ساعدنیوز
ساعدنیوز

معرفی مراسم سنتی گرگیعان در اهواز

  پنجشنبه، 22 دی 1401   زمان مطالعه 5 دقیقه
معرفی مراسم سنتی گرگیعان در اهواز
اهالی جنوب ایران مردمانی مهربان و مهمان نواز هستند. مراسمی به نام گرگیعان در اهواز در ماه رمضان برگزار می‌شود که در آن به بچه ها عیدی داده می‌شود. همراه ساعد نیوز باشید تا با این مراسم آشنا شویم.

دست روی هر نقطه ایران که می گذاریم، دلمان برای فرهنگ و آداب و رسوم رنگارنگش قنج می رود. به هر جا سفر می کنیم، اگر چشممان را خوب باز کنیم و کنجکاو هم باشیم، به اندازه چندین کتاب، به دانسته هایمان اضافه می شود امّا این دانسته ها، جنسش از مردم است و باورهایی که در فرهنگشان جاری شده است. آیین ویژه ای در خوزستان ایران برگزار می شود که مخصوص شب پانزدهم رمضان، همزمان با تولد امام حسن مجتبی(ص) است. اهمیت این رسم قدیمی به اندازه ای است که در سال 1395 به ثبت میراث ملّی رسید تا حواسمان باشد فراموشش نکنیم. نام این مراسم گرگیعان یا قرقیعان است.

مراسم گرگیعان

گرگیعان یا قرقیعان نام یک آیین سنتی رایج بین عرب های خوزستان، استان هرمزگان، عراق، بحرین، کویت و شرق عربستان (احساء و قطیف) و امارات متحده عربی است که در شهریور ماه ۱۳۹۵ به عنوان میراث معنوی مردم عرب ایران به ثبت ملی رسید. این آیین که ریشه ای تاریخی دارد در نیمهٔ ماه رمضان در مناطق عرب نشین توسط کودکان اجرا می شود. برای ریشه این مراسم روایات مختلفی ذکر شده اما برجسته ترین آن، به مناسبت میلاد حسن بن علی امام دوم شیعیان ذکر شده است. این آئین در همه ساله در بسیاری از شهرهای ایران برگزار می شود، اما به صورت رسمی تاکنون دو بار در بخش جنبی نمایشگاه قرآن در موزه هنرهای معاصر اهواز به صورت نمادین برگزار شده است.

رسوم جشن گرگیعان

در شب پانزدهم ماه رمضان، بچه های کوچک عرب خوزستان پس از افطار، لباس های محلی خود را پوشیده، پسران دشداشه پوشیده و دختران چادر عربی بر سر می کنند و با شور و شعف به کوچه پس کوچه های شهرها و روستاهای عرب نشین می روند و با آویختن کیسه هایی از پیش تهیه شده بر گردن، برای جمع آوری عیدی و شیرینی ماه رمضان به در خانه ها می روند. این نکته قابل تأمل است که برای عرب های خوزستان عید فطر از جمله عیدهای باشکوه معنوی محسوب شده و از عید ملی نوروز مهم تر بوده، بر آن بیشتر ارج می نهند. اجرای مراسم گرگیعان همچون نام آن با سرودخوانی های مختلفی در بین عرب های مسلمان همراه است؛ برای نمونه کودکان کویتی با شعار «قرقیعان و قرقیعان بین اقصیر و رمضان» (قرقیعان و قرقیعان بین شعبان و رمضان) و کودکان اماراتی با شعارهای «انطونه حق الله یرضی علیکم الله» (حق خداوند را بدهید خداوند از شما راضی باشد) و کودکان دیگر کشورهای عربی با شعار «عطونا الله یعدیکم بیت مکه یودیکم» (به ما عیدی بدهید که خدا عیدی سفر مکه به شما بدهد) به کوچه ها روانه می شوند.

کودکان عرب خوزستانی پشت در خانه ها شعر می خوانند:
«ماجینه یا ما جینه حل الکیس و انطینا» (آمدیم و آمدیم در کیسه را باز کن و به ما عیدی و شیرینی بده) و اگر اهالی خانه در پشت بام باشند کودکان خطاب به آن ها می گویند:
«یا اهل سطوح تنطونه لو نروح» (ای افرادی که بالای پشت بام ایستاده اید، به ما عیدی می دهید یا برویم؟).

ممکن است کودکانی که دست جمعی برای گرفتن عیدی به کوچه ها می روند، دو گروه شوند و گروه نخست بگوید: «گرگیعان و گرگیعان» و گروه دوم جواب دهد: «الله یعطیکم رضعان» (خدا به شما بچه دهد) یا این که «گرگیعان و گرگیعان؛ الله ایخلی اولیدکم» (خدا پسر کوچک تان را نگه دارد). این دو گروه ممکن است به دو گروه دختر و پسر نیز تقسیم شود. در این مراسم، اهالی خانه ها به بچه ها که هر یک سبدی را در دست دارند، باسورک (بادام)، شیرینی و عیدی می دهند این مراسم تا پاسی از شب نیمهٔ ماه رمضان ادامه می یابد.

جشن گرگیعان

شعر گرگیعان

شعرهای آئین گرگیعان انواع متفاوتی دارند. هر کدام از شهرهای جنوبی که این مراسم را برگزار می کنند، یک متن جداگانه برای خواندن شعر گرگیعان دارند. اما اگر به مفهوم اصلی آن دقت کنید، به اشتراکاتی میان آن ها می رسید. وجه مشترک شعرهای گرگیعان این است که کودکان در انتهای شعر خود، برای صاحب خانه ها، آرزوی سلامتی و رزق روزافزون می کنند. این آرزوها چه در شهرهای داخل کشور و چه در کشورهای حاشیه خلیج فارس به همین ترتیب است. کودکان به خوبی نمی توانند احساسات خود را پنهان کنند و به سرعت احساس خوشحالی و یا ناراحتی را بروز می دهند. این موضوع در خصوص جشن گرگیعان نیز صدق می کند. در واقع اگر صاحب خانه به کودکان عیدی و شیرینی بدهد، در نهایت با آرزوی سلامتی و روزی زیاد مواجه می شود، اما اگر صاحب خانه با کودکانی که مراسم گرگیعان را انجام می دهد رفتار خوبی نداشته باشد، با واکنش منفی کودکان همراه خواهد شد.

ریشه گرگیعان

در مورد ریشه و معنی کلمهٔ «قرقیعان» نظرات متفاوتی وجود دارد؛ برخی معتقدند این کلمه از «قرع الباب» به معنای درب زدن گرفته شده است؛ به خاطر این که کودکان در خانه ها را برای دریافت شیرینی و عیدی می کوبند. نظر دیگری که در باب معنی «گرگیعان» آمده است این است که می گویند از کلمهٔ «قرّةالعین» گرفته شده که به معنای شادی و سرور انسان است و از آن جایی که مراسم گرگیعان مصادف می شود با تولد حسن بن علی (مجتبی) و خوش حالی پدربزرگ وی، محمد بن عبدالله برای تولد اولین نوه اش، می گویند که مردم برای عرض تبریک به علی بن ابی طالب و همسرش فاطمه زهرا «قرة عین! قرة عین!» گویان به در منزل شان می رفتند و کم کم به صورت مناسبتی هرساله در میان مسلمانان رواج گرفت؛ اما گویا در محدودهٔ تولد حسن بن علی و برخی مناطق مجاور و از جمله خوزستان باقی می ماند.

سخن آخر

ایران را بگردیم، هر گوشه و کنارش یک رسم ناب و بکر نفس می کشد که از آن غافل شده ایم. در گذشته همدلی و همراهی مردم به اندازه ای بود که به بهانه های مختلف دور هم جمع می شدند و جشن می گرفتند که اوقاتشان را به بودن کنار یکدیگر خوش آب و رنگ کنند. در میان آداب و رسومشان، حواسشان به کوچکترها هم بود. بدون شک کودکان هم از اینکه مرکز توجه قرار گیرند و رسمی را اجرا کنند، لذت می بردند. امیدواریم این رسوم به فراموشی سپرده نشوند و با آگاهی، بیشتر بشناسیمشان و به دیگران بشناسانیم. شما هم اگر در منطقه خود رسم خاصی در ماه رمضان دارید، برایمان بنویسید.

پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
مراسم سلام عید نوروز و اهداء سکه توسط فرح پهلوی به همسران مقامات دولتی +عکس/ ولخرجی زن تازه به دوران رسیده زمانی که مردم غرق در فقر و بدبختی بودند! (372 نظر) میزبانی حسن روحانی از سیاستمداران و اقوام در مراسم عید دیدنی در منزل زیبا و ایرانی پسندش+ عکس/ چه مبلمانی، چه فرش هایی، از همه مهمتر چه خونه دلبازی😍 (309 نظر) خلاقیت خنده دار یک ایرانی برای گرم کردن آب حماسه ساز شد/ خسته نباشی هم وطن+ عکس (245 نظر) تلاوت زیبا و دلنشین سوره شمس توسط رهبر معظم انقلاب+ویدئو (235 نظر) صبحانه مفصل و رنگارنگ دو نفره رضا گلزار و آیسان خانوم+عکس/از خاویار گرفته تا آواکادو و انار وحشی... (185 نظر) روایتی از هواپیمایی که برای آوردن یک روبان عروسی برای فرح پهلوی از تهران به پاریس رفت! (153 نظر) رونمایی منوچهر هادی از خواهر و شوهر خواهر پزشکش+ عکس/ به قولی مخ خانواده ایشون هستن که پسرش هم دکتره (146 نظر) تصویری از عیادت نجم الدین شریعتی، مجری برنامه سمت خدا از رهبر معظم انقلاب و استقبال گرم ایشان (146 نظر) خلاقیت منحصر به فرد پسر مشهدی با ساخت تریلی حماسه آفرید/ هیلتر هم مغز اینو نداشت!+عکس (140 نظر) دو پادشاه یکی از ایران (ناصرالدین شاه) و دیگری از ژاپن (میجی) در یک زمان به اروپا رفتند/ تفاوت ها را بنگرید (130 نظر) مراسم تولد جگرسوز آزاده نامداری در خانه ابدی اش و گریه های دلخراش همسر و پدرش/ روحت شاد+ عکس (126 نظر) خواهر یکتا ناصر سکوتش را شکست (120 نظر) استوری معنادار شاهین صمدپور برای یکتا ناصر و منوچهر هادی (105 نظر) خنده های رهبر معظم انقلاب به اشعار شاعر طنزپرداز با موضوع آقازاده+ویدئو/ ای صورت و سیرت تو مطلوب، به‌به به‌به به این ژن خوب (104 نظر) اتاق خواب اروپایی و امروزی سانیا سالاری، ارغوانِ سریال دلدادگان با طراحی مدرن+عکس/ انصافا سلیقه خاصی داره! (99 نظر)
دیگران می‌خوانند   
کتابخانه شخصی دلنشین و مملو از کتاب سید حسن خمینی در خانه‌اش با رونمایی از قاب عکس رهبری و دخترشان+عکس/ محبوب‌ترین بخش منزل نوه امام (عکس) منوی غذای مفصل کافه هنر شهاب حسینی، قباد سریال شهرزاد در لواسان/ از کیک شکلاتی گرفته تا آیس آمریکانو... استعداد و هوش بالای خانمهای شرکت کننده در مسابقه حامد آهنگی و عصبانیت بانمک او از نباختنشون+ویدئو رامین رضائیان ستاره تیم ملی درحال نماز خواندن در اتاقش+عکس علی دایی: زندگی مرفه حق من است، اما پنت هاوس ندارم دختر گدایی که یه شبه میلیاردر شد! دختری که در خیابان برای پول و غذا گدایی می کرد+عکس نان محلی پختن حرفه‌ای و جالب آزیتا حاجیان با تنور روستایی/ خانم بازیگر رو با این تیپ محاله بشناسید!+عکس (ویدئو) دکتر فیروز نادری اطلاعات مرموز ناسا را فاش کرد خلاقیت خنده دار و اقتصادی پدر ایرانی با هدف صرفه جویی در استفاده از چای کیسه ای حماسه آفرید+عکس/ هنر نزد ایرانیان است و بس! صحبت های شنیدنی هادی چوپان قهرمان جهان در حضور آرنولد/ من یک جنگجو هستم +فیلم روایت خنده دار گاوی که از روی ملیکا شریفی نیا رد شد و عمرش را داد به مهران مدیری/ بیژ بیژ را بیشتر بشناسید+فیلم میز ناهار رنگارنگ مصطفی زمانی و مهتاب کرامتی در یک رستوران شیک چینی+عکس (عکس) کشف شگفت انگیز حلقه طلایی و زیبای کوروش هخامنشی در روسیه/ انگشتری متعلق به 500 سال قبل از میلاد مسیح عکس های دکوراسیون شیک و لاکچری خانه شیلا خداداد و همسر جراحش/ هفت سین جذابش را هم ببینید (تصاویر) حیوانات خانگی عجیب و غریب ملکه الیزابت دوم / باورتون میشه واقعا؟ (عکس) تلاشهای بی وقفه ی زن بریتانیایی برای جلب رضایت همسرش جواب داد و رکوردش در کتاب گینس ثبت شد فال قهوه با نشان روز جمعه 10 فروردین ماه 1403 فال ابجد روزانه جمعه 10 فروردین 1403 فال حافظ با تفسیر جمعه 10 فروردین 1403 + فیلم فال شمع روزانه امروز جمعه 10 فروردین 1403 فال روزانه امروز جمعه 10 فروردین ماه 1402 (عکس) جواد عزتی و علی مردانه در پشت صحنه فصل 3 سریال زخم کاری در رامسر / فصل 3 زخم کاری در راه است رونمایی از سفره افطار مفصل و رنگین 6 کیلومتری در مشهد +عکس 12 دروغ شاخداری که پدر و مادرها در بچگی به ما گفتند / خیلی از باورهای کودکیمان حقیقت ندارد و باید با واقعیت رو به رو شد اگر این 10 رفتار را در اولین قرارتان دیدید پا به فرار بگذارید / اگر طرف مقابل این رفتارها را داشت بدون فرد مناسبی برای ازدواج نیست (عکس) خوابیدن محمدرضا گلزار وسط تمرین ورزش / مثل اینکه فشار زندگی متاهلی با آیسان خانم زیاده🤣 جزئیات مسمومیت شدید یک جوان در پی بلعیدن مواد مخدر چهرۀ «خون‌آشام ایتالیایی» بعد از 400 سال بازسازی شد+ عکس مخالفت با بازیگر شدن فریبرز به سبک ژاله صامتی، پریِ سریال زیرخاکی+ویدئو/ اون تیکه معنی کردن چپر چلاغ برا کاوه خیلی خوب بود رونمایی از برادر جوان و قدبلند داریوش فرضیایی، عموپورنگ پرانرژی بچه ها/ جفتشون چقدرم مهربون و خوش استایلن+عکس امروز آخرین مهلت ثبت‌نام دیدار رمضانی دانشجویان با رهبر معظم انقلاب جایی که ابر‌ها زیر پای‌تان شناورند/ پیشنهادی رویایی برای سفر یک روزه در اطراف تهران (ویدئو) مظنون فراری از دست پلیس به خودروی در حال حرکت آویزان شد حرکات با مزه گربه وقتی خودش رو توی آینه میبینه/ چه دیوونه بازی هایی درمیاره+ فیلم واکنش معین به انتشار خبر حضور پنهانی‌اش در ایران/ معین چند بار به ایران آمده؟ هم میز شدن امیر قلعه نویی و علی دایی در ضیافت افطاری در آجودانیه+عکس/ چهره بشاش و شاد هر دو سرمربی سابق و فعلی تیم ملی مبتلا شدن ستاره سادات قطبی به بیماری ناشناخته و دست و پنجه نرم کردن با مرگ+ویدئو عروسی مجلل دختر شاه اینجا برگزار شد!+عکس سلفی عجیب و غریب بهرام رادان با سفره هفت سین ساده در دفتر کارش در دوران مجردی+ عکس/ برا همیناست که میگن ازدوج کنی سر و سامون میگیری غوغای خوانندگی و نوازندگی شهاب حسینی با آهنگ ناصر عبداللهی +ویدئو/عجب صدای قشنگی داره!
تیتر امروز   
12 دروغ شاخداری که پدر و مادرها در بچگی به ما گفتند / خیلی از باورهای کودکیمان حقیقت ندارد و باید با واقعیت رو به رو شد اگر این 10 رفتار را در اولین قرارتان دیدید پا به فرار بگذارید / اگر طرف مقابل این رفتارها را داشت بدون فرد مناسبی برای ازدواج نیست جزئیات مسمومیت شدید یک جوان در پی بلعیدن مواد مخدر علی دایی: زندگی مرفه حق من است، اما پنت هاوس ندارم چهرۀ «خون‌آشام ایتالیایی» بعد از 400 سال بازسازی شد+ عکس دختر گدایی که یه شبه میلیاردر شد! دختری که در خیابان برای پول و غذا گدایی می کرد+عکس امروز آخرین مهلت ثبت‌نام دیدار رمضانی دانشجویان با رهبر معظم انقلاب جایی که ابر‌ها زیر پای‌تان شناورند/ پیشنهادی رویایی برای سفر یک روزه در اطراف تهران فال قهوه با نشان روز جمعه 10 فروردین ماه 1403 فال ابجد روزانه جمعه 10 فروردین 1403 فال حافظ با تفسیر جمعه 10 فروردین 1403 + فیلم فال شمع روزانه امروز جمعه 10 فروردین 1403 واکنش معین به انتشار خبر حضور پنهانی‌اش در ایران/ معین چند بار به ایران آمده؟ فال روزانه امروز جمعه 10 فروردین ماه 1402 عروسی مجلل دختر شاه اینجا برگزار شد!+عکس