درباره ایدز
ایدز یا عفونت ویروس نقص ایمنی انسان (HIV) عفونت مزمنی است که باعث اختلالات متعدد ایمونولوژیکی از جمله افت تدریجی تعداد وعملکرد سلولهای TCD۴ شده و در نتیجه به بروز نقص در عملکرد ایمنی و نارسایی آن منتهی می شود. ویروس HIV از طریق گیرنده های سطحی CD۴ به داخل سلولهای T دسترسی پیدا کرده و پس از وارد کردن DNA ویروسی باعث مرگ سلول می شود . چون سلولهای T CD۴ مهمترین جمعیت سلولی تنظیم کننده در انواع پاسخ های ایمنی سلولی واکتسابی می باشند تخلیه این سلول ها عواقب حادی در عملکرد ایمنی بر جای می گذارد . در واقع افراد آلوده به HIV نسبت به انواع عفونت های فرصت طلب واختلالات خود ایمنی مستعد هستند . در حال حاضر عفونت HIV حالت مزمنی است که ممکن است تا مدتها نیز غیر قابل تشخیص بوده و پس از 10-15 سال عفونت بدون علامت به صورت سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا ایدز ظاهر می شود. سندروم ایدز خطرات زیادی برای سلامتی میلیونها نفردر پی داشته است. علی رغم تحقیقات علمی زیادی که در دهه های گذشته انجام شده هنوز هیچ درمان و واکسن خاصی برای پیشگیری از آن کشف نشده و منجر به مرگ و میر انسانهای زیادی گردیده است.
تاثیر ورزش بر بیماری ایدز
فعالیت بدنی منظم تاثیرات سودمند بسیاری بر سلامت جسمانی و روانی انسانها اعمال می کند. اگرچه تمرینات بدنی منظم تغییرات مفیدی در بیماران مبتلا به ایدز ایجاد کرده ولی نحوه عمل آن مشخص نیست؛ چون تاثیرات فعالیت بدنی منظم و علائم بیماری ایدز با یکدیگر ترکیب می شوند. ارتباط بین فعالیت بدنی و عوامل بیماری زا نشان می دهد که با افزایش آمادگی جسمانی، منجر به کاهش عوامل بیماری زا می شود. در نهایت این طور استنباط می شود که برنامه تمرینی منظم علاوه بر تغییرات سودمند در تعداد سلولهای CD۴+ و ظرفیت های عملکردی، تاثیرات مرگ و میر و بیماری زا را در افراد مبتلا به ایدز به تاخیر می اندازد. متاسفانه ظرفیت هوازی افراد مبتلا به بیماری ایدز به دلایل، اختلال در عملکرد ریه ها، کم خونی، ضعف آمادگی جسمانی، اختلال در عملکرد قلب و عروق و محدودیت در تحویل اکسیژن به عضلات محیطی کاهش می یابد. نتایج بعضی از تحقیقات حاکی از آن است که آمادگی هوازی موجب افزایش تعداد سلولهایCD۴+ سیستم ایمنی می شود،اما بعضی از تحقیقات نشان می دهند که حتی ترکیبی از تمرینات مقاومتی و آمادگی هوازی نیز تاثیری بر تعداد سلولهای CD۴+ و فشار ویروسی ندارد. تغییرات مشاهده شده در تعداد سلولهای CD۴+ سیستم ایمنی، تحت تاثیر وضعیت اقتصادی اجتماعی افراد مبتلا نیز قرار می گیرد به طوری که افرادی که فشار اقتصادی اجتماعی بیشتری در زندگی دارند تغییرات بیشتری در سلولهای CD۴+ آنها رخ می دهد علاوه بر این، شدت فعالیت بدنی نیز در میزان تغییرات در سلولهای CD۴+ تاثیر می گذارد. فعالیت بدنی باید از آستانه شدت خاصی برخوردار باشد که بر روی عوامل سیستم ایمنی تاثیر گذارد. آلوده شدن به ویروس HIV یا ابتلا به بیماری ایدز نباید فرد را از انجام فعالیت ورزشی باز دارد؛ افزودن فعالیت ورزشی با شدت متوسط مانند دوچرخه سواری، کوهنوردی و شنا به برنامه روزانه درمانی فرد مبتلا به ایدز، حداقل سه روز در هفته سرعت پیشرفت بیماری ایدز را کمتر می کند؛ مطالعات نشان می دهند که هرچه شخص از نظر فیزیکی فعال تر باشد، علاوه بر اینکه قادر است بهتر فعالیت ویروس HIV را در بدن تحت کنترل خود بگیرد، می تواند با سایر بیماری های مرتبط با ایدز مانند دیابت، افسردگی و درد های مفصلی هم بهتر مقابله کند. مبتلایان به ایدز می توانند هر ورزشی را که دوست دارند مانند
- شنا
- دوچرخه سواری
- کوهنوردی
- یوگا
- دویدن
- اسکی
این افراد باید ورزش های فوق را به برنامه ورزشی خود اضافه کنند؛ مگر اینکه مواردی مانند زخم باز، استفراغ، گیجی یا درد های شدید عضلانی-استخوانی وجود داشته باشد که در این مواقع شخص باید فعالیت ورزشی خود را قطع کند. ورزش میزان استرس روانی فرد را کم می کند؛ داشتن استرس سیستم ایمنی بدن را ضعیف، بنابراین ویروس بر بدن غلبه می کند. داشتن فعالیت ورزشی هوازی با شدت متوسط نه تنها سیستم ایمنی فرد را تقویت می کند، بلکه میزان استرس، اضطراب، خستگی و افسردگی را در او کاهش می دهد.
فواید ورزش برای بیماران مبتلا به ایدز
ورزش از افزایش قندخون و تحمل بدن به انسولین جلوگیری می کند؛ افراد آلوده به ویروس ایدز که دارو های بسیار فعال ضدویروس مصرف می کنند، مبتلا به قندخون شده یا به انسولین مقاوم می شوند. برخی دیگر از دارو های ایدز مانند مهار کننده های پروتئاز هم در ابتلای افراد به دیابت مؤثر هستند؛ انجام فعالیت ورزشی منظم با شدت متوسط از چاقی، بالا رفتن قند و تحمل بدن به انسولین جلوگیری می کند. ورزش خطر ابتلا به بیماری های قلبی-عروقی را در فرد مبتلا به ایدز کاهش می دهد؛ تمرین های هوازی روزانه با شدت متوسط نقش مؤثری در القای نگرش مثبت به زندگی فرد مبتلا به ایدز دارند ورزش بافت استخوانی را تقویت می کند؛ بیمار ایدزی مستعد ابتلا به پوکی استخوان و تحلیل رفتن بافت استخوانی-عضلانی است. انجام تمرین های هوازی همراه با وزن اندازی روی پا ها مانند تمرین های ایستاده ورزشی، اسکوات یا استپ تأثیر چشمگیری در قوی شدن بافت استخوانی و کاهش روند پیشرفت پوکی استخوان در بیمار دارد. ورزش از سندروم تحلیل عضله و چربی در بیمار ایدزی جلوگیری می کند در اوایل دهه ۹۰ بسیاری از مبتلایان به ایدز بر اثر عملکرد برخی پروتئین ها به سرعت بافت عضلانی و چربی خود را از دست می دادند و در نهایت این اشخاص از عوارض ناشی از ابتلا به این سندروم جان خود را از دست می دادند، ولی امروزه با پیشرفت های ایجاد شده در درمان دارویی ایدز شروع این سندروم بسیار کمتر شده است با وجود این انجام ورزش های هوازی با شدت متوسط علاوه بر اینکه از عملکرد تخریبی این پروتئین ها جلوگیری می کند، در تقویت بافت عضلانی هم مؤثر است.
مبتلایان به ایدز چگونه فعالیت ورزشی خود را آغاز کنند؟
فرد مبتلا به ایدز اگر تا به حال از نظر فیزیکی فعال نبوده و ورزش نمی کرده است، باید در ابتدا با پزشک خود مشورت کند و پس از کسب موافقت پزشک معالجش، ضمن مشورت با یک فیزیوتراپیست برای بررسی اولیه میزان سلامت فیزیکی خود جهت برخورداری از یک برنامه ورزشی مؤثر و سالم باید در برنامه ورزشی روزانه خود علاوه بر تمرین های هوازی ایروبیک (تمرین هایی که ضربان قلب را بالا می برند)، تمرین های با وزنه را هم بگنجاند. فرد باید در آغاز برنامه ورزشی خود با انجام تمرین های سبک، بدن خود را گرم و در پایان ورزش با انجام تمرین های کششی بدن خود را سرد کند. شخص همچنین باید از انجام ورزش های بسیار شدید و سنگین که ایمنی اش را به خطر می اندازد، بپرهیزد. شخص باید میزان تحمل هوازی بدن خود را به آرامی افزایش دهد تا اینکه به مرور زمان بتواند ۴ روز در هفته و هر روز ۴۰ دقیقه ورزش کند. همچنین اگر شخص تا به حال ورزش نمی کرده است، باید ۶ هفته نخست را فقط ورزش هوازی انجام دهد و پس از ۶ هفته تمرین با وزنه را آغاز کند. فرد باید در حد توان خود ورزش کند و اگر قادر به پیاده روی و دویدن در پارک نیست، در آب ورزش کند یا تمرین های نشسته روی صندلی را انجام دهد.
