پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری 2020 ایالات متحده آمریکا، پایانی بود بر یکّه تازی ترامپ در آمریکا، منطقه و جهان! ترامپ به عنوان یک پدیده اجتماعی و سیاسی بسیار نادر در تاریخ آمریکا نه تنها باعث به وجود آمدن شکافهای عمیق در جامعه آمریکا شد بلکه با زیر پا نهادن میثاق های بین المللی و توافقات و کنوانسیون های جهانی، جایگاه آمریکا را در کل جهان تضعیف و همه را نسبت به این کشور بدبین کرد. خروج ترامپ از برجام یکی از نمونه های برجسته بی توجهی وی به حقوق بین الملل و تعهدات آمریکا در مجامع بین المللی است. روابط آمریکا با قدرت های بزرگی مثل چین و روسیه به تاریکی گرائید. بسیاری بر این عقیده هستند که دوران ریاست جمهوری ترامپ دوران جنگ سرد را در ذهن آنها تداعی می کند. رقابت های تسلیحاتی پنهان و جنگ های نیابتی در بسیاری از نقاط جهان به اوج خودش رسید. خشونت های نژادی در دوران ترامپ به اوج خودش رسیده بود. نمونه برجسته این خشونت در کنوشا در ویسکانسین بود که منجر به مرگ تعداد زیادی از شهروندان آمریکایی و تخریب اموال عمومی شد. مقامات محلی حتی تلاش کردند تا برای آرام کردن منطقه از حضور ترامپ در کنوشا جلوگیری کنند و این اوج شکاف در جامعه آمریکا را نشان می داد. شعارهای انتخاباتی بایدن همه در راستای احیای چهره آمریکا در منطقه و جهان بود. بایدن از آشتی ملی سخن گفت و قول داد تا شکاف هایی را که ترامپ در دوره چهارساله ریاست جمهوری اش عمیق تر کرده بود کم کند. بایدن از رؤیای آمریکایی گفت و حرف های مارتین لوتر کینگ را تکرار کرد. ولی بعد از گذشت نزدیک به یک سال از حضور بایدن در کاخ سفید بسیاری از شعارهای او هرگز رنگ واقعیت به خود نگرفت. بازگشت او به برجام تحقق نیافت و روابط آمریکا با روسیه و چین بدتر از گذشته شده است. به تازگی بایدن از احتمال درگیری نظامی میان آمریکا و روسیه سخن گفته است و این نشان می دهد که آمریکا در چه مسیری در حال گام برداشتن است. به هر حال، بایدن باید در 82 سالگی برای بار دوم با جمهوری خواهان سرشاخ شود و در انتخابات ریاست جمهوری 2024 شرکت کند. اما مشکلات عدیده او در مدتی که در کاخ سفید مستقر بوده نشان می دهد که ورود به این رقابت، آن طور هم که به نظر می رسد، ساده و آسان نخواهد بود. گاف های پی در پی بایدن خیلی وقت است که به موضوع جنجالی بحث و گفتگو در رسانه های آمریکا و جهان تبدیل شده است. برای بررسی این موضوع به سراغ آقای محمد صادق رحیمی دبیر دفتر مطالعات آمریکا در دانشگاه امام صادق (ع) تهران رفته ایم. نظر مخاطبان ساعد نیوز را به مطالعه این گفتگو دعوت می کنیم:
شاید حق با ترامپ بوده و عدم تمرکز روانی و ذهنی رئیس جمهور منتخب ایالات متحده واقعیت دارد!
ساعد نیوز: اخیراً شاهد داغ شدن بحث عدم توانایی شناختی جو بایدن رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا هستیم. رسانه های مختلف این موضوع را تحت پوشش قرار داده اند. لطفاً توضیحی در این باره بفرمایید؟
محمد صادق رحیمی: بسم الله الرحمن الرحیم. این روزها شاهد گسترش خبری هستیم که شاید وقتی اولین بار به گوش مان خورد خیلی توجه زیادی به آن نکردیم. اما امروز پس از گذشت مدت ها از انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا همچنان این خبر در حال پخش است. دیگر کم کم شایعات و جنجال ها دارند رنگ و بوی واقعیت به خود می گیرند و کسی چه میداند شاید از ابتدا ما درباره ترامپ اشتباه می کردیم و او نه تنها دیوانه نبود بلکه عاقلی بود که همچون نوستراداموس از آینده به ما خبر می داد. این روزها از ایندیپندنت و نیویورک تایمز گرفته تا ان بی سی نیوز و فاکس نیوز همگی خبرها و مقالات مفصلی درباره احتمال عدم تمرکز روانی و ذهنی رئیس جمهور منتخب ایالات متحده دارند. این مجموعه خبرها از زمان تبلیغات و مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۲۰ شروع شدند و همچنان نیز ادامه دارند. آن روزها نام کوچک ترامپ را جورج میگفت و به اشتباه به جای رقابت برای ریاست جمهوری سخن از رقابت برای سنا می گفت. کار تا جایی پیش رفت که ترامپ با تمسخر گفته بود بایدن نمی داند حتی برای چه مقامی رقابت می کند.
اما این موارد تنها موارد اشتباهات و گاف های گاه و بی گاه چهل و ششمین رئیس جمهور ایالات متحده نیست. بایدن همچنان در حال ادامه دادن به سیر اشتباهات خود است و فضای بین الملل را نیز بی نصیب از این اشتباهات نگذاشته است، چرا که در نشست خبری نام اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان را به اشتباه کیانی گفت و بعد از آن نیز در اجلاس گروه هفت سه بار نام کشورهای سوریه و لیبی را به جای یکدیگر به اشتباه به کار برد.
تپق های پی در پی بایدن در اوهایو باعث شده است که ادعای رانی جکسون جدی تر شود.
ساعد نیوز: اظهارات چند روز پیش رانی جاکسون پزشک سابق کاخ سفید در دوره ترامپ و اوباما، باعث شده است که این سؤال توسط بسیاری از تحلیلگران طرح شود که آیا چهل و ششمین رئیس جمهور ایالات متحده توانایی آن را دارد که دوره مسئولیت خود را به اتمام برساند؟ ماجرا از چه قرار است؟
محمد صادق رحیمی: بله همین طور است. رانی جاکسون یکی از ۱۴ قانونگذار آمریکایی است که تقاضا دارد بایدن یک آزمایش پزشکی کامل بدهد و نتایج آن را به صورت عمومی اعلام کند. او می گوید در صورتی که بایدن استعفا ندهد و مسئله سلامتیش همچنان در ابهام بماند، متمم بیست و پنجم قانون اساسی ایالات متحده شامل حال او خواهد شد تا او را مجبور به کناره گیری کنند. اظهارات این نماینده جمهوری خواه یک روز پس از آن منتشر شد که بایدن در یک جلسه مطبوعاتی در تالار شهر در ایالت اوهایو بارها دچار لکنت شد و به سختی توانست به سوالات پاسخ دهد. در ماه های اخیر منتقدان رئیس جمهوری آمریکا به چندین مورد حواس پرتی وی مانند فراموشی نام وزیر دفاع آمریکا هنگام پاسخ دادن به سوالات، سکوت طولانی و همچنین رفتارهای عجیب وی در یک کنفرانس مطبوعاتی کاخ سفید، اشاره کرده اند. اما مسئله اینجا است که آیا بایدن واقعاً دچار مشکلات ذهنی و روانی است و یا دچار جنجال سازی های رسانه ای و تبلیغاتی جمهوری خواهان شده است؟
فارغ از درست یا غلط بودن اخبار مربوط به سلامت روانی بایدن این شایعات باعث شده است که جمهوری خواهان بار دیگر خودشان را در آمریکا مطرح سازند.
سابقه شخصی و کاری جو بایدن چیزی نشان نمی دهد که حاکی از مشکلات فعلی او در گذشته باشد و در تمام سال های سناتوری در دلاور و حتی زمانی که معاون باراک اوباما در کاخ سفید بود، اثری از مشکلات فعلی در او سابقه نداشته است. هرچند شاید مرگ همسر و دختر خردسالش در سانحه رانندگی و پس از آن مرگ پسر بزرگش در جوانی بر اثر سرطان در مشکلات شخصی و روانی او بی تأثیر نبوده است. اما جدای از آنکه مشکلات بایدن از کجا برخاسته است و آیا خبر از یک مشکل بزرگ برای او می دهد یا نه، باید به موج سواری های این روز های جمهوری خواهان نیز توجه داشت. تمسخر و نشر شایعات گوناگون درباره سلامتی بایدن از مبارزات انتخاباتی سال ۲۰۲۰ آغاز شد و تاکنون نیز ادامه دارد. آن روزها ترامپ بایدن را جوئی خواب آلو توصیف می کرد و می گفت او صلاحیت جسمی لازم برای ریاست جمهوری را ندارد و از طرفی دیگر از گاف های سخنرانی های بایدن نهایت استفاده را می کرد تا او را ضعیف و ناتوان جلوه دهد. البته این جنجال ها در میان کارزار انتخاباتی برای مردم آمریکا خیلی عجیب و ناآشنا هم نبودند و یک بار دیگر یادآور انتخابات سال ۲۰۱۶ برای آمریکایی ها شد. جایی که ترامپ با چهره ای متفاوت همانند یک منجی ظهور کرده بود و رقیب خود هیلاری کلینتون را متهم به داشتن سرطان و عدم سلامتی جسمی می کرد. گویا این یکی از استراتژی های مرسوم ترامپ و جمهوری خواهان در مقابل رقبای خود است.
اما این تبلیغات منفی علیه بایدن در حالی بود که آن روزها، دیگر جمهوری خواهان خیلی سخنان ترامپ را جدی نمی گرفتند و فکر نمی کردند استناد به چنین مواردی بتواند برای دموکرات ها مشکل آفرینی کند. اما امروز اوضاع کمی متفاوت شده است حالا بهانه های زیادی در دست جمهوری خواهان است که بتوانند بایدن را به متمم بیست و پنجم گره بزنند. حاشیه سازی های جمهوری خواهان برای بایدن و به طور کلی دموکرات ها شاید نتواند موجب استعفا یا کناره گیری بایدن بشود ولی قطعاً تلاش خوبی برای آغاز رقابت های ریاست جمهوری ۲۰۲۴ است.
در داخل آمریکا شایعات مربوط به توانایی شناختی بایدن باعث تضعیف دموکرات ها شده است و آینده این حزب در انتخابات پیش رو در 2022 و 2024 در خطر است.
ساعد نیوز: حاشیه های به وجود آمده برای بایدن چه پژواک ها و تأثیراتی داشته است؟
محمد صادق رحیمی: تاثیر حاشیه های پزشکی بایدن دارای بازتاب های مختلفی بوده است. فضاسازی ها عده ای را به یاد رئیس جمهور مشهور آمریکایی ها فرانکلین روزولت دموکرات می اندازد که در اثر بیماری نتوانست چهارمین دوره ریاست جمهوری خود را به پایان رساند و در ابتدای راه از دنیا رفت و اداره امور را به معاونش هری ترومن سپرد. در عرصه داخلی فضاسازی های انجام شده چهره و تصویر حزب دموکرات را در اذهان عمومی ضعیف کرده است و موجب دلسردی مردم شده است، چراکه اعتماد آنها به وجود افراد جوان و باتجربه در حزب دموکرات دچار تردید شده است. این تردید در انتخابات کنگره و ریاست جمهوری آینده در 2022 و 2024 می تواند برای دموکرات ها بسیار دردسر ساز شود. هم زمان با این تحولات گمانه زنی ها درباره ریاست جمهوری اولین زن در تاریخ ایالات متحده نیز بسیار قوت گرفته است. اشتباهات متعدد بایدن و سن بالای او در کنار حضور گسترده کاملا هریس در موضوعات و جلسات مختلف این گمانه زنی ها را افزایش داده است.
این موضوع باعث شده است که در عرصه بین المللی نیز آمریکا با چالش هایی جدی خصوصاً در عرصه پرستیژ بین المللی مواجه باشد.
در عرصه خارجی نیز، تمسخر و کنایه ها به بایدن رو به رشد بوده است و اشتباهات متعدد او در جلسات بین المللی از اشتباه نام بردن ایران، عراق، سوریه و لیبی تا ذکر اشتباه نام روسای جمهور روسیه و افغانستان، موجب فراهم شدن سوژه های رسانه ای بسیار در سطح بین المللی شده است. کنایه ها و برجسته سازی اشتباهات رئیس جمهور آمریکا نه تنها چهره و وجهه بین المللی بایدن را تحت تاثیر قرار داده است بلکه موجب خدشه دار شدن تصویر ملی و جایگاه بین المللی آمریکا در میان افکار عمومی دنیا و سران کشورهای بزرگ نیز شده است. این موضوع نگرانی آمریکایی ها برای بلند مدت را برانگیخته است، چراکه در سال های اخیر تصویری به شدت متشنج، ناهمگون و ضعیف از ایالات متحده به دنیا مخابره شده است. از سال ۲۰۱۶ که ترامپ بر سر کار آمد موجی همهگیر در فضای بین الملل با او به مقابله پرداخت و در نهایت با عدم همراهی با او همواره چهره ای بی منطق، عجیب و ناکارآمد از او نشان داده شد. و حالا پس از ترامپ نیز چهره ای ضعیف و دارای مشکلات فراوان در حال بازنمایی است. ادامه این روند قطعا می تواند در آینده موجب کاهش قدرت نرم و نفوذ دیپلماسی عمومی آمریکا در جهان شود.
استیضاح رسمی بایدن در سنا منوط به این است که جمهوری خواهان در انتخابات 2022 حائز اکثریت شوند و این اگر اتفاق بیفتد این استیضاح دور از نظر نیست.
ساعد نیوز: با توجه به این شرایط چه سناریوهایی قابل تصور است. آیا امکان استیضاح و عزل بایدن توسط سنا وجود دارد؟
محمد صادق رحیمی: از آنجا که مسئله مشکلات پزشکی و اختلالات رفتاری بایدن هنوز به طور مشخص علت یابی نشده است و ماهیت این امر هم چنان پوشیده است، نمی توان پیش بینی دقیقی از آنچه در انتظار ایالات متحده و چهل و ششمین رئیس جمهور آن است انجام داد. اما با این حال به طور کلی برخی احتمالات با قوت بیشتری در حال پیگیری هستند. با توجه به آنکه در ۸ نوامبر ۲۰۲۲ انتخابات سنا برگزار خواهد شد و جمهوری خواهان روی پیروزی خود حساب ویژه ای باز کردند ممکن است بتوانند اکثریت مجلس سنا را در دست بگیرند. در در نوامبر ۲۰۲۲ رقابت برای ۳۴ کرسی مجلس سنا است و جمهوری خواهان برای کسب اکثریت مجلس سنا باید بتوانند تعداد کرسی های بیشتری از ۲۰ کرسی فعلی خود در میان این ۳۴ کرسی را کسب کنند. اگر این پیروزی برای جمهوری خواهان رقم بخورد به احتمال زیاد فشارها بر روی بایدن بیشتر خواهد شد و احتمال برجسته سازی مشکلات پزشکی او افزایش می یابد. از طرفی دیگر با توجه به شخصیت فردی بایدن و تلاش های او برای ماندن در رأس قدرت، احتمال کناره گیری یا استعفاء بعید است و احتمال آنکه خودش کاخ ریاست جمهوری را تحویل دهد بسیار کم است. از این رو تنها راهی که ممکن است جمهوری خواهان را به هدفشان برساند و بایدن 78 ساله را خانه نشین کند متوسل شدن به متمم بیست و پنجم قانون اساسی ایالات متحده است. از جهت دیگر باید به یاد داشت که جدال های رسانه ای و برجسته سازی مشکلات بایدن حداقل تا پایان دوره او یعنی سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد داشت و حتی باید انتظار درگیری های بیشتر و جنجال های بزرگتری را نیز در این رابطه داشت. ادامه سریال گاف های بی گاه و حاشیه ساز بایدن جدای از نتیجه آن می تواند برای جمهوری خواهان بسیار سودمند باشد. به طور کلی در حال حاضر زمان به نفع جمهوری خواهان می گذرد و در طی روزهای آینده بایدن هر روز پیرتر از روزهای گذشته می شود.