میزان، تاثیرات ومکانیزم اثر زالسیتابین

زالسیتابین (Zalcitabine) برای متوقف کردن پیشرفت بیماری HIV در بیماران تجویز می شود. زالسیتابین در درون سلول طی مراحلی به تری فسفات تبدیل می شود که این تری فسفات از طریق مهار رقابتی ریورس ترانس پپتیداز باعث مهار سنتز DNA در رتروویروس ها از جمله در HIV می شود. ظهور گونه هایی از HIV مقاوم به این دارو گزارش شده است.

موارد مصرف زالسیتابین

عفونت ناشی از ویروس تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن (HIV)

درمان عفونت ناشی از ویروس تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن (HIV) به صورت ترکیبی با سایر داروهای ضد ویروس

مقدار مصرف زالسیتابین

• درمان عفونت HIV

بزرگسالان:

75/0 میلی گرم هر 8 ساعت.

اگر دارو درمانی به علت بروز علائم نوروپاتی موقتا قطع شده بود، جهت شروع مجدد درمان: 375/0 میلی گرم هر 8 ساعت.

کودکان:

کمتر از 13 سال: 01/0 میلی گرم بر کیلوگرم وزن بدن هر 8 ساعت. مصرف دارو برای نوزادان توصیه نشده است.

بیشتر از 13 سال: 75/0 میلی گرم هر 8 ساعت.

• دوز دارو در نارسایی کلیوی:

کلیرانس کراتینین 10 تا 40 میلی لیتر در دقیقه: 75/0 میلی گرم هر 12 ساعت

کلیرانس کراتینین کمتر از 10 میلی لیتر در دقیقه: 75/0 میلی گرم هر 24 ساعت

• دوز دارو در سالمندان:

دوز دارو در این افراد به علت کاهش عملکرد کبد، کلیه و قلب و همچنین مصرف همزمان با سایر داروها و بیماری ها، با احتیاط تعیین شود.

مکانیسم اثر زالسیتابین

زالسیتابین یک مهار کننده ترنس کریپتاز معکوس است که علیه ویروس نقص ایمنی انسانی نوع 1 فعالیت دارد. در داخل سلول ها، زالسیتابین توسط آنزیم ها به متابولیت فعال خود که دی دئوکسی سیتیدین 5-تری فسفات (ddCTP) است، تبدیل می شود. ddCTP با DNA پلیمراز ویروس، به وسیله رقابت در استفاده از سوبسترای طبیعی دئوکسی سیتیدین 5-تری فسفات (dCTP)، تداخل ایجاد می کند.

به علت فقدان یک گروه 3-OH در dCTP، تشکیل پیوند 5 به 3 فسفودی استراز که برای طولانی شدن زنجیره DNA ضروری است، مهار شده و منجر به خاتمه رشد DNA ویروس می شود.

فارماکودینامیک

زالسیتابین یک آنالوگ 2-دئوکسی سیتیدین است که از لحاظ دارویی مرتبط و از لحاظ ساختاری متفاوت با سایر مهارکننده های ترنس کریپتاز معکوس نوکلئوتیدی است. زالسیتابین از طریق رقابت با سوبسترای طبیعی dGTP و شرکت آن در DNA ویروسی، فعالیت آنزیم ترنس کریپتاز معکوس ویروس HIV-1 را مهار می کند.

فارماکوکینتیک

جذب: به سرعت جذب می شود. حداکثر غلظت پلاسمایی در عرض 5/0 تا 2 ساعت ایجاد می شود.

فراهمی زیستی: 70-88%.

اتصال به پروتئین های پلاسما: کمتر از 4%

حجم توزیع: 0.304 تا 0.734 لیتر بر کیلوگرم

نیمه عمر: 1.2 تا 2 ساعت

متابولیسم: اساسا در کبد متابولیزه نمی شود. در داخل سلول ها زالسیتابین توسط آنزیم های سلولی فسفریله شده و به متابولیت فعال خود یعنی دی دئوکسی سیتیدین 5 تری فسفات تبدیل می شود.

حذف: عمدتا به شکل تغییر نیافته از طریق ادرار دفع می شود.

پاک سازی داروی زالسیتابین از بدن: 285 میلی لیتر بر دقیقه

ملاحظات دارویی زالسیتابین

در صورت بروز نوروپاتی محیطی مصرف دارو باید قطع شود. در صورت توقف درمان، معمولاً نوروپاتی برگشت پذیر است اما در صورت تداوم درمان بعد از ظهور علائم می تواند برگشت ناپذیر باشد. در بیمارانی که قبلاً نورپاتی محیطی داشته اند باید از تجویز آن اجتناب کرد. در بیمارانی که در معرض خطر ایجاد نوروپاتی محیطی هستند (به خصوص انهایی که محتوای CD4پایینی دارند) و در آنهایی که داروهایی مصرف می کنند که می تواند مسبب این حالت شوند باید با احتیاط مصرف شود.

در بیمارانی که دچار در د شکمی، حالت تهوع و استفراغ می شوند یا نتایج تست های بیوشیمیایی آن ها غیر طبیعی است باید تا زمان رد پانکراتیت، مصرف دارو قطع شود. در صورت بروز پانکراتیت مصرف آن باید فوراً قطع شود. در مورد افرادی با سابقه پانکراتیت یا سابقه آمیلاز سرمی باید به دقت مانیتور شوند. این دارو نباید همزمان با دیگر داروهای مسبب پانکراتیت مصرف شود.

در افراد مبتلا به اختلالات کبدی مصرف آن باید با احتیاط صورت گیرد و در صورت اختلال عملکرد کبدی یا علائم آسیب کبدی و اسیدوزلاکتیک مصرف دارو باید قطع شود. در اختلالات کلیوی مصرف دارو باید با احتیاط صورت گیرد. در افراد مبتلا به کاردیومیوپاتی و نارسایی قلبی نیز باید با احتیاط مصرف شود. قبل از شروع درمان باید تست های CBC و تست های بیوشیمیایی صورت گیرند و هم چنین در فواصل منظم در طی درمان این عمل انجام می شود.

میزان، تاثیرات و مکانیزم اثر سیکلوپنتولات