یکی دیگر از روغنهایی که برای تقویت موی سر و صورت از قدیم مورد استفاده قرار میگرفته، روغن آمله است. آمله، آملا و یا آملج همگی نام های میوه ای هستند که در جنگلهای مرطوب هندوستان و در نواحی از سیستان و بلوچستان میروید این میوه دارای مقادیر زیادی ویتامین ث بوده و شکلی شبیه آلو دارد. میوه این درخت ترش مزه و بی ریشه و سنگین وزن و زرد رنگ و تازه باشد و اگر خشک است فاسد نشده باشد.طبیعت آن سرد و خشک است. از میوه آمله روغنی تهیه میشود که هندیها در تمامی مراسم های ویژه مذهبی خود برای تقویت موی سر و صورت استفاده میکنند که باعث تیرگی و درخشندگی موهای سر و صورت نیز میشود، در ایران قدیم و دوران صفویه نیز برای تقویت سبیل و ریش از روغن آمله استفاده می شده.
خواص درمانی روغن آمله
• تقویت پیاز موی سر و صورت
• پیشگیری از سفیدی زودرس موهای سر و صورت
• ضد خشکی، شوره و پوسته پوسته شدن سر
• تقویت، حالت دهنده و نرم کننده موهای خشک
روش مصرف روغن آمله
تقویت، حالت دهنده و نرم کننده موهای خشک
در صورتی که پوست سر و همچنین موهای خشکی دارید هر شب چند قطره روغن را داخل کف دست ریخته و موها و پوست سر را ماساژ داده و روز بعد سر را شستشو کنید، این عمل هم باعث نرم شدن،تقویت و از بین رفتن خشکی و پوسته پوسته شدن سر خواهد شد.
تقویت ریش و سبیل
ابتدا محل را شستشو کرده و سپس با روغن محلهای مورد نظر را چرب کرده و ماساژ دهید.
نکته مهم! پیشگیری از سفیدی زودرس موهای سر و صورت: استفاده مداوم از روغن آمله (آملا) در جهت پیشگیری از سفیدی و همچنین تیرگی و درخشندگی موهای سر و صورت بسیار مؤثر خواهد بود.
میزان مصرف
در طب سنتی مصرف جرم از سه درهم تا پنج درهم و جوشانده¬ی آن ده درهم ذکر شده است. البته ممکن است تأثیر دارو در افراد امروزی با مقدار کم تری مؤثر باشد و باید متناسب با خصوصیات مزاجی فردتنظیم شود .مطالعات بالینی برای پشتیبانی از دوز مصرف وجود ندارد. دوز ۳تا 6گرم در روز پودر آمله از دوز ۱گرم در روز ویتامین Cتخمین زده شده است و در فارماکوپه یونانی دپارتمان آیوش هندوستان، میزان مصرف ۳تا 5گرم ذکر شده است.
کاربردها و داروشناسی آمله در مطالعات جدید
علی رغم استفاده گسترده آمله در روشهای درمانی سنتی، آزمایشات بالینی کمی وجود دارد. خواص آنتی اکسیدان عمده خواصی که به این گیاه اختصاص دارد به عملکرد قوی آنتی اکسیدانی آن نسبت داده میشود. محتوای اسکوربیک اسید میوه، تقری ۱گرم در ۱۰۰میلی لیتر از آب میوه تازه شناسایی شده و مقدار %45 تا %7۰فعالیت آنتی اکسیدانی داشته است. روند تهیه فرآورده از میوه آمله در آیورودا، میزان اسکوربیک اسید آن را ۳برابر میکند و غلظت پلی فنلها را افزایش میدهد. در این روش پودر میوه خشک با آب میوه تازه آمله به مدت چند ساعت ترکیب میشود و سپس، ترکیب خشک شده و دوباره پودر می شود. این کار تا 2۱بار تکرار و موجب سودمندی غذایی میوهها میشود.
مخزن الدویه
به فتح همزه و سکون میم و فتح لام و سکون جیم مشهور به آملج است به مد الف و کسر میم به لغت مصر سنایره و به فارسی آمله و به هندي انوله نامند و شیر پرورده آن را شیر املج گویند.ماهیت آن :ثمر درخت هندي است طعم آن ترش و با عفوصت بسیار و در تازگی شبیه به آلوگرجه و تا به بزرگی گردکانی نیز می شود و بهترین آن بزرگ بی ریشه سنگین زرد رنگ تازه و یا خشک فاسد و متکرج نشده آنست که بی ریشه بالیده باشد و درخت آن به قدر درخت گردکان و برگ آن سبز بسیار ریزه و انبوه از هر دو طرف شاخ هاي باریک طولانی به قدر شبري رسته در بعضی جا دو شاخ و در بعضی جا سه شاخ و چوب آن جوهردار مانند چوب چنار که به عربی دلب نامند و از آن صلب تر و مستعمل در معاجین و غیره آمله بالیده بی ریشه منقی از دانه شیر پرورده است که به جهت کسر قوت قبض و اصلاح آن دو سه مرتبه در شیر می خیسانند و شسته خشک می نمایند و غیر شیر پرورده نیز.
طبیعت آن :در دویم سرد و در اول سیم خشک و شیر پرورده آن در اول سرد و در دویم خشک و بعضی گرم دانسته اند و فی الحقیقۀ بارد است و در یبوست آن همه متفق اند.
افعال و خواص و منافع آن :قابض و مانع ریختن مواد به معده و امعا و حافظ اخلاط از تعفن و مخرج سودا از بدن و مانع مخالطت سودا و ابخره سوداویه و صفراویه محترقه به روح و به این اسباب موجب ذکاء و حدت ذهن و تفریح و تقویت قلب است بالخاصیه و افعال آن که قبض است معین بر خاصیت آنست.
زیرا که ادویه قابضه می باشند مقوي و سزاوار است که هرگاه استعمال کند آن را باردالمزاج از براي تقویت تعدیل کند آن را به عسل یا دارچینی یا مصطکی و یا مانند اینها و شیخ الرییس در ادویه قلبیه گفته که منفعت آن در تقویت قلب زیاده از منفعت آنست از براي توحش و از جمله ادویه شدیدة المنفعت است از براي تقویت ذهن و حفظ سایر اعضاء و بالخاصیه محرك باه و قاطع قی و تشنگی و آب رفتن از دهان و حابس خون بواسیر و نزف الدم و مسهل سودا و بلغم رقیق به عصر و مقوي معده و امعا و مشهی است به تجفیف رطوبات مرخیه معده و دباغت خمل آن و با آرد کنار و آب به قاطع اسهال مزمن و مسکن حرارت خون و مقوي دل و چشم .امراض الرأس *به اسباب مذکوره می باشد.
مقوي اعصاب و حواس دماغی و نافع از براي مالیخولیا خصوص مراقی حادث از صفراي محترق و از براي نسیان و فالج و استرخا و لقوه آشامیدن آن با عسل و همچنین خوردن مرباي عسلی آن و آشامیدن نقوع آن مانع صعود ابخره از معده به سوي سر و چون آمله را نرم بکوبند و با آب بارتنگ بسرشند و بر پیشانی ضماد نمایند ضمادي غلیظ ضخیم قطع رعاف نماید* .امراض العین* قطور آب منقوع نیم کوفته دو درهم آن در چشم جهت ازاله بیاض مجرب خصوص که بعد از هر دو سه ساعت امله را افشرده،دور نمایند و آمله تازه در آن بخیسانند تا سه مرتبه پس در چشم بچکانند و چون نرم بسایند و با هم وزن آن شکر مخلوط نموده با اندك روغن بادام شیرین چرب کرده ناشتا مقدار پنج درهم آن را با آب نیمگرم بیاشامند جهت ضعف بصر و جلاي آن و جهت سحج امعا نافع* .اعضاء النفض و غیرها *لعوق کوبیده با هم وزن آن زیره کرمانی و با عسل سرشته به قدر لایق جهت بول در فراش نافع و نقوع آن با گشنیز خشک نیم کوفته جهت رفع اسهال مزمن و حرارت معده و سوزش مقعده و بول مفید* .الزینه *چون حنا را با آب منقوع آمله و یا وسمه را با آن خمیر کنند و بر مو خضاب نمایند سیاه گرداند و روغن آن نیز مو را سیاه و طویل گرداند.
مقدار شربت از جرم آن :از سه درهم تا پنج درهم و در مطبوخ تا ده درهم مضر سپرز، مصلح آن عسل و سنبل و مولد قولنج و مصلح آن روغن بادام شیرین است و نسخ انوش داروهاي ساده و لؤلؤیی و جوارش هاي آمله و حب و دهن و سفوف و شراب و مخلل و مربا و مطبوخ و معجون و مفرح و نبیذ آن در قرابادین ذکر یافت.
مضرات روغن آمله
هیچ گزارش مهمی در مورد سمیت ناشی از میوه دیده نشده است. در مطالعات سم شناسی در موش های صحرایی، هیچ سمیتی در تجویز تک دوز یا مزمن دیده نشده است. به علاوه، هیچ اثر تعیین کننده ای بر روی عملکرد کلیه یا کبد ثبت نشده است. به دنبال رژیم درمانی 7و ۱4روزه در موش های صحرایی با عصاره ی خالص میوه، نابهنجاری کروموزومی دیده نشده است.
