به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از اقتصادنیوز، شورای عالی بورس چهارشنبه شب تشکیل جلسه داد تا «مجید عشقی» به عنوان رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار برگزیده شود. چالش های پیش روی بازار سرمایه نشان می دهد در حال حاضر ۱۰ ماموریت مهم همچون حذف محدودیت هایی چون دامنه نوسان، مبارزه با قیمت گذاری دستوری، جلوگیری از اعمال سلیقه ای قوانین، توسعه بازار بدهی، گسترش جعبه ابزار، تلاش برای بهبود نقدشوندگی و شفافیت اطلاعاتی و... ، مقابل رئیس جدید بورس قرار دارد که باید برای تحقق آنها اقدام کند.
هفته جاری در حالی آغاز می شود که مجید عشقی جایگزین محمد علی دهقان دهنوی در بازار سرمایه شده است. او در شرایطی سکان بازار سرمایه را در دست خواهد گرفت که کاستی های بسیاری نظیر قوانین دست و پاگیر حجم مبنا و دامنه نوسان در عمل به سنگی پیش پای لنگ بازار بدل شده است و ضمن ایجاد مانع بر سر راه نقدشوندگی بازار، راه را برای بروز هیجان در این بازار باز می کند. یکی از مسائلی که رئیس بعدی سازمان باید با اهتمام ویژه دنبال کند افزایش کارآیی جعبه ابزار متنوع سازمان است که در مواردی نظیر ابزارهای مشتقه و آتی و همچنین فروش تعهدی کاملا ضعیف مانده اند. توجه به این مسائل می تواند در کنار کاهش ریسک های قانونی و بهبود ساز و کارهای مجوزدهی راه را برای افزایش کارآیی و ارتفاع جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور به خوبی باز کند و به توسعه بازارهای مالی ایران بینجامد. مبارزه با قیمت گذاری دستوری، توسعه بازارهای اولیه، تلاش برای کارآ بودن بورس و ارتقای شفافیت های اطلاعاتی، پرهیز از اجرای یک شبه قوانین جدید و برخورد سلیقه ای ناظران از دیگر اولویت هایی است که لازم است سکاندار بورس مدنظر قرار دهد.
بورس را کشتیبانی دگر آمده است
در روزهای پایانی هفته گذشته اعلام شد که عشقی قائم مقام سابق شرکت بورس کالای ایران که گفته می شود سابقه طولانی فعالیت در بازار سرمایه را در کارنامه خود دارد به ریاست سازمان بورس رسید. سیزدهمین سکاندار بازار سرمایه ایران در حالی انتخاب می شود که این بازار در تمامی بخش های خود نظیر سهام، اوراق بدهی و بازار کالایی دارای کاستی های مختلفی است که در دوره ریاست، او با آنها دست و پنجه نرم خواهد کرد.
از کجا شروع شود؟
بازار سهام هم اکنون مشکلات عدیده ای را شاهد است. بسیاری از این مشکلات در طول سال های گذشته به وجود آمدند و به سبب ناکارآیی ها یا نگاه غیرکارشناسی تعمیق شده اند. تعداد این نواقص به حدی زیاد است که مسلما اگر رئیس جدید سازمان بورس برنامه مدون و کارشناسی شده ای برای حل آنها نداشته باشد همچون اسلاف خود راه به جایی نخواهد برد. بر این اساس اگر بخواهیم مشکلات قابل حل بازار سرمایه را دسته بندی کنیم می توان گفت این سازمان هم اکنون با مسائلی روبه رو است که مهم ترین آنها به راحتی و صرفا با تغییر قوانین و دستورالعمل ها قابل پیگیری است. البته منظور از واژه به راحتی در جمله قبل این نیست که این مسائل را می توان یک شبه حل کرد چرا که حل و فصل آنها نیازمند تحقیق و توجه جدی کارشناسان است. در صورتی که با مطالعه قبلی و علمی روی آنها کار نشود چه بسا هر نوع تغییر در شرایط موجود می تواند وضعیت را نسبت به گذشته نیز خراب تر کرده و از کارآیی اندک بازار سرمایه در شرایط کنونی بکاهد.
مهم ترین اولویت رئیس جدید
بر این اساس یکی از مهم ترین مسائلی که در سال های گذشته بازار سهام را تحت تاثیر قرار داده و حتی تهدید کرده، محدودیت بدون پشتوانه علمی دامنه نوسان است که در هیچ کشوری به جز ایران به شکل موجود وجود ندارد. این قانون در طول سال های گذشته سبب شده تا هم در روندهای صعودی و هم در روندهای نزولی شاهد قفل شدن یکی از طرفین عرضه یا تقاضا باشیم. از طرف دیگر قانون فعلی حجم مبنا که رقمی ثابت را برای تمامی نمادهای موجود در بازار سهام قائل می شود تا بر مبنای آنها قیمت پایانی سهام افزایش یا کاهش یابد، هم اکنون به نحوی است که به نفع سهامداران شرکت های بزرگ و زیان کوچک ترها است. این مساله باعث می شود تا در روزهای عادی بازار که عرضه و تقاضا از شدت بالایی برخوردار نیست در عمل امکان تغییر قیمت برای سهم های کوچک کاهش یابد. با توجه به اینکه محدودیت هایی از این دست در کشورهای دیگر اصلا وجود خارجی ندارند، به نظر می رسد که به عنوان یکی از قدیمی ترین موانع نقدشوندگی و افزایش کارآیی در بازار سرمایه رئیس بعدی بتواند از آنها چشم پوشی کند.
لزوم توجه به زیرساخت ها
جدا از مشکلاتی که دامنه نوسان و حجم مبنا در طول دهه های گذشته برای افزایش کارآیی بازار سرمایه به وجود آورده است، توجه به این نکته نیز ضروری است که بازار سرمایه در سال های گذشته از لحاظ توسعه هسته معاملات و ناتوانی در ارتقای آن متناسب با وضعیت فعلی بازار سرمایه مشکلات مهمی داشته است. این مساله سبب شد تا در دوره رونق بازار سهام در نیمه نخست سال ۹۹ شاهد بروز مشکلات عمده و اختلال در سامانه های معاملاتی باشیم. از سوی دیگر در شرایط کنونی وضعیت معاملات در بازار سرمایه به این شکل است که معاملات نقدی سهام بر روی یک هسته معاملاتی جدا از معاملات مشتقه انجام می شود. این در حالی است که در تمامی کشورهای جهان معاملات از طریق یک سامانه فراگیر و به صورت منسجم انجام می شوند تا پوشش ریسک و بهره گیری از موقعیت های معاملاتی به سریع ترین شکل برای همگان میسر باشد، از این رو می توان گفت که رئیس جدید سازمان بورس باید به حل و فصل مشکلات هسته های معاملاتی توجه جدی داشته باشد و مساله هسته معاملات بومی را به نحوی که بتوان به موقع و مناسب از آن استفاده کرد در جهت افزایش کارآیی بازار پیگیری کند.
مقابله با وجوه منفی بوروکراسی
اما از دو مشکل یاد شده که بگذریم بازارهای مالی در طول سال های گذشته مشکلات دیگری نیز داشتند که بخش عمده ای از آنها را می توان با اصلاح قوانین و ساختار ها از میان برداشت. آن طور که بسیاری از فعالان حقوقی بازار سرمایه می گویند سازوکار اداری به نحوی است که هم انجام افزایش سرمایه برای شرکت ها طی مدت زمان بسیار طولانی انجام می شود و هم رویه های اداری نظیر اخذ مجوز و انجام فعالیت اقتصادی در این حوزه نیز آنطور که باید ساده و کارآمد نیست.
این در حالی است که در طول سال های گذشته لزوم توجه به استفاده بیشتر از ظرفیت های افزایش سرمایه از روش صرف سهام و از طریق معمول تا حدی زیادی مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است. همان طور که دیدیم در تندباد تورمی سال های ۹۷ و ۹۹ از این ظرفیت ها استفاده در خور به عمل نیامد. این در حالی است که متولی بازار ثانویه یعنی رئیس سازمان بورس اگر بخواهد ادعای سپر تورم بودن بازار سرمایه را محقق کند حتی باید به تقویت کارکردهای بازار اولیه نیز اهتمام ورزد. مانع تحقق این موضوع چیزی نیست جز رویه طولانی به ثمر نشستن افزایش سرمایه که در عمل باعث می شد تا در شرایطی که رشد قیمت ها همه روزه ادامه داشت، کسی خواهان سرمایه گذاری مولد در بازار سرمایه نباشد. اگر رویه های یاد شده به نحوی باشد که شرکت ها بتوانند با سرعت رویه افزایش سرمایه را برای طرح های توسعه خود مورد توجه قرار دهند، تعداد کمتری از فعالان بازار سهام به فعالیت های سفته بازانه و خرید و فروش کوتاه مدتی روی می آوردند.
اعمال سلیقه ای قوانین
مسائل دیگری نیز هست که با اصلاح رویه های اداری قابل حصول خواهد بود. برای مثال شفاف نبودن اعمال کنترل ناظر بر روی بازگشایی سهام به ویژه بعد از مجامع امری است که گاه بسیاری از فعالان بازار سهام را دل آزرده کرده و آنها را به این باور رسانده که اعمال کنترل بر بازگشایی و ابطال ها در مواردی کاملا سلیقه ای و به دور از هماهنگی با سازو کارهای قانونی از پیش تعیین شده بوده است. این در حالی است که در تمامی بازارهای مالی مطرح دنیا چنین امری کاملا دور از انتظار است و کمتر زمانی پیش می آید که فعالان حقوقی یا حقیقی در این مساله دچار شبهه بشوند. این مساله به کنار اما در کل، شفافیت مساله ای است که در بازار سرمایه از اهمیت بسیاری برخوردار است.
نیم نگاهی به روی دیگر سکه
یک مساله دیگر که باید به شکل جدی مورد توجه رئیس جدید سازمان بورس و تیم کارشناسی همراه وی قرار گیرد، ضعف موجود در معاملات مشتقه سهام و همچنین ناکام ماندن روش جایگزین فروش استقراضی است که در عمل درصد اندکی از کل معاملات سهام را شامل می شوند. این در حالی است که در بازارهای مالی مطرح پوشش ریسک از طریق استفاده از ابزار های آتی یا اختیار های خرید و فروش امری متداول است و بسیاری از سرمایه گذاران می توانند هم به منظور کسب سود و هم برای کاهش ریسک سرمایه گذاری بلندمدت از این ابزارها استفاده کنند. این معاملات اما در ایران به نحوی انجام می شود که هم نقد شوندگی در آنها بسیار پایین است و هم در عمل به جز برای سرمایه گذارانی که با سرمایه های بسیار اندک فعالیت می کنند توانایی انجام معاملات در این بازار ها وجود ندارد. از سوی دیگر در زمینه معاملات فروش تعهدی که جایگزینی برای فروش استقراضی در بازار سرمایه ایران است نیز به اندازه کافی چاره اندیشی نشده و همین امر باعث شده تا ابزار یاد شده در کنار ابزارهای معاملات مشتقه در عمل تنها به ویترینی زیبا برای بازار سرمایه کشور تبدیل شوند.
این در حالی است که اگر ابزاری نظیر فروش استقراضی به شکل کارآمد در بازار سرمایه وجود داشته باشد ، فعالان بازار سهام می توانند به هنگام افت قیمت ها و روندهای نزولی همچنان از این بازار کسب سود کنند و ناچار به افزایش ریسک خود در هنگام کاهش قیمت ها نباشند.
پیش بینی بورس امروز ۲۴ مهر
