رختشویخانه زنجان
اگر هفتاد هشتاد سال به عقب برگردید به زمانی می رسید که هنوز در خانه آب لوله کشی جهت شستشوی رخت، لباس و ظروف وجود نداشت و مردم برای شست شوی رخت و ظروف خود ناچار بودند یخ برکه، چشمه و رودخانه را بشکنند و لباس ها و ظروف خود را شستشو دهند. در این زمان در زنجان رخت شوی خانه ای جهت شستن ظروف و البسه مرم ساخته شد که بعد از آن در هیچ کجای ایران همچنین بنایی ساخته نشد. با شروع فصل سرما، این کار برای بانوان بسیار طاقت فرسا می گشت. در سال 1307 هجری شمسی زمینی توسط علی اکبر توفیقی، رییس بلدیه خریداری شد. سپس در این زمین، رختشویخانه زنجان توسط دو برادر به نام مشهدی اکبر و مشهدی اسماعیل بنا گردید. پس از ساخت رختشویخانه زنجان، بانوان شهر برای شست و شوی لباس به این مکان می آمدند.
معماری بنای رختشویخانه زنجان
در ساخت این بنا از سه نوع مصالح ساختمانی استفاده شده است؛ سنگ، چوب و آجر. با اینکه هر لحظه تماس با آب و رطوبت وجود دارد اما ساختمان دارای استحکام بالایی است. نمای داخلی دیوارها لاشه سنگ هستند و نمای بیرونی با کاهگل پوشانده شده است. چندین نورگیر در سقف وجود داشت که عبور نور از آنها اوقات شرعی و زمان را نشان می داده است.
امکانات مختلفی در رختشویخانه موجود است، مانند سرویس بهداشتی، شربتخانه، بازارچه صنایع دستی، کارگاه چارق دوزی و پارکینگ.
بخش های مختلف رختشویخانه
مجموعه رختشویخانه دارای چهار بخش است:
- محوطه سرایداری و مدیریت رختشویخانه
این قسمت ورودی اصلی بنا است و شامل تعدادی اتاق برای سکونت سرایداران بوده است. بعد از مرمت های انجام شده، این اتاق ها به موزه تاریخی و تاریخ طبیعی زنجان تبدیل شده است. نگهبانی، اتاق راهنمایان، گیشه فروش بلیط و سرویس های بهداشتی در اطراف این محوطه قرار دارند.
- فضاهای مربوط به شستشو
قسمت شستشو دارای بخش های مختلفی مانند سالن رختشویی، خزینه و شاه نشین است. بخش اصلی بازدید، سالن بزرگی است که در قدیم محل شستشو بوده است. در این سالن مجسمه های مومی زنان در سنین و اقشار مختلف در حال شستشو را خواهید دید. ابزار کار و لباس های بسیار جالبی دارند. دامن چین دار، شلوار، یک پیراهن و روسری که رنگ هایی بسیار شاد و چشم نوازی دارند. دامن زنان جوان بلندتر و لباس مسن ترها برای آسانی حرکت شان کوتاه تر بوده است. اطراف این مجسمه ها نیز طشت ها، کوزه ها، پارچ ها، سبد، چوب و بند رخت را خواهید دید.
پشت سالن رختشویخانه نیز مخزن بزرگی قرار دارد. آب قنات از طریق تنبوشه های سفالی به مخزن می ریخته و از منفذ اصلی وارد حوضچه ها می شده است. مخزن را سالی یکبار تمیز می کردند، اما چندین دریچه به مخزن وجود داشته که جریان هوا از طریق این دریچه ها مانع از گندیدن آب می شده است. شاه نشین هم در زمان گذشته ورودی اصلی رختشویخانه بوده که بر فراز آب انبار ساخته شده بود. مدیریت از این قسمت به کارها مانند مراحل شستشو، نظافت و آبکشی نظارت داشتند. امروزه در این قسمت کارگاه آموزش دوخت چاروق یعنی کفش روفرشی چرمی برپاست که از صنایع دستی اصیل زنجان محسوب می شود.
- بازارچه صنایع دستی
درهمان ابتدای ورود به رختشویخانه، ورودی بازارچه صنایع دستی زنجان را خواهید دید که دو مجسمه قوچ سنگی در ورودی وجود دارد. قوچ های سنگی هنر سنگ تراشی و حجاری دوره صفوی هستند که همراه با کتیبه ها بر سر مزار قهرمانان و پهلوانان نصب می شدند. همچنین بازارچه ای برای فروش کالاهای تولیدشده توسط صنعت گران و هنرمندان زنجان وجود دارد که شامل کارگاه آموزش تراش سنگ قیمتی، ملیله کاری، سفالگری، میناکاری، گلیم بافی و قلم زنی و همچنین چندین غرفه برای فروش انواع صنایع دستی مانند چاقوی زنجانی، فرش و گلیم، ظروف مسی، کیف چرمی و ... وجود دارد.
- شربتخانه
وقتی از بازارچه رد شوید، حیاطی دنج و با صفایی خواهید دید که شامل نیمکت های چوبی چتردار با درختان سبز و حوض کوچکی است که می توانید از آرامش آن قسمت لذت ببرید. همچنین می توانید انواع دمنوش های گرم و خنک یا شربت های خانگی را میل کنید. اگر دوست دارید از این موزه زیبا دیدن کنید و لحظات آراش بخشی را در حیاط این موزه تجربه کنید پیشنهاد می کنیم سری به سایت خرید آنلاین بلیط هواپیما بزنید و در اولین فرصت بلیط هواپیما زنجان را رزرو کنید.
چگونه به موزه رختشویخانه زنجان برویم؟
برای رفتن به رختشویخانه باید از طریق خیابان سعدی یا خیابان تازه ساز زینبیه بروید. از خیابان اصلی وارد کوچه فرهنگ و سپس وارد کوچه رختشویخانه شوید که بنای رختشویخانه در وسط آن قرار گرفته است. از همه نقاط شهر می توانید سوار تاکسی شوید و به رختشویخانه برسید.
روزها و ساعت های کاری موزه رختشویخانه
برای بازدید همه روزه به جز ایام سوگواری ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان، شهادت امام جعفر صادق، تاسوعا و عاشورا و رحلت پیامبر می توانید مراجعه کنید. البته ساعات کاری در نیمه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر و در نیمه دوم سال از ساعت 9 صبح تا 5 عصر است. توجه داشته باشید که بازدید از این مکان شامل هزینه است.
کاربرد امروزی
این بنا در دوره اخیر تعمیر و مرمت شده و به عنوان موزه مردم شناسی مورد استفاده قرار می گیرد. رختشویخانه زنجان امروزه محل مناسبی برای آشنایی هرچه بیشتر علاقمندان به فرهنگ و آداب و رسوم مردم منطقه است. سال ۱۳۷۷ رختشویخانه زنجان یکی از مهمترین موزه های استان است و موضوع آن مردم شناسی است. در این موزه می توانید با انواع و اقسام لباس های محلی، ابزار و وسایل و زیورآلات زنان این منطقه آشنا شوید. می توانید در نقشه بالا موقعیت دقیق قرار گیری آن را مشاهده نمایید.
در نزدیکی موزه رختشویخانه از چه جاهای دیدنی دیگری می توان بازدید کرد؟
موزه باستان شناسی و مردان نمکی: ۱ کیلومتر
حمام سنتی حاجی داداش: ۱.۵ کیلومتر
بازار سنتی زنجان : ۲.۲ کیلومتر
گنبد سلطانیه: ۴۴ کیلومتر
چرا بازدید از موزه رختشویخانه زنجان پیشنهاد می شود؟
با سفر به رختشویخانه زنجان با اصول شستشوی لباس و ظروف در بناهای عمومی آشنا می شوید. همچنین شیوه زندگی مردم زنجان مخصوصا زنان در گذشته برایتان معرفی می شود.علاوه بر این ها، این ساختمان معماری زیبا و خاصی دارد که بازدید از این مکان برای همه توصیه می شود.
معرفی معبد چاتارپور هند، دومین معبد بزرگ جهان
معرفی کامل عمارت ارباب هرمز، موزه گرافیک ایران
