به گزارش سایت خبری ساعد نیوز و به نقل از بهداشت نیوز، سوالی که در ذهن بسیاری از ما دائما در حال چرخش است این است که چگونه خاطرات بد فراموش می شوند ؟مغز ما توانایی ذخیره تعداد بسیار زیادی خاطره را دارد، پس علت اصلی فراموشی ها کمبود فضا برای نگهداری این خاطرات نیست. خاطرات ما از تجربه هایی شکل می گیرد که در زندگی داشته ایم. اطلاعات موجود در خاطرت ما می تواند بسیار عمیق باشد (مانند: من چه کسی هستم و چطور به این مرحله رسیدم) و یا شامل مسائل بدیهی و کم ارزش باشد (مانند: ماشینم را کجا پارک کردم).
ما اغلب تلاش زیادی برای به خاطر آوردن مسائل می کنیم، اما فراموشی نیز به همان اندازه مهم است.
آیا مغز بطور ارادی خاطره ای را فراموش می کند؟
دانشمندان در تحقیقی که در رابطه با فراموشی ارادی خاطرات انجام داده اند، دو قسمت از مغز- کورتکس پیش پیشانی و هیپوکامپ- را پیدا کرده اند که الگوهای فعالیت شان مشخصه فرایند فراموشی است.
شاید برایتان جالب باشد که مطالعات تصویربرداری عصبی، بخش های مختلف مغز را که در فراموشی تعمدی نقش دارند، مطالعه کرده است. نتیجه این مطالعات نشان می دهد مردم این امکان را دارند که عمداً خاطراتشان را از آگاهی خود خارج کنند.
در انسان، پروتئین ها سلول های مغزی را تحریک می کنند تا رشد کنند و ارتباطات عصبی جدیدی را با سایر سلول ها ایجاد کنند.
هر بخشی از اطلاعات و خاطرات که بیشتر مورد توجه و استفاده قرار بگیرد باعث ایجاد ارتباطات نورونی بیشتر و قوی تر در بخشی از مغز می شود. خاطرات تا زمانیکه هر چند وقت یکبار مرور شوند در این ارتباطات عصبی باقی می مانند.
چگونه خاطرات بد فراموش می شوند
برای مدت طولانی محققین تصور می کردند که هرچقدر یک خاطره قدیمی تر باشد، بیشتر تثبیت شده و دیرتر فراموش می شود. اما امروزه ثابت شده که این موضوع الزاماً صحیح نیست و هر خاطره ای که مرور می شود مجددا انعطاف پذیر می شود. این انعطاف باعث تنظیم مجدد خاطره می شود.
این جمله چه معنایی می دهد؟ خاطره می تواند هربار که فراخوانی می شود کمی تغییر کند و هربار قوی تر و واضح تر ثبت شود. ترکیب و تحکیم مجدد خاطرات می تواند به آرامی آنها را به سمت تغییر مثبت یا منفی ببرد. دستکاری این فرایند نیز می تواند این تأثیر مثبت یا منفی را داشته باشد.
برای نمونه از این فرایند، زمانی را که کم سن تر بودید و از چیزی ترسیدید را به خاطر بیاورید. خاطره شما از این حادثه با هر بار فراخوانی می تواند ترسناک تر شود. حس منفی یا ترس شما از آن حادثه می تواند آنقدر پیش برود که با واقعیت حادثه اولیه همخوانی نداشته باشد.
خاطره عنکبوت کوچکی که در خردسالی بر روی شما افتاده و شما را ترسانده است می تواند در طول زمان در ذهن تان بزرگ تر شود و در نهایت تبدیل به یک فوبیا شود! در تضاد با این خاطره دردناک اتفاق خنده داری است که یکبار برای شما رخ داده و شما را معذب کرده است.
اما شما دفعات بعدی آن را به عنوان یک اتفاق خنده دار در جمع دوستان و مهمانی ها تعریف کرده اید و با تغییر حس شرم خود از موضوع، آن را برای خود به یک اشتباه معمولی و خنده دار تبدیل کرده اید.
در پژوهش های متعدد، تلاش مغز برای فراموش کردن ارادی مطالب مورد توجه قرار گرفته است. نتیجه یکی از این تحقیقات در مجله Current Biology در سپتامبر ۲۰۱۸ منتشر شده است. یکی از محققین این پروژه اشاره می کند که “در قرن گذشته، تحقیقات مربوط به حافظه عمدتا بر درک چگونگی به یاد آوردن موفقیت آمیز اطلاعات متمرکز بوده است. درحالیکه، فراموش کردن برای سلامت عاطفی بسیار حیاتی است و این موضوع به انسان کمک می کند تا بر یک وظیفه تمرکز کند.”
فرکانس فراموشی
نتایج تحقیق نشان می دهد که در طول دوره فراموش کردن ارادی، فعالیت در هیپوکامپ که منطقه مهمی برای حافظه در مغز است، توسط قشر پیش پیشانی تنظیم می شود.
در فراموشی فعال (ارادی)، فعالیت فقط در هیپوکامپ سرکوب نشده، بلکه به یک فرکانس متفاوت تبدیل شده است. این تغییر به گونه ای است که اطلاعاتی که اخیراً پردازش شده اند دیگر رمزگذاری نشده است.
نتایج تحقیق در رابطه با فراموشی ارادی می تواند راهکارهای جدیدی برای درمان اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) پیشنهاد دهد. این راهکارها می تواند به بیماران PTSD که خاطرات هیجانی منفی مرتبا در ذهن شان تکرار می شود و آسیب هیجانی می بییند بسیار کمک کند.
دو مکانیزم دفاعی برای فراموشی
محققین در سال ۲۰۱۲ در دانشگاه کمبریج به کمک fMRI دو مکانیسم دفاعی را کشف کرده اند که باعث فراموشی عمدی خاطرات ناخواسته می شود. البته این فراموشی می تواند خودآگاه یا ناخودآگاه اتفاق بیفتد.
زمانی که یکی از خاطرات بد را به یاد می آوریم واکنش طبیعی هر آدمی این است که مانع آن شود و خاطره را پس بزند. صد سال پیش فروید در مورد این مسئله، مکانیسمی را توضیح داد که به کمک آن انسان ها می توانند به صورت ناهشیار خاطرات ناخواسته خود را مسدود کنند.
آنها کشف کردند افراد می توانند خاطره را سرکوب کنند یا آن را از آگاهی خود خارج کنند. این تلاش در بخشی از قشر پیش پیشانی رخ می دهد که می تواند فعالیت در هیپوکامپ را بازداری و مهار کند. هیپوکامپ نقش کلیدی را در به یاد آوردن اتفاقات دارد.
هر دو مکانیسم با محدود کردن آگاهی لحظه ای خاطرات اما به دو روش متفاوت این فراموشی را ایجاد می کند. یکی از مکانیسم ها سرکوب (suppression) مستقیم است که بازسازی اپیزودیک را از طریق مهار نظام دار پردازش هیپوکامپ از بین می برد. مکانیزم دوم جایگزینی فکر (substitution) است که بر خلاف مکانیسم قبلی، فرایندهای بازیابی را درگیر می کند.
• سرکوب حافظه شامل از کار انداختن بخش هایی از مغز است که در فراخوانی نقش دارند.
• برای جایگزینی یک خاطره، همان بخش های مغز باید فعالانه در هدایت مجدد خاطره به سمت هدفی جذاب تر درگیر شوند.
محققان تأثیر هر دو مکانیسم را در فراموش کردن خاطرات بررسی کرده اند. نتایج نشان می دهد که هر دو راهکار به طور یکسان موثر هستند، اما هر کدام مدار عصبی متفاوتی را فعال می کنند.
خاطرات بد می توانند زمینه ساز مشکلات متعددی مانند اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و فوبیا باشند.
برای آشنایی با اختلال استرس پس از سانحه، مطلب اختلال اضطراب پس از حادثه یا PTSD چیست؟ را مطالعه فرمایید.
همه ما خاطراتی داریم که ترجیح می دهیم فراموش کنیم تا با هر محرک مشابهی مجددا تمام هیجانات منفی تجربه نشوند. به همین خاطر مطمئناً همه انسان ها در زندگی از این مکانیسم ها استفاده می کنند. افرادی که سلامت روان بالاتری دارند از هر دو مکانیسم بصورت ترکیبی و به دفعات کمتر برای جلوگیری از به یاد آوردن خاطرات ناخواسته و منفی به ذهن استفاده می کنند.
چرا خاطرات منفی واضح تر هستند؟
خاطرات منفی زمانیکه ما آنها را نمی خواهیم به ذهن ما می آیند. بسیاری از مردم باور دارند که تجربه های منفی بیشتر از تجربه های مثبت در حافظه باقی می مانند.
محققین تأیید می کنند که خاطرات منفی واضح تر از خاطرات مثبت هستند. این احتمالا به خاطر ارتباط و اثر متقابل هیجانات و خاطرات بر یکدیگر است که بطور خاص زمانیکه منفی باشند این ارتباط بیشتر است.
تصویربرداری عصبی به دانشمندان نشان داده است که فرایند کدگذاری و بازیابی خاطرات منفی شامل بخش هایی از مغز است که هیجانات را پردازش می کند. آمیگدال و قشر اوربیتوفرانتال بخشی از این فرایند هستند.
بنظر می رسدهرچقدر هیجانات قوی تری با خاطره ما همراه شوند، جزئیات بیشتری فراخوانی می شود. زمانیکه فردی تجربه های منفی داشته باشد، مطالعات fMRI فعالیت های سلولی بیشتری در این نواحی مغزی نشان می دهد.
تغییر دادن زمینه ها
زمینه ذهنی که در آن فرد یک رویداد را درک می کند بر روی چگونگی سازماندهی ذهن از خاطرات آن اتفاق تأثیر می گذارد.
زمینه می تواند هر چیزی باشد که با خاطره همراه شده است. سرنخ های مرتبط با حواس مانند بویایی یا چشایی و یا محیط بیرونی، رویدادها، افکار و احساسات مرتبط با زمان اتفاق، ویژگی های تصادفی موضوع و … می توانند زمینه های مرتبط با رویداد باشند که در ثبت خاطره تأثیر می گذارند.
ما اتفاقات را در ارتباط با سایر اتفاق ها و شرایط به یاد می آوریم. این موضوع بر محرک هایی که خاطره را فرا می خواند یا چگونگی انتخاب آنها برای یادآوری تأثیر می گذارد.
همانطور که ما از سرنخ ها و نشانه های موجود در زمینه خاطره برای یادآوری اتفاق های گذشته استفاده می کنیم، نظر دانشمندان این بوده است که هر فرایندی که این ادراک از زمینه اتفاق را تغییر دهد، می تواند توانایی بازیابی خاطره خاصی را افزایش یا کاهش دهد.
ضعیف کردن خاطراتی که باعث فوبیا می شوند
درمان افراد مبتلا به فوبیا شامل قرار گرفتن در معرض چیزی است که باعث ترس او شده است (مواجهه درمانی). در معرض قرار گرفتن درمانی است که با هدف ساختن خاطرات امن از موضوع ترس انجام می شود و خاطرات قدیمی همراه با ترس را تحت الشعاع قرار می دهد. این روش اگرچه بطور موقت درمان مناسبی است، اما ترس به مرور زمان دوباره برمی گردد.
محققان در سال ۲۰۱۶ در تحقیقات خود نشان دادند که قطع کردن فکری که از خاطره ای در گذشته به ذهن می آید می تواند قدرت آن را کاهش دهد. هدف از این کار ایجاد اختلال در حافظه و سپس بازسازی مجدد آن بود. اثرات این راهکار درمانی در کنار مواجهه درمانی برای مدت زمان طولانی تری باقی می ماند.
