ساز در یک جمله به وسایل و ابزاری که برای نواختن موسیقی انجام می شود گفته می شود. حال اگر هر وسیله ای که تولید صدا کند را ساز بنامیم. میتوان گفت ساز صرفا برای تولید و اجرای موسیقی به کار گرفته می شود. اینطور میتوان گفت که اگر بخواهیم قدیمی ترین وسیله تولید موسیقی را نام به ببریم صدای انسان است.
ساز چیست؟
در یک تعریف می توان گفت ساز وسیله ای برای اجرای موسیقی و بیان احساسات است که به کمک آن می توان صداهایی در سبک های مختلف موسیقی ایجاد نمود و به این ترتیب موسیقی تولید کرد. به فردی که ساز را می نوازد، نوازنده گفته می شود.
نکته ای که باید در مورد سازها بدانید، تعداد بسیار زیاد آنها است که از نظر جنس، نوع، ظاهر و یا روش تولید اصوات در آنها می تواند بسیار مختلف باشد. آشنایی و شناخت دقیقِ سازها برای کسی که به طور تخصصی در زمینه تولیدی موسیقی فعالیت می کند، بسیار مهم است.
در واقع موزیسین باید بداند برای تولید هر سبکی از موسیقی به سمت کدام ساز رفته و با دسته بندی های انواع آنها آشنا باشد.
معرفی نام انواع سازهای موسیقی
فن تولید ساز بخصوص در واقع بعد از انقلاب صنعتی در اروپا اوج گرفت و انواع سازهای با قابلیت های بیشتر و جذاب با قابلیت بازدهی صدا بسیار خوب در غرب تولید شده و می شود. در قرن 20 کشور ژاپن و در حال حاضر چین نیز سازهایی با کیفیت قابل قبول تولید کرده اند. علاوه بر آن پیشرفت علم الکترونیک عرصه گسترده ای را برای سازهای الکترونیک باز کرد و مخصوصا کاربرد کامپیوتر در عرضه موسیقی نمای جدیدی از معنی ساز را در برابر موسیقی دانان وسیع است. بررسی و تقسیم بندی و شناخت سازها را علم «سازشناسی» یا «ارگانولوژی» می نامند.
سازها را به حالت های گوناگون تقسیم بندی کرده اند اما بهترین و منطقی ترین حالت ممکن (و نه لزوماً دقیق ترین) تقسیم بندی سازها تقسیم آن ها به سازهای صفحه کلیددار، سازهای کوبه ای، سازهای زهی، سازهای الکترونیک وسازهای بادی است.
سازهای زهی
این سازها آن بخش از ساز های موسیقی هستند که در آن ها صدا از ارتعاش زه یا تار یا در اصل یک سیم تولید می شود. اکثرا با زخمه زدن یا لمس کردن و یا ضربه زدن و آرشه بر روی این زه ها صدای دلخواه از ساز در می آید.این ساز ها را به صورت های گوناگون دسته بندی کرده اند. برای نمونه ساز تار یک ساز زهی مضرابی است که در تهیه آن از چوب، پوست، استخوان، زه و فلز استفاده می کنند. ساز تار از کاسه ی طنینی، دسته، سرپنجه، پوست، خرک، دستان ها گوشی ها، شیطانک، و سیم گیر ساخته شده است.
تار را در فرم نشسته به گونه ای در دست می گیرند که اول ساز یا دسته آن ساز در سمت چپ و کاسه ی ساز در سمت راست قرار بگیرد و با مضرابی که در دست راست نوازنده قرار می گیرد به سیم ها ضربه می زنند و صدا را تولید می کنند و نوازنده دست چپ خود را در راستای دسته حرکت می دهد.
تار شامل شیش عدد سیم از جنس فلز دارد که اکثرا سیم های 1 و 2 باهم و سیم های 3 و 4 هم باهم کوک می شوند. سیم 5 در اصل همصدای سیم های اول و دوم و سیم 6 یک اکتاو بم تر از سیم های نخست و دوم کوک می شود. از این سازبرای موسیقی دستگاهی ایرانی استفاده می کنند.
لیست و نام سازهای زهی
هارپ – یوکه لیلی–قیچک – کنترباس – تار باس – – چونگیر – چنگ – دولسیمر – ویولون آلتو – رباب – سلانه – سه تار – سی تار – سنتور – شورانگیز – – بربط – تارکمانچه – گیتار -قانون – قاویز ( زنبورک ترکمنی) – تنبور – چگور قوپوز – قیجاق(کمانچهٔ ترکمنی) – عود – لوت – مراژ – ویولون –دیوان – دوتار – – ویولا داگامبا – ویولای باس – ویولن سل – ماندولین –– باغلاما- بالالایکا ویولا – ویولا د آمور و … اشاره کرد.
ساز های بادی
ساز بادی به سازی گفته می شود که تولید صدا در آن از طریق دمیده شدن هوا در آن تولید گردد. سازهای بادی را به دو دسته کلی تقسیم می شوند: سازهای بادی برنجی و سازهای بادی چوبی. اصطلاح “چوبی” و یا “برنجی” بدان معنا نیست که آن ساز از چه جنسی ساخته شده ، بلکه این طبقه بندی بر پایه چگونگی و نحوه تولید صدا در دهنی آن ها مربوط می شود. مثلاً فلوت جزءسازهای بادی چوبی محسوب می گردد،هرچند که بدنه آن از فلز است. یا فلوت ریکوردر که در گذشته بسیار رایج بود و از چوب ساخته می شد و امروز برای آموزش موسیقی به کودکان رواج دارد و از پلاستیک ساخته می شود ولی جزو سازهای بادی چوبی است.
لیست و نام سازهای بادی
ابوا – باسون – بالابا – پیکولو – تاریا – ترومبون – ترومپت – توبا – توبای بایرویت – تویتوک (نی ترکمنی) – دودوک – دوزله (دونی) – زامپونیا – ساکسوفون – سازدهنی – سرنا – سوسافون – شمشال – شهنای – شیپور – فاگوت – فلوت – فلوت ریکوردر – فلوگل هورن – قره نی – قشمه – کر آنگله – کر (ساز) – کرنای – کلارینت – کورنت – نی – نی انبان – هورن – یدی بوغون نی ترکمنی
سازهای کوبه ای
ساز کوبه ای سازی است که صدا در آن با کوبیدن، تکان دادن، مالش یا خراشیدن ایجاد می شود. وظیفه اصلی سازهای کوبه ای معمولاً اجرای ضرب (ریتم) است، ولی توانائی اجرای ملودی را هم دارند. این ساز احتمالاً پس ازصدای انسانی قدیمی ترین نوع ساز است. سازهای کوبه ای را کلا می توان به ۲ دسته، سازهای کوبه ای با کوک معین مثل زیلوفون و سازهای کوبه ای با کوک نا معین مثل انواع طبل تقسیم کرد. تاریخچه سازهای کوبه ای به هزاران سال پیش برمی گردد.
سازهای کوبه ای از قدیمی ترین سازهایی هستند که از هزاران سال پیش تمدن بشری از آنها استفاده میکرده است. اولین استفاده بشر از سازهای کوبه ای برای برقراری ارتباط راه دور بوده و بتدریج برای مراسم شادی، عزا، تشریفات مذهبی و … از آنها استفاده شده است.
سازهای کوبه ای به همراه سازهای بادی برنجی از زمانهای دور در خدمت موسیقی بوده اند که این نشان دهنده لزوم وجودی آنها در موسیقی است. ریتم نیاز طبیعی هر انسان است و شاید یادآوری این مطلب برای شما جالب باشد که در هر فرهنگ و کشوری که نگاه کنید، کودکان علاقه مفرط دارند تا با چوب روی سطل یا شیء مشابه بکوبند که این مسئله نیاز فطری انسان به ریتم را نمایش می دهد.در این پست ما به معرفی انواع ساز های کوبه ای می پردازیم در این قسمت ساز های عنوان شده معرفی شده اند امیدواریم که مطالب مفید واقع شوند.
لیست و نام سازهای کوبه ای
دف – دایره – تنبک – تیمبال(تیمپانی) – طبل – دامارو – دمام – مثلث – ماراکاس – سن – زنبورک – تومبا – طبلا
سازهای صفحه کلیددار
سازهای صفحه کلید دار معمولا در کشورهای اروپایی مورد استفاده قرار می گیرد و بسیاری از این سازها به دلیل قدمت طولانی در موزه ها نگهداری می شوند. سازهای صفحه کلید دار بسیار مورد پسند کسانی قرار می گیرد که به موسیقی و ساز قدیمی علاقه دارند. با ما همراه باشید تا با انواع این سازها آشنا شوید. سازهای صفحه کلید دار به سازهایی گفته می شود که برای ایجاد صدا و نواختن آن از صفحه کلید استفاده می شود. این نوع سازها بسیار محبوب می باشند و استفاده از سازهای صفحه کلید دار بسیار مورد استفاده جوانان قرار می گیرد.
لیست و نام سازهای صفحه کلیدار
پیانو – ارگ – کلاوسن – کلاویکورد – چمبالو – هارپسیکورد – چلستا – آکوردئون – هارمونیکا – هارمونیون – گارمون – ویرجینال – سازهای الکترونیکی – ارگ برقی – ترمین – سینتی سایزر – کیبورد – گیتار الکتریک – گیتار بیس
سازهای الکترونیکی
سازهای الکترونیک به سازهایی گفته می شود که تولید صدای آنها از طریق ارتعاش سیم و یا صدای ضربه نیست، بلکه تولید صدا در این سازها با استفاده از پالس های الکتریکی است. این سازها می توانند حرکت نواختن را به یک تولید کننده صدا مرتبط کنند. حرکت نوازنده که با این کار به یک باند وصل می شود باعث تولید صدا می گردد.
لیست و نام سازهای الکترونیکی
ارگ برقی - ترمین - سینتی سایزر - کیبورد - گیتار الکتریک - گیتار بیس - سه تار الکتریک
معرفی سبک موسیقی سنتی ایرانی
