گانودرما جریان خون را بهبود بخشیده و با کاهش کلسترول بد خون از تشکیل پلاک و انسداد شریان ها جلوگیری می کند. قارچ گانودرما کاهنده فشار خون است و خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی، حمله قلبی، سکته مغزی و آترواسکلروز را کاهش می دهد.
2. آلرژی و حساسیت
عصاره قارچ گانودرما تاثیر بسزایی در مهار کردن واکنش های آلرژیک از جمله آسم و درماتیت دارد و تریتپنس ترکیبی ضد ویروسی و ضد آلرژی در قارچ گانودرما است که مانع آزادسازی هیستامین در بدن شده و برای درمان آلرژی مفید است. پلی ساکاریدهای موجود در قارچ گانودرما به افزایش توانایی آنتی بادی ها برای مبارزه با باکتری ها و ویروس های عامل واکنش های آلرژیک کمک می کنند و برای درمان آلرژی های ناشی از شوک آتوپیک، درماتیت، تب یونجه، کهیر و حساسیت های دارویی و غذایی مفید هستند.
3. کبد چرب و سیروز کبدی
ترکیبات موجود در قارچ گانودرما برای کاهش علائم بیماری های کبدی الکلی بخصوص در افرادی که مراحل اولیه بیماری را می گذرانند موثر است و به درمان بیماری هپاتیت B کمک می کند. افزایش آنزیم های معده و دفع سریع داروها و مواد شیمیایی مضر در کبد از دیگر مزایای قارچ گانودرما است و آنتی اکسیدان های موجود در این قارچ با مقابله با رادیکال های آزاد به بهبود و بازسازی سلول های کبدی کمک می کنند.
4. سم زدایی بدن
قارچ گانودرما با بهبود عملکرد سنتز صفرا و اسیدهای چرب، به سم زدایی سریع مواد شیمیایی در بدن کمک کرده و برای بازسازی سلول های سالم کبدی و مقابله با رادیکال های آزاد مفید است.
5. کلیه
بیماری های کلیوی همچون نفریت مزمن و سندروم کلیوی دیابتی از بیماری هایی هستند که به دلیل افزایش قند و کلسترول بد خون رخ می دهند. مصرف قارچ گانودرما به سلامت کلیه و درمان بیماری های کلیوی کمک کرده و عملکرد کلیه ها را بهبود می بخشد و خطر بروز احتباس ادراری، اوره و پروتوئینورا را کاهش می دهد.
6. بهبود خواب
در طب سنتی چینی از قارچ گانودرما برای رفع بی خوابی و بهبود کیفیت خواب استفاده می شود.
7. تقویت سیستم ایمنی بدن
قارچ گانودرما به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کرده، سنتز اسید نوکلئیک در بدن را افزایش می دهد و پلی ساکاریدهای موجود در آن با آزادسازی پروتئین از سلول های سفید خون، برای بهبود سطح اینتروفن در بدن مفید است.
8. استرس و افسردگی
در ژاپن از قارچ گانودرما خشک شده برای کاهش و رفع استرس و تنش های روحی استفاده می شود و راهبان چینی برای رسیدن به آرامش و آمادگی قبل از شروع مدیتیشن از این قارچ مصرف می کنند.
9. آرامش عضلات
قارچ گانودرما اثر مثبت در درمان دردهای عضله ای دارد و اعتقاد بر این است که ضعف و سستی ناشی از بیماری های مزمن را برطرف می کند.
10. انرژی بخش
با افزایش سن که انرژی و نیروی بدن رو به کاهش می رود مصرف قارچ گانودرما برای تامین انرژی مورد نیاز بدن بسیار مفید است.
11. لاغری
قارچ گانودرما باعث افزایش سطح اکسیژن در بدن می شود، اکسیژن نقش مهمی در چربی سوزی داشته و با بهبود متابولیسم بدن و انرژی زایی برای لاغری و کاهش وزن مفید است.
12. ضد سرطان
گانودرما دارای خاصیت ضد سرطانی بوده و مانع تکثیر سلول های سرطانی می شود زیرا تولید اینترلوکین 2 در بدن را افزایش می دهد، این اینترلوکین از سلول های سفید خون ترشح و با انواع سرطان مبارزه می کند. اسید گانودریک موجود در گانودرما خطر ابتلا به سرطان کبد را کاهش می دهد. از عصاره گانودرما در داروهای ضد سرطان برای سرکوب سلول های سرطانی استفاده می شود و گفته شده ترکیب گانودرما و چای سبز تاثیر عالی در کند کردن رشد سلول های سرطانی دارد. قارچ گانودرما اثر پرتو درمانی را افزایش داده و با تقویت سیستم ایمنی بدن به کنترل عوارض پرتو درمانی و شیمی درمانی کمک می کند و از علائمی همچون تهوع، استفراغ، تب، عفونت، ریزش مو و کاهش وزن جلوگیری می کند.
13. عفونت
قارچ گانودرما به افزایش تولید سلول های ایمنی که به ماکروفاژها مشهور هستند کمک می کند، ماکروفاژها باکتری های عامل عفونت را از بین برده، مانع بروز عفونت های ثانویه در بیماران می شوند و در برابر عفونت مخمر مقاوم هستند.
14. دیابت و قند خون
پلی ساکاریدهای خاص موجود در قارچ گانودرما باعث کاهش قند خون و افزایش سطح انسولین پلاسما می شود و مصرف آن برای بیماران دیابتی مفید است.
15. ضد التهاب
عصاره گانودرما برای کاهش درد ناشی از زخم های تبخالی مفید است و به درمان بیماری های التهابی همچون آتریت روماتوئید، روماتسیم و آسم کمک می کند و برای تسکین علائم نقرس، سردرد و زخم ها اثر مثبت دارد.
16. مغز
قارچ گانودرما برای سلامت مغز بسیار مفید است، گانودرما انرژی مورد نیاز مغز را تامین کرده و از مغز در برابر تشنج محافظت می کند.
17. آلزایمر
با این که برای بیماری های شناختی و عصبی همچون آلزایمر و هانتینگتون درمان قطعی وجود ندارد اما تحقیقات نشان داده عصاره قارچ گانودرما موجب تحریک فعالیت های شناختی در مغز شده و رشد عصبی را که فاکتور حیاتی در عملکرد شناختی است افزایش می دهد.
18. ضد پیری
پروتئین و اسید گانودرمیک موجود در قارچ گانودرما دارای خاصیت ضد التهابی و ضد آلرژی هستند و به بهبود گردش خون کمک کرده و با تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با رادیکال های آزاد از پیری زودرس پوست و ظاهر شدن علائم آن از جمله چین و چروک و خطوط ناخوشایند جلوگیری می کند. قارچ گانودرما الاستیک و خاصیت کششی پوست را افزایش می دهد.
19. بیماری های پوستی
مطالعات نشان داده قارچ گانودرما به دلیل خاصیت آنتی هیستامینی، ضد التهابی و ضد میکروبی برای درمان مشکلات پوستی همچون زخم ها، آفتاب سوختگی، جوش و نیش حشرات مفید است.
20. درمان ریزش مو
قارچ گانودرما خاصیت آنتی اکسیدانی دارد و با کاهش استرس و مبارزه با رادیکال های آزاد – که هر دو از عوامل مهم ریزش مو هستند – از ریزش مو و طاسی ناشی از آن جلوگیری می کند، بخصوص اگر با سایر گیاهان ضد ریزش مو ترکیب شود.
21. افزایش رشد مو
قارچ گانودرما به دلیل خاصیت ضد التهابی و بهبود گردش خون به تقویت فولیکول های مو کمک می کند و برای افزایش رشد موها مفید است.
22. جلوگیری از سفید شدن موها
قارچ گانودرما رنگ طبیعی موها را حفظ کرده و از سفیدی زودرس آن جلوگیری می کند.
روش مصرف قارچ گانودرما
قارچ گانودرما معمولا به صورت مکمل و پودر گانودرمای خشک، دمنوش قارچ گانودرما و تنتور استفاده می شود. به دلیل طعم تلخ و چوبی مانند قارچ گانودرما، معمولا از این قارچ مانند سایر قارچ های خوراکی در پخت و پز استفاده نمی شود اما در تهیه برخی مواد غذایی حاوی شکلات یا قهوه به کار می رود.
طرز تهیه چای گانودرما
چای گانودرما یکی از رایج ترین روش های استفاده از قارچ گانودرما است. برای درست کردن این چای پرخاصیت کافیست 4 یا 5 فنجان آب را روی حرارت جوشانده، سپس 3 تا 5 گرم قارچ گانودرما خشک شده را به قطعات کوچک تر تقسیم و به آب جوش اضافه کنید و بگذارید حدود 2 ساعت روی حرارت ملایم بماند.
سپس از روی حرارت برداشته و قطعات قارچ را از چای جدا کنید و بعد از خنک شدن میل کنید.
می توانید از قطعات قارچ دوباره برای تهیه چای استفاده کنید، البته تا زمانی که طعم چای تلخ نشود.
برای خوش طعم شدن چای گانودرما می توانید مقداری عسل، زنجبیل یا چای سبز به آن اضافه کنید.
این چای را می توانید تا چند روز در یخچال نگهداری کنید.
خطرها و عوارض احتمالی قارچ گانودرما
گانودرما lucidum یکی از قوی ترین گیاهان دارویی است که در صورت مصرف صحیح و با دوز مناسب اثرات جانبی ناخوشایندی ندارد.برخی از عوارض ناخواسته خفیف با مصرف گانودرما گزارش شده که اغلب ناشی از عکس العمل بدن به سم زدایی و یا مصرف بیش از حد توصیه شده قارچ گانودرما است. این علائم عبارتند از:
- خون دماغ
- خشک شدن بینی، دهان و گلو
- مشکلات گوارشی
- خارش پوست
- سرگیجه
- خون در مدفوع
- عطسه و واکنش های آلرژیک
- آکنه و بثورات جلدی