میزان مصرف، تاثیرات و مکانیزم اثر قرص لوونورژسترول

با وجود تمام مراقبت‌ها و رعایت نکات لازم به هنگام رابطه جنسی بازهم گاهی بارداری ناخواسته رخ می‌دهد؛ با این وجود به کمک راه های اورژانسی پیشگیری از بارداری می‌توانید تا حدود زیادی از نگرانی خارج شوید و از بارداری جلوگیری کنید؛ اما باید اشاره کرد که این راه‌ها، روش‌های موثر بر پیشگیری از بارداری نیست ولی به هر حال قابل استفاده است. یکی از این راه‌های پیشگیری استفاده از قرص لوونورژسترول می‌باشد. قبل از آنکه به مطالعه ادامه مطلب در خصوص این قرص بپردازید در نظر داشته باشید که این روش یک روش اورژانسی است؛ یعنی شما زمانی باید از این قرص استفاده نمائید که ناخواسته در برابر باردار شدن قرار گرفته‌اید، نه اینکه هر بار بی موالات و بی دقت رابطه جنسی برقرار کنید و بلافاصله به روش اورژانسی روی آورید. زیرا استفاده از روش‌های اورژانسی عوارض خاص خود را دارد؛ بعلاوه این روش یک روش قطعی نیست. موارد اورژانسی را می‌توان اینگونه دسته بندی نمود: روش پیشگیری ناقص یا مشکوک مثلا پاره شدن کاندوم، تاریخ گذشته بودن قرص های مصرفی برای پیشگیری، فراموش کردن مصرف داروهای پیشگیری و مقاربت، بی توجهی در مصرف داروهایی که باعث کاهش یا از بین رفتن اثر قرص‌های ضدحاملگی می‌شوند (مانند آنتی‌بیوتیک‌ها) و...

حتی در مواردی ممکن است با برقراری رابطه جنسی بدون دخول نیز حاملگی ناخواسته و اتفاقی رخ دهد.

قرص لوونورژسترول چیست؟

لوونورژسترول (Levonorgestrel) هورمونی تولید شده است که در روش‌های پیشگیری از بارداری مصرف می‌گردد. این هورمون در قرص‌های ECPs یعنی قرصی که پس از رابطه جنسی کنترل نشده مصرف می‌شود تا از بارداری جلوگیری گردد به کار می‌رود. ساز و کار این دارو بدین صورت است که با جلوگیری از ترشح گونادوتروپین‌ها از هیپوفیز قدامی، تخمک‌گذاری و بلوغ فولیکولی را متوقف می‌کند. علاوه بر این لوونوژسترل با افزایش چسبندگی مخاط گردن رحم و ایجاد تغییر در آندومتر (داخلی‌ترین لایه‌ی رحم) مانع باروری و لانه گزینی می‌گردد.

نحوه مصرف لوونورژسترول

این قرص در دو دوز 0.75 و 1.5 میلی‌گرم تولید می‌شوند. اگر در فاصله‌ی زمانی پنج روزه از رابطه جنسی مشکوکتان قرار دارید، زن باید 2 عدد قرص لوونورژسترول 0.75 را در اولین فرصت به صورت یکجا مصرف نموده و 12 ساعت پس از آن 1 عدد دیگر نیز استفاده نماید. اگر از دوز 1.5 میلی‌گرم آن استفاده می‌کنید فقط یک قرص بلافاصله و در اسرع وقت بعد از نزدیکی مصرف نمائید. قرص لوونورژسترول با اسامی تجاری مختلفی در بازار موجود است ولی در مراکز بهداشتی‌درمانی به نام LNG در اختیار مراجعه ‌کنندگان قرار می‌گیرد. بهترین زمان مصرف این قرص در بازه‌ی زمانی 12 ساعته بعد از رابطه جنسی خطرناک می‌باشد.

چند نکته:

استفاده از این قرص و داروهای مشابه نباید به یک عادت تبدیل شود.

به هنگام مصرف این قرص سعی کنید گرسنه نباشید.

اگر تا دو ساعت پس از مصرف این قرص استفراغ کردید مجددا این قرص را مصرف کنید.

در سیکل قاعدگی تنها یکبار مجاز به استفاده از این قرص می‌باشید. (مجاز بودن مصرف یکبار از این روش در هر دوره قاعدگی دلیلی بر تایید مصرف آن در هر دوره قاعدگی به عنوان روش پیشگیری از بارداری نمی‌باشد.)

استفاده از این روش می‌تواند باعث تغییر در زمان قاعدگی شود لذا اگر تأخیر قاعدگی بیش از 7 روز شود احتمال بارداری وجود دارد و برای انجام مشاوره و تست بارداری باید به پزشک مراجعه کرد.

مصرف این قرص و داروهای مشابه در دوران بارداری ضرورتی نداشته و مصرف آن ممنوع است.

در دوران شیردهی و با گذشت شش هفته از زایمان مصرف این دارو بلامانع است.

اگر به هریک از موارد مذکور در ادامه مبتلا هستید مصرف این قرص ممنوع است: سرطان سینه (از هر نوع آن)سرطان رحم، تومورهای کبدی، خونریزی واژینال، فشارخون کنترل نشده، اختلالات ترومبوفلبیت، انفارکتوس مغزی و قلبی.

سوالی که ممکن است برای بسیاری از خانم‌ها در خصوص استفاده از این قرص و روش‌های مشابه پیش آید این است که: "اگر در صورت استفاده از این دارو باز هم باردار شدیم باید چه کنیم؟ آیا استفاده از این دارو اثر سوء بر جنین می‌گذارد و باید آنرا سقط کنیم؟" پاسخ این است که به خاطر خطرناک نبودن این روش برای جنین، در صورت وقوع بارداری هیچ نیازی به ختم بارداری نیست.

مکانیسم اثر لوونورژسترول

لوونورژسترول به پروژسترون و گیرنده های استروژن متصل می شود. سلولهای هدف عبارتند از دستگاه تولید مثل زن، غدد پستان، هیپوتالاموس و هیپوفیز. هنگامی که به گیرنده متصل می شود، پروژستین ها مانند لوونورژسترل سرعت فرکانس آزاد شدن هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) را از هیپوتالاموس کاهش می دهند و موجب کاهش پیک LH پیش از تخمک گذاری می شود.

فارماکودینامیک

لونورژسترول یک پروژسترون یا یک فرم صناعی از هورمون جنسی زنانه پروژسترون است. در چرخه طبیعی قاعدگی یک تخم بالغ می شود و از تخمدان ها آزاد می شود (تخمک گذاری). سپس تخمدان پروژسترون تولید می کند که باعث جلوگیری از آزاد شدن تخم های بیشتر و آماده سازی پوشش رحم برای بارداری احتمالی می گردد.

اگر بارداری رخ دهد، سطح پروژسترون در حد بالا باقی می ماند وموجب حفاظت پوشش داخلی رحم می شود. اگر بارداری رخ ندهد، سطح پروژسترون در بدن کاهش می یابد و منجر به یک دوره قاعدگی می شود. لونورژسترول، با حفظ سطح بالای پروژسترون صناعی خون، باعث می شود بدن فکر کند تخمک گذاری صورت گرفته است، بنابراین مانع آزاد شدن تخمک ها از تخمدان ها می شود.

فارماکوکینتیک

جذب

زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: 1.4-2.5 ساعت

توزیع

میزان اتصال به پروتئین: 50٪

حجم توزیع: 1.6 تا 1.9 لیتر / کیلوگرم

متابولیسم

متابولیسم در کبد انجام می شود.

حذف

نیمه عمر: 11-45 ساعت

دفع: ادرار (40-50٪)، مدفوع (32٪)