ساعدنیوز
ساعدنیوز

قزوین در انقلاب مشروطیت

  چهارشنبه، 13 مرداد 1400   زمان مطالعه 8 دقیقه
مهدی نورمحمدی : قزوین در انقلاب مشروطیت
انقلاب مشروطه یکی از فصول زرین تاریخ گرانقدر ایران زمین است. مردم ایران یک صدا و یک رنگ، برای برپایی حکومت قانون به پاخاستند و ثمره این انقلاب و پاکبازی و جانبازیها تشکیل مجلس و ارکان نوپای دموکراسی در ایران بود.

صد و پانزده سال از امضای فرمان مشروطیت توسط مظفرالدین شاه قاجار می گذرد. امضایی که فصل جدیدی را در تاریخ ایران رقم زد. پایان استبداد و روشن شدن امیدهای برقراری حکومت قانون در این سرزمین! مردم از زورگویی های سلاطین و شاهان به ستوه آمده بودند و راه برونرفت از فلاکت را در برقراری حکومت قانون می جستند. فشارهای انقلابیون و ایستادگی آنها، بالأخره شاهنشاه ایران مظفرالدین میرزای 53 ساله را مجبور کرد تا در تاریخ 13 مرداد 1285 هجری شمسی فرمان مشروطیت را به خط مبارک امضاء و در تاریخ 14 مرداد ماه همان سال، این فرمان را ابلاغ نماید! مظفرالدین شاه 5 ماه بعد از امضای این سند مهم تاریخی، جان به جان آفرین تسلیم کرد و فرزند ناخلف و شرورش از ابتدای سلطنت ساز مخالف با قانون و مجلس را کوک کرد. به هر روی، فرمان مشروطیت، دستاوردهای بزرگی برای ایران داشت و مطلع گفتمان حکومت قانون در ایران است.

تصویر

"جناب اشرف صدراعظم -- از آن جا که حضرت باری تعالی جل شأنه سررشته ترقّی و سعادت ممالک محروسه ایران را بکف کفایت ما سپرده و شخص همایون ما را حافظ حقوق قاطبه اهالی و رعایای صدیق خودمان قرار داده لهذا در این موقع که اراده همایون ما براین تعلق گرفت که برای رفاهیّت و امنیّت قاطبه اهالی ایران و تشیید مبانی دولت، اصلاحات مقتضیه به مرور در دوائر دولتی و مملکتی به موقع اجرا گذارده شود چنان مصمم شدیم که مجلس شورای ملی از منتخبین شاهزادگان وعلماء و قاجاریه، اعیان، اشراف، ملاکین و تجار و اصناف به انتخاب طبقات مرقومه در دارالخلافه تهران تشکیل و تنظیم شود که در مهام امور دولتی و مملکتی و مصالح عامه مشاوره و مداقه لازمه را به عمل آورده به هیئت وزرای دولت خواه ما در اصلاحاتی که برای سعادت و خوشبختی ایران خواهد شد اعانت و کمک لازم را بنماید و در کمال امنیت و اطمینان عقاید خود را در خیر دولت و ملت و مصالح عامه و احتیاجات قاطبه اهالی مملکت به توسط شخص اول دولت به عرض برساند که به صحه همایونی موشح و به موقع اجرا گذارده شود. بدیهی است که به موجب این دستخط مبارک نظامنامه و ترتیبات این مجلس و اسباب و لوازم تشکیل آن را موافق تصویب و امضای منتخبین از این تاریخ معیّن و مهیّا خواهد نمود که به صحه ملوکانه رسیده و بعون الله تعالی مجلس شورای مرقوم که نگهبان عدل است افتتاح و به اصلاحات لازمهٔ امور مملکت و اجراء قوانین شرع مقدس شروع نماید و نیز مقرر می داریم که سواد دستخط مبارک را اعلان و منتشر نمایند تا قاطبه اهالی از نیات حسنه ما که تماماً راجع به ترقی دولت و ملت ایران است کماینبغی مطلع و مرفه الحال مشغول دعاگوئی دوام این دولت و این مجلس بی زوال باشند -- در قصر صاحبقرانیه به تاریخ چهاردهم جمادی الثانیه ۱۳۲۴ هجری در سال یازدهم سلطنت ما".

تصویر

این سند مهم تاریخی دستاورد همدلی و همصدایی ایرانیان در جهت اعتلای کشور و برقراری نظم، عدل و قانون است. شهرهای مختلف به طرق متفاوت در مسیر تحقق این امر، جانفشانی کردند. از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق! اما برخی شهرها در این میان از نقش برجسته تری برخوردار هستند. تبریز زادگاه تفکر مشروطیت است. اولین شهری که فکر مشروطیت در آن به صورتی قوی بال پرواز گرفت و به همت مجاهدین و متفکرین نستوه این شهر، در آسمان ایران درخشید. تهران، رشت و قزوین از دیگر شهرهای مهمی هستند که در برقراری حکومت قانون نقش برجسته ای را ایفا کردند. قزوین یکی از شهرهای برجسته فرهنگی، سیاسی و اجتماعی ایران است. این شهر از وجوه مختلفی دارای اهمیت است و از همه مهمتر، موقعیت جغرافیایی ممتاز این شهر، آن را به یک عنصر بی بدیل در تمام تحولات کشور در تمام دوره های تاریخی تبدیل کرده است. شهری که زمانی پایتخت ایران زمین و محل تردد سلاطین و شاهان ایران بوده است. آقای مهدی نورمحمدی قزوین پژوه ارجمند و صاحب آثار قلمی متعدد در تاریخ پرشکوه شهر قزوین به مناسبت صدور فرمان مشروطیت، از نقش پررنگ مردم و نخبگان سیاسی و نظامی و اجتماعی و ادبی و فرهنگی قزوین در به ثمر رسیدن انقلاب مشروطیت می گوید. توجه مخاطبان ساعد نیوز را به مطالعه این گفتار جلب می کنیم:

تصویر

یکی از شهرهایی که در راه پیروزی انقلاب مشروطیت، نقش مهم و سرنوشت سازی ایفا کرده و متحمل صدمات و زحمات فرآوانی شده، قزوین است! نقش این شهر در مشروطه خواهی آنقدر برجسته است که احمد کسروی مورخ معتبر مشروطه، آن را در کنار تهران، تبریز و گیلان، جزو چهار کانون اصیل مشروطه خواهی، دانسته است. وی در بخش یکم و گفتار پنجم از کتاب تاریخ مشروطه ایران که پیشرفت اندیشه مشروطه خواهی را در شهرهای مختلف بازگو می کند، نخست شهر تبریز را می ستاید و می نویسد: "آن شهر از لحاظ آگاهی مردم از معنی مشروطه و قانون و دلیری و دلسوزی پیشروان، بی همانند بوده است." آنگاه می نویسد: "از شهرهای دیگر، رشت، انزلی و قزوین، به تبریز نزدیک بود. وی در همین خصوص، در گفتار نهم کتاب خود می نویسد: "چنانکه نوشته ایم، در قزوین آزادیخواهی ریشه دوانیده و جوش و جنب نیکی از آنجا پدیدار می شد!"

در یک جمعبندی کلی، نقش و تأثیر قزوین در انقلاب مشروطه را می توان در سه بُعد ارتباطی، نظامی و فرهنگی ارزیابی کرد.

1) بُعد ارتباطی و اطلاع رسانی:

از آنجا که قزوین در چهارراه کشور و محل تلاقی راه های شمال، غرب، شمال غربی و جنوب غربی ایران واقع شده، یکی از نقاط ارتباطی مهم کشور محسوب می شود. این موقعیت برجسته ارتباطی سبب گردید، قزوین در مشروطیت صغیر به صورت مرکز عملیاتی مشروطه خواهان درآید. در این مقطع حساس تاریخی، میرزا حسن شیخ الاسلام ملقب به رئیس المجاهدین که رئیس انجمن مجاهدین قزوین بود، با هوشیاری، اخبار تهران را به تبریز و عتبات عالیات می رساند. و با این اقدام، مشروطه خواهان کشور را به یکدیگر مرتبط می ساخت. با توجه به همین ویژگی ارتباطی بود که دو سید رهبر مشروطه در وقایع مهم و سرنوشت سازی چون آشوب در میدان توپخانه در ذیقعده سال 1325 هجری قمری و همچنین، واقعه به توپ بسته شدن مجلس به دست قزاقان روسی، اقدامات مهم را توسط او، انجام می دادند.

2) بُعد نظامی:

قزوین پُل پیروزی مشروطه خواهان است. این شهر، علاوه بر نقش ارتباطی و اطلاع رسانی، از بُعد نظامی نیز اهمیت بسزایی دارد. در واقعه آشوب در میدان توپخانه که مشروطیت و مجلس به صورت جدی از سوی محمد علی شاه و اشرار طرفدار وی تهدید شد، ورود تفنگچیان انجمن مجاهدین قزوین به تهران، رعبی در دل شاه و مستبدین انداخت و آنان را وادار به صلح و سازش با مشروطه خواهان کرد. نقش مجاهدان مسلح قزوین در هنگام فتح تهران نیز از اهمیت فرآوانی برخوردار است. در هنگام حرکت اردوی مشروطه خواهان از قزوین به تهران، که به منظور براندازی محمد علی شاه از تخت سلطنت صورت گرفت، قوای آنها از یازده گروه تشکیل شده بود، که دو گروه آن به مجاهدین قزوینی اختصاص داشت. که یکی به فرماندهی میرزا حسن شیخ الاسلام رئیس انجمن مجاهدین قزوین و دیگری، به فرماندهی میرزا غفار خان سالار منصور، معاون انجمن مجاهدین قزوین، همراه این یازده گروه، به تهران حرکت کردند و جزو فاتحین تهران محسوب می شوند.

مشروطه خواهان قزوینی که فرماندهی آنها بر عهده رئیس المجاهدین و سالار منصور بود، در نبرد فتح تهران جانفشانی ها و فداکاریهای فرآوانی از خود بروز دادند، و سقوط شاه مستبد قاجار را تسریع بخشیدند. تصرف تلگرافخانه انگلیس، که با همکاری سواران بختیاری صورت گرفت، یکی از اقدامات برجسته مجاهدین قزوینی در هنگام فتح تهران است.

3) بُعد فرهنگی:

به موازات مبارزات مسلحانه برای به ثمر نشستن مشروطیت، و رسیدن به آزادی، مبارزه ای بی امان از راه شعر، ادب و استدلال آغاز شد، که هدف آن، بیداری مردم و مبارزه با مظاهر ظلم، فساد، جهل، و استبداد بود. این مبارزه قلمی که منجر به ایجاد ادبیات مشروطیت در گستره ادبیات فارسی شد، نقش بسیار مهمی در پیروزی انقلاب مشروطه و رهبری افکار عمومی داشت. ادبیات مشروطه به عنوان تجربه ای بی سابقه و نو در ادبیات فارسی، در قالبهایی چون شعر، نثر، طنز، روزنامه نگاری، موسیقی، نمایش و حتی خوشنویسی، خدمات شایان توجهی به نهضت مشروطیت کرد.

شهر قزوین با وجود شاعران و سخنوران نامداری چون دهخدا، عارف، و اشرف الدین حسینی، مدیر روزنامه نسیم شمال، در ایجاد ادبیات مشروطه بیشترین سهم را در میان شهرهای کشور دارد و از این نظر، بین شهرها ممتاز است! نقش این سه شخصیت فرهنگی، و سیاسی در ایجاد ادبیات مشروطیت به قدری مهم و برجسته است، که محققین و مورخین عصر مشروطه، دهخدا را رهبر نثر نوین و طنز آمیز، اشرف الدین حسینی را پیشوای شعر طنزآمیز و عارف را مبتکر تصنیف ملی و غزل سیاسی، و شاعر ملی عصر مشروطه دانسته اند. و در مورد نقش قزوینیان، به آمیزش نقش خوشنویسی و سیاست نیز باید به عمادالکتاب اشاره بکنیم، که اولین خوشنویسی بود که با تلفیق خوشنویسی و سیاست، و نگارش اعلامیه های کمیته مجازات، از این هنر، جهت پیشبرد اهداف سیاسی، استفاده کرد.

در یک جمعبندی کلی، باید گفت، برای آگاهی یافتن از تاریخ مشروطیت و شناخت صحیح درباره آن، باید نقش شهرهای مختلفی که هر یک به نوعی، در به ثمر رسیدن این انقلاب بزرگ سهیم بودند، تبیین گردد. بر همین اساس، سخن گزافی نخواهد بود اگر گفته شود: مطالعه پیرامون انقلاب مشروطه، بدون بررسی دقیق نقش شهرهای مختلف، و مردمانش در رویدادهای آن عصر، امکانپذیر نخواهد بود.

پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
چیدمان مفصل و پر زرق و برق سفره هفت سین شاه و فرح در کاخ مجلل شان+عکس/بریز و بپاش زمانی که مردم پولی برای خرید عید نداشتند... (1114 نظر) سفره غذای ساده و بدون تجملات محمود احمدی نژاد در خانه اش +عکس/فرش ماشینی معمولی و ... (1023 نظر) افطار کردن ساده رهبر معظم انقلاب با خرما و چای در کنار مردم و تعارف کردن خرما به روزه داران توسط ایشان+ویدئو (687 نظر) سجاده رهبر ساده زیست انقلاب در بیت رهبری/ زیبایی و معنویت در اوج سادگی + عکس (431 نظر) شرط علی دایی برای بخشش آقای کمدین: دفعه آخرت باشد که ادای من را درآوردی! (394 نظر) دکوراسیون منزل ساده و میز هفت سین همسر باسلیقه محمود احمدی نژاد در تهران (356 نظر) رونمایی از سبک زندگی لوکس و مرفه گونه حسن روحانی در زمان ریاست جمهوری‌اش+ویدئو/ از عادت به خوردن آب پرتقال طبیعی تا استفاده از مارک خاص تشک (262 نظر) تصویری از آخرین افطاری سردار قاسم سلیمانی در منزل محسن رضایی (217 نظر) خلاقیت منحصر بفرد پزشک خوش ذوق در همراهی کردن بیماران تا اتاق عمل حماسه ساز شد+فیلم/ سلطان روحیه دهی در سطح خاورمیانه! (196 نظر) مدل مانتو خوش رنگ لیلا اوتادی برای عید 1403/خانوما ایده بگیرین + عکس (174 نظر) چیدمان میز کنسول شیک و خاص خونه فوق العاده زیبای علیرضا بیرانوند با لوازم آنتیک/ ماشالا به سلیقه اکرم بانو (151 نظر) دورهمی صمیمانه باربد بابایی با دختران جوانش سر میز ناهار ایتالیایی/ ماشالا یکی خوشگل تر از دیگری+عکس (145 نظر) اولین روز ازدواج حامد سلطانی مجری برنامه سال تحویل با سلطان قلبش همسر دومش/ ماشالا چه عروس ماهی😍 (140 نظر) کیک تولد خاص با شکلات 3 بعدی اکرم بانو همسر علیرضا بیرانوند/ مبارکا باشه + عکس (140 نظر) اتاق خواب اروپایی و امروزی پناه و نبات استخری در بلژیک/ چقدر سلیقه مامانشون شیک و خاصه+ویدیو (122 نظر)
دیگران می‌خوانند   
وقتی حمید استیلی مانع خواب رهبر انقلاب شد !!! شهادت یک سرباز در مرز سیستان و بلوچستان درخواست یاریِ افغان‌ها از ایرانی‌ها برای یافتن بودای کوچک 1200 ساله/ طالبان این اثر تاریخی گرانبها را فروخته است؟ عروسی جنگی در خوزستان 13 نفر را بیمارستانی کرد قلعه آدم خوارها در اردبیل را ببینید +عکس این هشدار جدی است؛ از سفر به این استان‌ها حذر کنید! حداقل حقوق کارگران چقدر شد؟ / تعیین تکلیف پایه حقوق 1403 (ویدئو) جشن فارغ‌التحصیلی اسب و گربه/ جشن‌های دانشجویی داره به جاهای بغرنجی کشیده میشه🙄 حواشی داغ امروز سه شنبه 29 اسفند 1402/ رونمایی از موبایل و سیم کارت 7 میلیاردی سلطان علی پروین روی آنتن زنده تلویزیون تهیه و انتشار فیلم از دانش‌آموزان ممنوع است / معلم های بلاگر به هوش، خانواده ها به گوش! شورای نگهبان صحت انتخابات مجلس در کل کشور را تایید کرد خلاقیت تحسین برانگیز شهرداری در نقاشی دیوار و استفاده از درخت بعنوان موی چهره‌های بانمک و دوست داشتنی+عکس/ بهتر از این نمیشد👌 رونمایی از آتلیه عکاسی لاکچری با معماری سفید رنگ رضا عطاران، احمد سریال خانه به دوش + عکس/ چه اسمی هم انتخاب کرده "نکیسا" عید دیدنی در منزل ساده و بدون تجملات محمود احمدی نژاد+عکس/ خانه‌ای بدون مبلمان و دکوراسیون آنچنانی پس گردنی خوردن نیما شعبان نژاد از سعید آقاخانی بعد از نمک ریزی/ روزه شو باطل کرد! +فیلم خط و نشون کشیدن شاهرخ استخری بازیگر خانواده دوست وسط پاساژ/ فقط نگاه های جواد عزتی! + عکس دورهمی صمیمی مصطفی زمانی و شهاب حسینی با ابوالفضل پورعرب دور سفره هفت سین/ جمع شهرزادی ها جمع هست+عکس مدل مانتو مزونی و مخمل سوزن دوزی شهرزاد کمال زاده مخصوص خانم های شیک پوش در عید امسال/ مثل همیشه با اصالت+ عکس سکانس خنده دار دلتنگی مریم امیرجلالی برای حمید لولایی در خانه به دوش/ بوی جورابش هم برام خاطره است+ویدیو سفره هفت سین جمع و جور اما شیک ساره بیات در خانه اش+عکس/خانوما ایده بگیرین! چیدمان سفره هفت سین ساده و مختصر برای زهره فکور صبور، ستایش سریال دلنوازان در خانه ابدی اش+عکس/روحش شاد و یادش گرامی روانشناسی رابطه: راه های برگرداندن عشق از دست رفته / با این راهکار پس از جدایی به رابطه خود برگردید 29 راهکار عالی برای اینکه بیشتر از 100 سال عمر کنیم / چگونه می توان 100 سال و بیشتر عمر کرد؟ عکس های عجیب و چندش آور از جشنواره بیرون آوردن چشم / اگر روحیه لطیفی دارید از دیدن این تصاویر خودداری کنید جدیدترین تصاویر هلیا امامی با لباس عیدی در آستانه عید نوروز (عکس) پاساژگردی پناه و نبات استخری / دختران شاهرخ استخری برای خرید چه تیپ ملوسی زدن روانشناسی شخصیت: اگر این 9 رفتار را دارید شما ذاتا دوست داشتنی هستید / ببین از دید بقیه چجور آدمی هستی (ویدئو) تفریح فوق لاکچری رونالدو و خانوادش در یک مکان بهشتی / بچه هاش چه کیفی میکنن بهترین سن برای مهاجرت چه زمانی است و راحت‌تر میتوان پذیرش گرفت؟! (عکس) ماشین پر از گل مهراوه شریفی نیا/ انگار امسال وظیفه اومدن طراوت و سرسبزی به طبیعت با مهراوه خانومه نه با بهار! فال انبیاء روزانه سه شنبه 29 اسفند ماه 1402 زیلو های کهنه و نخ نمای منزل رهبر معظم انقلاب که جای خود را به فرش های نفیس نداد/ روایتی از یک زندگی ساده... غمگین ترین تصویر از سفره هفت سین نسرین مقانلو بعد از فوت عزیزانش با سینِ سوگ/ آدم جیگرش کباب میشه😭 رونمایی از تخت خواب عروسکی و لوازم کیوت اتاق ایران خانوم که با سلیقه عروس سیدحسن خمینی چیده شده/ ماشالا چه نوزاد خوشگلی+عکس (عکس) رونمایی از دسته گل عروس المیرا شریفی مقدم مجری برنامه سال تحویل با دیزاین شیک گل های لیلیوم حضور سید حسن خمینی در مراسم عقد ساده و بدون تجملات آزاده نامداری و فرزاد حسنی مجری ویژه برنامه سال نو+عکس نوه خوشگل و کیوت خشایار راد، آقای بیات سریال خانه به دوش/ماشالا چقدر ناز و بانمکه😍+عکس رونمایی از کیک تولد چندطبقه و فوندانتی پسر بانمک سپهر حیدری و آرام جوینده/ ماشالا چه پسر قندعسلی+عکس تبریک تولد جالب و خاص شاهرخ استخری به برادر خانومش/ معلومه خیلی باهم صمیمی هستن!+عکس برنامه نوستالژیک سال تحویل در سال 1368/ چقدر همه چیز حس زندگی داشت + فیلم
تیتر امروز   
درخواست یاریِ افغان‌ها از ایرانی‌ها برای یافتن بودای کوچک 1200 ساله/ طالبان این اثر تاریخی گرانبها را فروخته است؟ شهادت یک سرباز در مرز سیستان و بلوچستان عروسی جنگی در خوزستان 13 نفر را بیمارستانی کرد این هشدار جدی است؛ از سفر به این استان‌ها حذر کنید! حداقل حقوق کارگران چقدر شد؟ / تعیین تکلیف پایه حقوق 1403 حواشی داغ امروز سه شنبه 29 اسفند 1402/ رونمایی از موبایل و سیم کارت 7 میلیاردی سلطان علی پروین روی آنتن زنده تلویزیون تهیه و انتشار فیلم از دانش‌آموزان ممنوع است / معلم های بلاگر به هوش، خانواده ها به گوش! شورای نگهبان صحت انتخابات مجلس در کل کشور را تایید کرد روانشناسی رابطه: راه های برگرداندن عشق از دست رفته / با این راهکار پس از جدایی به رابطه خود برگردید 29 راهکار عالی برای اینکه بیشتر از 100 سال عمر کنیم / چگونه می توان 100 سال و بیشتر عمر کرد؟ روانشناسی شخصیت: اگر این 9 رفتار را دارید شما ذاتا دوست داشتنی هستید / ببین از دید بقیه چجور آدمی هستی زیلو های کهنه و نخ نمای منزل رهبر معظم انقلاب که جای خود را به فرش های نفیس نداد/ روایتی از یک زندگی ساده... حضور سید حسن خمینی در مراسم عقد ساده و بدون تجملات آزاده نامداری و فرزاد حسنی مجری ویژه برنامه سال نو+عکس روستای تاریخی حیرت انگیز کندوان در تبریز؛ مکانی زیبا برای تعطیلات نوروز فال ابجد روزانه سه شنبه 29 اسفند 1402
منتخب روز   
(ویدئو) سورپرایز تولد یک پسر تُرک توسط مادرش در محل کار با کیک/ تو این شرایط هم دست از کار نمیکشه😍 سید محمد خاتمی پرسپولیسی است یا استقلالی؟ (فیلم) به وجد آمدن رهبر معظم انقلاب از اجرای هنری نوجوانان ایرانی در حسینیه بیت رهبری / عشق یعنی لافتی الا علی، عشق یعنی رهبرم سید علی ... (فیلم) ویدئویی دیده نشده از نظر صریح رهبر معظم انقلاب درباره حمله به بدحجاب‌ها کوبیدن صورت دختر جوان روی کیک تولد جان او را گرفت/ ویدئو را تا انتها تماشا کنید خطر از بیخ گوش مسافران گذشت/ هر دو خلبان با هم به خواب رفتند (ویدئو)وحشتناک‌ترین حادثه جاده‌ای/ همه داخل خودرو، بلا از آسمان نازل شد! لحظات دلهره آور در حیات وحش/ کمین مار چند 10 متری برای شکار میمون + فیلم (ویدئو) شکستن دکور برنامه تلویزیونی و سقوط مجری صداوسیما در برنامه زنده حرکت زشت و دور از انسانیت یک تازه به دوران رسیده نو کیسه در جایگاه سوخت+ فیلم/ با اینا باید چیکار کرد؟ (فیلم) رونمایی از یک وسیله آتیش بازی خطرناک / اینا دست چهارشنبه سوری ما رو از پشت بستن! (عکس) تصاویر دیده نشده از پسران رهبر انقلاب در مراسم ختم دایی‌شان با رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی کرونا / از دست ندادن با میهمانان تا گذاشتن ماسک دوتایی