معرفی شهر زیبای خفر

مقبره جاماسب حکیم

این مقبره در جنوب شرقی روستای کراده و روستای گاره در بخش خفر قرار دارد. مقبره جاماسب حکیم بر روی کوهی کوچک و کم ارتفاع واقع شده است. ساختمان آن مربعی شکل و طول اضلاع آن 5.5 متر و ارتفاع آن 4 متر است. مقبره دولایه است به این صورت که داخل آن توسط سنگ و گچ پر شده و نمای بیرونی آن با سنگ های آهکی به شکل مستطیلی پوشیده شده است.جاماسب حکیم معاصر با زرتشت و داماد وی بوده و زمان حیات او را 6 هزار و 500 سال قبل از میلاد مسیح بوده است.جاماسب علاوه بر اینکه رهبر مذهبی بوده یک سیاستمدار ورزیده و با سابقه و یک دانشمند مطلع در زمینه علوم حکمت، نجوم و کیمیا به شمار آمده است.جاماسب یکی از دامادهای زرتشت پیامبر ایرانیان می باشد. از آن جمله می گویند که خداوند به جاماسب گفت: که در روزی معین عمرت به پایان می رسد و جاماسب در روز موعود به این منطقه وارد شده و در همان جا جان به جان آفرین تسلیم کرد و اهالی روستای باستانی کراده برایش مقبره ای ساختند. بنا بر نوشته های منابع جاماسب از پیشگویان بود و مرگ خویش را پیش بینی کرده بود که در تاریخی معین بر اثر نیش عقرب وفات خواهد یافت؛ بنابراین در آن ساعت موعود برهنه سوار بر اسبی عریان گردید و به میان رودخانه قره قاج رفت. اما بر اثر نیش عقرب جان به جان آفرین تسلیم کرد. ظاهراً عقرب به خاربنی چسبیده و برآب سوار بود که به دم اسب رسید و مأموریت خویش را انجام داد. البته جدا از افسانه های قدیمی در مورد داستان جاماسب باید به این موضوع اشاره نمود که بر اساس نظریه استاد مرتضی رضوی، جاماسب بنیان گذار دین ایرانی بوده و زردشت پیامبر اصلاح گر همان دین است و زرتشت آمده بود دین جاماسب را از تحریفات میترائیزم اصلاح کند. آیا استاد پس از شاگرد آمده؟ در مواردی میان جاماسب حکیم که شاگرد و داماد زردشت است با جاماسب بنیان گذار دین ایران اشتباه نشود و جاماسب حدود ۱۰۰۰ سال پیش از زردشت آمده است. برخی از محققین که زردشت را شخصیت حدود ۳۷۰۰ سال می دانند، او را با جاماسب اشتباه می کنند. زیرا مشاهده می کنند که دین اهورائی با همهٔ نظام و سازمان فرشتگانش و با اصول اولیه اش، ریشه در حوالی ۳۷۰۰ سال پیش دارد. عده ای دیگر او را شخصیت ۲۶۰۰ سال پیش می دانند که البته واقعیت تاریخ و ادلّه تاریخی همین است. وجود شخصیتی به نام جاماسب و محل بعثت او و کتاب او که بر ۱۰۰۰ تکه کوچک از چرم گاو نوشته شده بود حاکی از این است که جاماسب پیامبری دارای کتاب بوده که اوستا نام داشته و زرتشت پیامبر اصلاح گر همان دین یکتاپرستی بوده و محققین مسلمان و احادیث ائمه نیز بر این امر دلالت دارد.

موقعیت جغرافیایی آرامگاه جاماسب حکیم

این اثر باستانی با ارزش در شهرستان خفر و در مسیر جاده شیراز به جهرم در سمت راست جاده و نرسیده به شهر باب انار قرار گرفته است که پس از ورود به جاده فرعی به روستای کراده منتهی می شود و پس از آن در شرق کراده روستای گاره واقع شده که آرامگاه جاماسب حکیم در بیرون این روستا قرار دارد. فاصله روستای کراده تا روستای گاره دو کیلومتر است که از میان کوچه باغ های سرسبز راهی باریک و خاکی ناهموار را به طرف آرامگاه طی می کند. نام اصلی این روستا گاره یا کاره می باشد که اهالی منطقه به آن جومه بزرگی می گویند که مخفف جاماسب بزرگ است. اهالی منطقه جاماسب را به کسر «س» تلفظ می کنند. پیرمردان و پیرزنان این منطقه جاماسب را خانباز هم می خوانند و دربارهٔ جاماسب یا خانبازخان داستان ها و اشعار بسیاری در منطقه استان فارس گفته شده است. حال باید تحقیق شود که آیا این آرامگاه جاماسب همان داماد زرتشت است؟ یا این که جاماسب دیگری است؟ این بنای باستانی در بیرون و در جنوب شرقی روستای گاره بر فراز تپه ای قرار گرفته است که مشرف بر شهر خفر و باغ ها و روستاهای اطراف است.

ساختمان آرامگاه جاماسب حکیم

ساختمان آرامگاه به صورت مکعب شکل است که بر روی تپه ای کوتاه احداث گردیده و از سنگ های تراش خورده بدون ملات ساخته شده است. آرامگاه تشابه فراوانی با کعبه زرتشت در نقش رستم دارد. به علت تراش خوردن سنگ های آرامگاه می توان آن را به دوران هخامنشی و دورانی که شهر خفر دارای اهمیت بوده نسبت داد.

• ضلع شمالی: خوشبختانه سالمترین بخش این ساختمان می باشد کوتاه تر از دیگر دیواره های آرامگاه است و بر روی یک صخره بناشده است و علت سالم ماندنش نیز دسترسی نداشتن به این دیواره است. در ارتفاع ۴ متری این دیواره یک ردیف سنگ کاری برجسته نمایان است.
• ضلع جنوبی: در دوران گذشته بلندترین دیواره آن بوده و بر اثر هجوم سودجویان آثار عتیقه قسمت اعظم دیوار ویران شده است.
• ضلع شرقی: این دیواره هم بر اثر غارتگری سودجویان از دو موضع حفاری غیرمجاز شده و آسیب جبران ناپذیری را بر پیکره این اثر وارد کرده اند.

ضلع غربی: بلندترین دیواره این بنا را تشکیل می دهد، نسبتاً سالم مانده و تنها ردیف سنگ کاری بالای آن خراب شده. گویا در دوران گذشته سازمان میراث فرهنگی داربست فلزی را در کنار این دیوار برپا کرده که بدون تعمیر و مرمت آن، سال هاست که رها شده است. در میانه و گرداگرد آرامگاه در هر یک متر یک سوراخ مربع شکل تعبیه شده که احتمالاً برای این ساخته شده است که اگر باران وارد بنا شد بتواند به راحتی از این سوراه ها خارج شود. در محفظه داخلی آرامگاه از کف تا سقف از سنگ و ساروج فشرده پرشده که بسیار سخت و محکم می باشد.روی سقف آن یک سنگ ۸ ضلعی موجود بوده که به وسیله سنگ های تراش خورده به صورت یک مقبره درآمده بوده است که متأسفانه بر اثر چپاول سودجویان تنها ۳ الی ۴ ضلع آن باقی مانده است. چپاولگران در زیر همین سنگ مقبره از ۲ طرف بالا و پایین به صورت تونلی حفر کرده اند و از ظواهر امر پیدا است که سودجویان چیزی پیدا نکرده اند. زیرا درون چهاردیواری آرامگاه تماماً از سنگ و ساروج پرشده است. طول و عرض هر دیوار از هر طرف ۵ متر و ۸۰ سانتی متر است که به صورت مربع و بسیار استادانه و با اصول معماری ساخته شده است. ارتفاع این آرامگاه مربع شکل در هر طرف ضلع متفاوت است.به دلیل اینکه بر روی تپه که دارای شیب و سنگ های صخره ای است ایجاد شده است ارتفاع تغییر می کند. اما در ضلع غربی ارتفاع آن نزدیک به ۷ متر می رسد که احتمالاً ارتفاع این آرامگاه بیشتر از این بوده است که به تدریج ویران شده است.ابعاد سنگ های تراش خورده آرامگاه با یکدیگر تفاوت دارند. احتمالاً بر بالای مقبره ۸ ضلعی اتاقی بوده است که به صورت ۴ اتاقی بازساخته شده بود که شاید بر روی همین مقبره آتشدانی برپا بوده است و از فواصل دور دیده می شده. برخی می گویند که این ساختمان آتشکدهای بوده که در جشنها و مراسم ویژه از آن استفاده می شده است.

بقعه شیخ خلیفه

این بقعه در میان باغ های اطراف روستای جزه در جنوب شرقی شه خفر واقع شده است. مجموعه این بنا در زمینی مستطیلی شکل ساخته شده و بقعه اصلی که روی آن گنبد قرار گرفته است به شکل مربع در وسط قرار داد. ورودی اصلی با دو راهرو و در قسمت شمال غربی آن قرار دارد ورودی آن به صورت طاق دار و بیش از 8 متر ارتفاع دارد و نمای ان از سنگ های تراسیده و صیقل داده شده پوشیده است و برای تزئین آن از چندین طاق نما استفاده شده است. در زیر گنبد و مجاور آن تعدادی سنگ قبر بزرگ صندوقی شکل وجود دارد که در جوانب آن آیات قرآن، اشعار و مشخصات متوفی نوشته شده است.بقعه شیخ خلیفه (زین الدین علی خلیفه) مربوط به سدهٔ ۷ ه.ق است و در شهرستان خفر، شهر باب انار، محله جزه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ دی ۱۳۸۱ با شمارهٔ ثبت ۶۷۸۳ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.این آرامگاه مزین به کاشی های معرفی است که قسمتی از کاشی های محراب آن در سال ۱۳۱۶ خورشیدی از طرف ادارهٔ سابق فرهنگ شهرستان جهرم اقدام به انتقال آن به موزه پارس در شیراز گردیده که اکنون در این موزه قرار دارد. در این آرامگاه تعداد ۶ گور وجود دارد که احتمالاً از دانشمندان و برجستگان خفر بوده اند. هنوز مقرنس های قسمتی از تاق ها سالم باقی مانده است.جابر حیدری فرد ایران شناس معتقد است بنای مذکور بر روی بنایی قدیم تر ساخته شده است.بنای اصلی بقعه شیخ خلیفه به طول ۶ در ۶ متر و دارای ۴ شاه نشین در ۴ جهت اصلی است. شاه نشین جنوبی یک محراب معرق کاری شده بسیار زیبا و نفیس داشته که در سال ۱۳۱۵ بقایای آن به موزه پارس در شیراز انتقال یافت.این بقعه ساختمانی مرتفع و آجری دارد که معماری آن به سبک کاخ سروستان و قبر شیخ یوسف در سروستان است. سر در ورودی این بنا حدود ۱۹ متر ارتفاع دارد و بر فراز آن گنبدی آجری ساخته شده که دارای تزئینات زیبایی است.در ضلع جنوبی بنا ایوانی قرار داشته که پا ستون های آن همانند پا ستون های قبر شیخ یوسف در سروستان و ایوان خدای خانه مسجد جامع عتیق شیراز است. در این ایوان سنگ قبر قدیمی وجود دارد که با خط ثلث روی آن عباراتی نگاشته شده است.در درون بقعه ۶ سنگ قبر قرار دارد که به صورت موازی قرار گرفته‏ اند. یکی از این سنگ قبرها متعلق به شیخ زین‏الدین علی خلیفه متوفی به سال ۷۹۰ هجری است که در زیر گنبد قرار دارد.دومین سنگ قبر که در میان دو سنگ قبر دیگر قرار گرفته قبر حاجی خلیفه است که در دو ضلع شمالی و جنوبی آن دو بیت عربی نگاشته شده است و بر سطح بالایی آن، ابیاتی فارسی نوشته شده است.سنگ قبر سوم که در ضلع شمالی دو سنگ دیگر قرار گرفته در درون خاک فرو رفته است و متعلق به شیخ شمس‏الدین محمد بن شیخ حاج تاج‏الدین خلیفه بن شیخ زین‏الدین علی خلیفه است.تاریخ وفات وی را با استناد به تاریخ کاشیکاری و معرق کاری که بر فراز قبر وی صورت گرفته، ۸۵۴ ﻫجری قمری می دانند.نوع بهره برداری از این بقعه، مذهبی بوده که فرم معماری و کاشی های موجود در بدنه بقعه نشانگر این موضوع است.بقعه شیخ خلیفه در سال ۸۱ توسط سازمان میراث فرهنگی و با شماره ۶۷۸۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آبشار باب انار

این آبشار در شهر بابا انار قرار دارد. در مسیر این آبشار باغی وجود دارد که توسط شهردار باب انار به پارک تبدیل شده که در آن امکانات رفاهی جهت رفاه حال گردشگران ساخته شده است.باب انار شهری در جنوب استان فارس و مرکز شهرستان خفر در فاصلهٔ ۱۰۵ کیلومتری شیراز و ۷۵ کیلومتری جهرم است. این شهر دارای باغ های بسیار مرکبات و خرما می باشد و گل نرگس از محصولات آن است که از کیفیت و مرغوبیت بسیار بالایی برخوردار و به سایر کشورها صادر می گردد.در رابظه با نام باب انار نقل شده چون این شهر مناسب كشت انار مرغوب است و باغ های انار در آن فراوانند؛ باب انار نامیده شده. «باب» در اصطلاح زبان فارسی معنای مناسب می دهد و باب انار در کل یعنی «مناسب انار»

و در پایان...

مردم روستای خفر، فارس هستند که به گفته افراد محلی، در گذشته از استان فارس به خفر مهاجرت نموده اند. تنها پس از چند روز حضور و معاشرت با مردم خفر در میابید که خفری ها مردمانی مهمان نواز، صلح جو و صادق هستند و گویی سرشت این سرزمین، زیبایی های خود را به خلقیات مردم خفر هدیه داده است.بافت مسکونی روستا متمرکز و در قسمت نسبتاً هموارتری به پیرامون روستا بنا شده است. بیشتر بناهای مسکونی، ایوان دار و همچنان دارای معماری سنتی می باشند که با مصالحی همچون خشت، سنگ و چوب بنا شده اند. بخش هایی از معابر روستا سنگفرش شده اند و اثری از زباله چه در بخش های مسکونی و چه در طبیعت خفر به چشم نمی خورد که مشخص است مردم خفر با وجود خیل زیاد گردشگر، مشکل زباله را مدیریت نموده اند. ضمناً روستا دارای دو امامزاده می باشد که بسیار مورد اعتقاد و احترام مردم روستا هستند.بر خلاف آنچه که در بهار و تابستان(فصل رونق گردشگری در خفر) به چشم گردشگران می خورد، خفر زمستان های بسیار سرد و پر برفی دارد، به گونه ای که اهالی، روستای خفر را “جهنم سفید” می نامند.شغل برخی از مردم خفر دامداری می باشد اما مردم روستا بیشتر درآمد خود را از باغداری حاصل می نمایند. بدلیل شرایط توپوگرافیکی حاکم بر روستا، زمین های مناسبی برای کشاورزی در خفر وجود ندارد اما خفر دارای سطح وسیعی از باغات میوه شامل آلوزرد، آلوسیاه، زردآلو، سیب و گردو است که خارج از بافت مسکونی روستا و در امتداد نهرهای جاری از قله های دنا قرار گرفته اند. تعداد معدودی از مردم خفر در کنار باغداری به کندوداری نیز می پردازند و مرغوب ترین عسل را تولید می نمایند. معمولاً کندوها در ارتفاعات 3000 متری که در فصل تابستان پوشیده از گل و سبزه می باشند، نگهداری می شوند.امیدواریم از خواندن این مطالب لذت ببرید با ساعد نیوز همراه باشید.

معرفی شهر زیبای خداآفرین