با گذشت بیش از پنج سال از آغاز به کار فرایند شناسایی و اخذ مالیات از خانه های خالی از سکنه در کشور اظهارات مسئولان دولتی نشان از آن دارد که تنها کمتر از ۲ هزارو ۵۰۰ واحد مسکونی به عنوان خانه خالی از سکنه در کشور شناسایی شد، این در حالی است که گزارش قطعی مرکزآمار از وجود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار خانه خالی از سکنه تا سال ۹۵ حکایت دارد و تحلیلگران با توجه به رشد ۵۰ درصدی خانه های خالی طی بازه زمانی سال های ۹۰ تا ۹۵ بر این باورند که تعداد خانه های خالی در بازه زمانی ۹۵ تا ۱۴۰۰ باید افزایش نیز یافته باشد.
در حالی که گزارش نفوس و مسکن سال ۹۵ مرکز آمار از وجود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی حکایت داشت و با توجه به اثر سوء انجماد این دارایی بر نرخ مسکن و بازار اجاره بها مقرر شد از طریق راه اندازی سامانه املاک و اسکان از صاحبان خانه های خالی از سکنه مالیات اخذ شود، متأسفانه با گذشت چندین سال دستگاه های متولی شناسایی خانه های خالی موفق عمل نکرده اند، به طوری که به گفته مدیرکل تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی در نهایت فقط ۲هزارو ۴۵۰ واحدمسکونی به عنوان «خانه خالی» شناسایی شده است، در این میان یک نماینده مجلس نیز اخذ مالیات از خانه های خالی را مشروط به ثبت اطلاعات مالکیتی تمامی مردم در سامانه املاک و اسکان می داند.
در حالی که بازار مسکن یکی از پر ارزش ترین بازارهای موجود در کشور است و به زعم کارشناسان اقتصادی با وضع انواع مالیات بر این بازار می توان پایه های درآمدی پایدار برای دولت ایجاد کرد، متأسفانه هنوز سیستم شناسایی واحدهای مسکونی بلااستفاده و کم استفاده در دولت آنقدر ضعیف است که با گذشت چند سال از موعد راه اندازی سامانه املاک و اسکان جهت اخذ مالیات از خانه های خالی هنوز این فعل انجام نشده است، با این وجود مرکزآمار بر اساس گزارش مسکن و نفوس مدعی است که تا پایان سال ۹۵ بیش از ۵ میلیون مسکن خالی از سکنه و کم استفاده در کشور وجود داشته است.
در برنامه تلویزیونی «تیتر امشب» که با عنوان «کلاف سردرگم مالیات بر خانه های خالی» بر گزار شد، مسئولان سه ضلع اصلی قانون گذاری و اجرای مالیات خانه های خالی، به بررسی فرآیندهای اجرایی این قانون طی هفت سال گذشته (از سال ۹۴ تا ۱۴۰۰) پرداختند.
در این برنامه، علی رستم پور، مدیرکل تنظیم مقررات و نظارت سازمان امور مالیاتی، مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس و پروانه اصلانی، مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی حضور داشتند.
در شرایطی که آمارهای رسمی مربوط به سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵ از وجود ۲ میلیون و۵۰۰ هزار خانه خالی در کشور حکایت داشت تحلیلگران با توجه به رشد نزدیک به ۵۰ درصدی خانه های خالی طی بازه زمانی سال های ۹۰ تا ۹۵ پیش بینی می کنند که در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ نیز بر تعداد خانه های خالی از سکنه در کشور افزوده شده باشد.
پیش بینی تحلیلگران از افزایش تعداد خانه های خالی
با توجه به پیش بینی تحلیلگران امکان دارد که امروز تعداد خانه های خالی از سکنه از مرز ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی نیز در کشور گذشته باشد، در این بین از آنجایی که اغلب معاملات مسکن از جنس سرمایه گذاری و سفته بازی و معاملات مکرر است، تعیین تکلیف خانه خالی از سکنه از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است، زیرا این احتمال وجود دارد که خانه های خالی خمیر مایه اولیه معاملات مکرر مسکن با هدف دستکاری نرخ ها در مناطق مختلف پایتخت به عنوان هسته مرکزی ایجاد تنش قیمتی در بازار مسکن کل کشور باشد.
اگر چه گزارش مرکز آمار و پیش بینی تحلیلگران از وجود بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار خانه خالی از سکنه در کشور حکایت دارد، اما آمارهای اعلام شده از سوی وزارت راه و شهرسازی نشان می دهد تنها یک میلیون و۳۰۰ هزار واحد مسکونی خالی از سکنه در کشور شناسایی شده است که از این تعداد نیز فقط ۱۲۰ هزار مالک خانه خالی اقدام به ورود به سامانه ملی املاک واسکان- سامانه شناسایی خانه های خالی- کرده و اظهار کرده اند واحد مسکونی آن ها خالی از سکنه است.
همچنین بنا به اظهارات سازمان امور مالیاتی از مجموع کل خانه های خالی تنها حدود ۲ هزار و ۴۵۰ واحد مسکونی به عنوان خانه خالی از سکنه محرز شده است.
سال ها بعد از تصویب قانون دریافت مالیات از خانه های خالی تنها یک میلیون و ۳۰۰ هزار واحد به عنوان خانه خالی احصا و از این تعداد هم فقط حدود ۲ هزار و۴۵۰ هزار واحد به عنوان خانه خالی از سکنه نهایی شده است.
۵ پرده خانه خالی
پنج پرده مالیات از خانه های خالی نشان از آن دارد که به موجب قانون، دولت از سال ۹۴ مکلف به راه اندازی سامانه «املاک و اسکان کشور» برای شناسایی خانه های خالی شد. در گام دوم بعد از راه اندازی این سامانه احصای خانه های خالی از طریق پایگاه داده های دستگاه های دولتی بود. در مرحله بعد نیز دولت باید از طریق ارسال پیامک فراخوان خوداظهاری را به مالکان صادر می کرد. مرحله چهارم ارسال و ارائه اطلاعات پایش شده به سازمان امور مالیاتی بود و مرحله پنجم هم دریافت مالیات از خانه های خالی به شمار می رود.
براساس آنچه مقام مسئول در سازمان امور مالیاتی اعلام کرده است،وزارت راه و شهرسازی ۶ میلیون رکورد اطلاعاتی شناسایی خانه های خالی را به این سازمان ارسال کرده است که از این تعداد در نهایت به دلیل تکراری بودن رکوردها، حدود یک میلیون و۳۰۰ هزار رکورد (واحد) احصا شده است.
به گفته پروانه اصلانی،مدیرکل دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی مطابق با قانون و زمان بندی های قانونی مشخص شده کاررا جلو برده است،اما تنها ۴۰ درصد از اطلاعاتی که از پایگاه های اطلاعاتی درباره کدپستی های مربوط به خانه های خالی دریافت کرده است درست بوده و در این زمینه مشکل وجود دارد.
اظهارات این مسئولان نشان می دهد بعد از دو بار ارسال پیامک خوداظهاری به مالکان واحدهای مسکونی خالی از سکنه تنها ۱۲۰ هزار مالک به این موضوع واکنش نشان داده و اطلاعات خود را در سامانه ثبت کرده اند.
در نهایت هم ۳ هزار و ۷۷۹ واحد مسکونی به عنوان واحدهای قطعی خالی از سکنه از سوی وزارت راه و شهرسازی به سازمان امور مالیاتی معرفی شده است که به دلیل وجود اطلاعات مربوط به واحدهای غیرمسکونی خالی در آن ها در نهایت حدود ۲ هزار و ۴۵۰ واحد مسکونی به عنوان خانه خالی نهایی شده است.
مهدی طغیانی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در حالی معتقد است که دولت در اجرای این سیاست کوتاهی کرده که در عین حال هشدار دوم و مهم تری در این باره ارائه می کند. طغیانی در اظهارات خود اعلام کرد تا زمانی که همه اطلاعات مربوط به خانه های خالی تکمیل نشود و همه مالکان اقدام به خوداظهاری نکنند عملاً اجرای این قانون امکان پذیر نیست؛ چراکه نمی توان قانون را با اطلاعات ناقص و غیرموثق اجرایی کرد.
پیشنهاد وزیر اقتصاد برای معافیت مالیاتی نرخ تسعیر ارز صادرا
