مراقبت های بعد از کشیدن و جراحی دندان عقل

سومین دندان کرسی دندان عقل نام دارد. به طور کلی هر فرد 3 دندان کرسی دائمی دارد که در بخش های سمت راست فک فوقانی، سمت چپ فک فوقانی، سمت راست فک تحتانی و سمت چپ فک تحتانی می رویند. به طور معمول نخستین دندان کرسی در سن 6 سالگی در می آید. دومین دندان کرسی در سن 12 سالگی و سومین دندان کرسی هم در حدود 17 تا 21 سالگی در می آیند. از آن جا که انسان ها همراه با بالا رفتن سن خردمند ترو عاقل تر می شوند، سومین دندان کرسی هم با این نام "دندان عقل" معروف شده است. در واقع با دندان های کرسی دیگر فرقی ندارد جز این که در سن بالاتر در می آید. اگر این دندان ها به طور مناسب رشد کنند مانند دندان های دیگر عمل می کنند. درجویدن غذا شرکت می کنند و بافت نگه دارنده ی سالمی هم دورتا دور آن ها تشکیل می شود. اما متاسفانه همیشه این اتفاق نمی افتد.
دندان عقل ممکنست به صورت نهفته باشد یعنی در زیر بافت نرم و یا استخوان فک قرار گرفته باشد یا فقط بخش کوچکی از آن درآمده باشد. خروج بخش کوچکی از دندان عقل محل مناسبی را برای رشد باکتری ها و بروز عفونت فراهم می آورد که به درد، تورم، سفت شدن فک و ابتلا به بیماری عمومی می انجامد. اگر بخشی از دندان عقل درآمده باشد به راحتی دچار پوسیدگی و ابتلا به بیماری لثه می شود زیرا دور از دسترس مسواک و نخ دندان قرار دارد.

چگونه بفهمم که دندان عقل در آورده ام؟

از دندانپزشک خود بخواهید تا با محل قرار گرفتن دندان عقل را مشخص کند و یا به طور مرتب با اشعه x تصویر برداری کند و مشخص نماید که رویش دندان عقل چگونه و در چه مرحله ایست. ممکنست بعد از انجام معاینه شما را برای بررسی بیشتر نزد جراح فک یا متخصص بفرستد.
اگر دندانپزشک یا جراح فک تشخیص دهد که باید دندان عقلتان پیش از بروز مشکلات کشیده شود ، از تحمل درد بیشتر و انجام عملی پیچیده تر که ناچارید در سال های بعد انجام دهید ، جلوگیری می شود. کشیدن دندان عقل در جوانان آسان تر است زیرا ریشه های دندان به طور کامل تشکیل نشده و استخوان فک هم دانسیته یا تراکم کمتری دارد. در بزرگسالان روند بهبود زخم و مدت زمان ترمیم آن طولانی تر است.

دندان های عقل چگونه کشیده می شوند؟

دشواری یا آسانی کشیدن دندان عقل بستگی به نحوه ی قرار گرفتن دندان در فک و میزان رشد آن دارد. کارشناس بهداشت دهان و دندان می تواند اطلاعات مربوط به معاینه دندان عقل را در اختیارتان قرار دهد. دندان عقلی که به طور کامل از لثه بیرون زده باشد به راحتی دندان های دیگر کشیده می شود. اما دندان عقلی که هنوز درنیامده است و در زیر لثه قرار دارد یا در استخوان فک نهفته است نیاز به ایجاد برش در لثه و حتی برداشتن قسمتی از استخوان فک که روی دندان قرار گرفته دارد. در برخی از موارد هم تکه ای از دندان خارج می شود تا تعداد بخش هایی از استخوان های فک که باید خارج شود به حداقل برسد.

علائم وجود مشکل در دندان عقل

علائم مشکلات مربوط به دندان عقل شامل موارد زیر می شوند:
درد در ناحیه پشتی دهان، پشت دندان های آسیاب
رشد دندان عقل همراه با انحراف یا در کنار دیگر دندان ها، به عصب ها و یا استخوان ها فشار می آورد و اطراف دندان های دیگر را اشغال می کند، در نتیجه این درد در ناحیه پشت دهان به تدریج با گذشت زمان افزایش می یابد.
درد، قرمزی، حساسیت و تورم اطراف این ناحیه
دندان عقل شروع به سبز شدن از سطح لثه ها می کند و این امر به باکتری ها اجازه می دهد تا از این بافت باز وارد بدن شوند که ممکن است باعث ایجاد عفونت گردد. نشان داده شده است که عفونت دهان، سلامت کل بدن را هم تحت تاثیر قرار می دهد.

دندان عقل نهفته

ممکن است که دندان عقل به صورت نهفته باشد. این وضعیتی است که استخوان فک یا دندان های کناری مانع جوانه زدن دندان عقل می شوند. دندان عقل زیر لثه حبس می شود در حالی که ریشه آن به رشد ادامه می دهد، و هرچه بیش تر به صورت نهفته در لثه بمانند احتمال بیش تری دارد که مشکلاتی برای سلامت دهان و یا سلامت عمومی بدن ایجاد کنند.علائم دندان عقل ناشی از نهفتگی آن شامل درد شدید در ناحیه پشت دهان، عفونت و مشکلاتی از این قبیل است. بوی بد دهان، داشتن مزه ناخوشایند هنگام جویدن غذا، التهاب و تورم می توانند علائم بروز عفونت باشند. دندان عقل نهفته در صورت درمان نشدن می تواند باعث ایجاد کیست و در مواردی نادر باعث ایجاد تومور شود.دندان عقل نهفته، مستعد ایجاد کیست (کیسه هایی پر از مایع) در اطراف خود است که می تواند به دندان ها و بافت های مجاور همچون استخوان ها آسیب برساند. در موارد نادری ممکن است تومورهایی اطراف این کیست ها تشکیل شوند و کشیدن (لینک به کشیدن دندان) دندان عقل را دشوار سازند. هر چه دیرتر برای درمان درد دندان عقل اقدام کنید، فرایند جراحی سنگین تر و تهاجمی تری در انتظارتان خواهد بود، حتی ممکن است دندانی که دچار مشکل شده است باعث تخریب دائمی بافت های مجاور شود.ممکن است بخشی از دندان عقل از لئه بیرون بزند. در چنین وضعیتی ورود باکتری ها از بخش باز اطراف دندان بسیار آسان خواهد بود. اگر برای درمان درد دندان عقل اقدام نکنید، به احتمال زیاد دچار عفونت خواهید شد. عفونت، باعث افزایش درد دندان عقل، التهاب، تورم، درد فک و بیماری های عمومی می شود. عفونت دهان به راحتی ممکن است وارد جریان خون شده و کل بدن را دچار مشکل کند.

چرا تمیز نگه داشتن دندان عقل دقت و توجه بالایی نیاز دارد

مراقبت از دندان عقل با مراقبت از دندان های دیگر متفاوت است. محل و موقعیت آن ها در بافت لثه، آن ها را مستعد بروز مسائل زیر می کند:
جمع شدن غذا
بیماری های لثه و ایجاد کیست های دندانی
آسیب به استخوان
آبسه
ایجاد حفره روی دندان
دندان نهفته یا نیمه نهفته
حتی با مسواک زدن مرتب و استفاده از نخ دندان (لینک به نخ دندان)، باز هم دندان عقل ممکن است در معرض این مشکلات قرار گیرد، چون دسترسی به این دندان ها مشکل است و شاید تنها نیمی از آن از لثه بیرون زده باشد. همیشه مسواک زدن و نخ دندان کشیدن سنتی برای سالم نگه داشتن دندان عقل یا بافت های مجاور آن کافی نیستند. چون باکتری ها و باقی مانده غذاها اغلب در بخش های زیرین بافت های لثه جمع می شوند که مسواک و نخ دندان به آن جاها دسترسی ندارند. اگر بهداشت دهان کافی ندارید و یا دخانیات مصرف می کنید بیش تر در معرض مشکلاتی همچون ایجاد حفره در دندان عقل خواهید بود.

چگونه اطراف دندان عقل را تمیز کنیم

تمیز کردن اطراف دندان های آسیاب سوم امکان پذیر است اما نسبت به آن چه مردم معمولا روزانه انجام می دهند، نیاز به اقدامات بهداشتی بیش تری دارد. مسواک زدن در راستای خط لثه جهت پاک نگه داشتن بافت های لثه و همچنین پاک کردن باقی مانده غذاهایی که در کنار لثه جمع شده اند، اهمیت بالایی دارد. نخ کشیدن زیر خط لثه در هر دو طرف دهان هم مانع جمع شدن باقی مانده غذا می شود. متاسفانه در صورت وجود کیست، یا زمانی که تنها نیمی از دندان از لثه بیرون آمده باشد، این روش ها با محدودیت هایی روبه رو می شوند.سایر اقدامات لازم برای مراقبت از دندان عقل عبارت اند از:
شستشوی دهان
استفاده از دهان شویه های آنتی میکروبی می تواند به از بین بردن باکتری های موجود در قسمت هایی که نخ دندان به آن دسترسی ندارد کمک کند. مطالعات نشان می دهد که استفاده از دهان شویه هایی که دارای اسانس هستند در کاهش میزان باکتری های تخریبگر در دهان مفید هستند. شوینده های اسانس دار همچنین باعث کاهش باکتری های متعفن می شوند؛ این باکتری ها در بخش هایی از دهان همچون اطراف دندان عقل که تمیز کردن آن ها مشکل است، رشد می کنند. استفاده از دستگاه های تمیز کننده دندان برای پاک کردن قسمت هایی که با مسواک و نخ دندان تمیز نمی شوند هم می تواند موثر باشد.

جراحی دندان عقل چگونه است؟

شایع ترین راه درمان برای مشکلات مربوط به دندان عقل کشیدن آن است. کشیدن دندان عقل معمولا در مطب دندان پزشک یا جراح دهان تحت بی حسی موضعی یا عمومی صورت می گیرد. قبل از فرایند کشیدن دندان، روش های جراحی و مسائل مربوط به آن مورد بررسی قرار می گیرد. اگر دندان عقل شما از سطح لثه بیرون آماده باشد، کشیدن آن همچون کشیدن دیگر دندان ها به آسانی صورت می گیرد. ولی کشیدن دندان عقل نهفته کمی مشکل خواهد بود. یک برش جراحی در سطح لثه ی روی دندان اعمال می شود. پس از آن هر استخوانی که دندان را پوشانده باشد باید برداشته شود. سپس خود دندان برداشته می شود، گاهی لازم است که دندانپزشک یا جراح، دندان را به چند قطعه تقسیم کند در نتیجه تا جایی که ممکن است نیاز به برداشتن استخوان های اطراف نخواهد بود و از برش غیرضروری استخوان ها و یا آسیب رسیدن به عصب ها یا بافت های ضعیف جلوگیری می شود. کشیدن دندان عقل فرایندی شایع است و بهترین راه برای کاهش علائم و مشکلات ناشی از دندان عقل محسوب می شود.

بایدها و نبایدها پس از انجام جراحی دندان عقل

روش های مراقبتی که پس از برداشتن دندان عقل پیش می گیرید، تفاوت های مربوط به دوره بازیابی شما را ایجاد می کند . در پایین لیستی از کارهایی که باید برای بازگشت به وضعیت عادی زندگی پس از کشیدن دندان عقل انجام دهید (و کارهایی که نباید انجام دهید) ارائه شده اند.
باید ها: آنچه باید انجام دهید عبارت اند از:
آرامش خود را حفظ کنید: پس از جراحی نیاز به استراحت دارید، پس فعالیت هایتان را به حداقل برسانید. نیاز خواهد بود که کسی شما را پس از جراحی به خانه برساند و بهتر است که یکی از دوستان یا اعضای خانواده 24 ساعت اول را پیشتان بماند.
غذاهای نرم بخورید: پس از جراحی، دهان چیزی جز غذاهای نرم را نمی تواند تحمل کند. ماست، سیب زمینی، کیک و ژله گزینه های مناسبی برای روز اول هستند.
دردتان را کنترل کنید: دندانپزشک یا جراحتان وقتی شما در حال جراحی هستید، نسخه داروهای لازم را به همراهتان می دهند تا تهیه کند، بنابراین می توانید درد بعد از جراحی را با استفاده از داروهای تجویز شده کنترل کنید. برای کنترل درد، داروهای بدون نسخه همچون تیلنول و ایبوپروفن هم مفید هستند. برای کاهش تورم و کبودی و کاهش درد، کیسه یخی را روی دهانتان قرار دهید.

جراحی خارج کردن دندان عقل را در چه سنی باید انجام داد؟

دندان عقل معمولا از سنین بین 17 تا 21 سال در می آید. اگر می خواهید جراحی آن را به تعویق بیاندازید دوباره در مورد آن فکر کنید. وقتی که هنوز جوان هستید، ریشه های دندان هنوز کاملا شکل نگرفته اند و استخوان های اطراف آن نرم تر هستند که احتمال آسیب رسیدن به عصب های اطراف را پایین می آورد. با گذشت سن ریشه دندان ها به رشد ادامه می دهند و درد جراحی دندان عقل بیش تر می شود، هر چه سن بالاتر می رود احتمال بروز عوارض جانبی هم بیش تر می شود.