مقتدی صدر چرا به ایران آمد؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، روزنامه شرق در مصاحبه با حسین رویوران کارشناس مسائل منطقه ای نظر او را در باره سفر مقتی صدر به ایران پرسیده است.

بخشی از این مصاحبه را می خوانید:

تحلیل شما درباره حضور مقتدی صدر در مراسم بیت رهبری چیست؟

خاندان صدر یک خاندان علمایی است و عالمان بسیار بزرگی از این خاندان به جهان شیعه وارد شده اند. آیت الله شهید محمدباقر صدر و سید محمدصادق صدر به عنوان پدر مقتدی، از علمای بزرگ معاصر این خاندان بوده و هستند. هم اکنون هم یک نفر از خاندان صدر، یعنی سیدحسین صدر، اعلام مرجعیت کرده است. خاندان صدر یک خاندان اصیل شیعی و همواره در صف اول مبارزه بوده و از تعریف و زمینه شیعی هیچ گاه خارج نشده است که الان بخواهیم از بازگشت آن سخن بگوییم.

اگرچه من می توانم مقتدی صدر را تا حدودی دمدمی مزاج توصیف کنم، اما این به معنی جداشدنش از شیعه نیست. ائتلاف سائرون که جریانی متشکل از 9 ائتلاف موجود در عراق است، شامل جریان دینی صدر و جریان سوسیالیستی و کمونیستی این کشور است. این نشان می دهد که مقتدی خود را به عنوان یک جریان ملی و مذهبی تعریف کرده است تا جریانی کاملا مذهبی باشد. به طور خلاصه باید بگویم که جریان صدر همیشه و همواره در جریان شیعه بوده و هیچ گاه از آن جدا نشده است که بخواهد اکنون به آن بازگردد.

مقتدی صدر یک جریان ملی -یا بهتر است بگویم قومی- قومی و مذهبی است، پس به همین دلیل به دنبال این است که با عرب ها رابطه خوبی داشته باشد اما جداشده از جریان شیعی نیست. وقتی مقتدی به عربستان رفت، از او پرسیدند که آیا شما با عربستان هم پیمان شده اید؟ او پاسخ داد: «خیر، من در تلاشم تا هزینه های عراق را کم کنم». این نشان می دهد که پیش فرض او در ملاقات با عربستان این است که این کشور دشمن است و او در تلاش است تا آن را رام کند و از میزان دشمنی اش بکاهد.

از همین رو، باید بگویم که نوع رابطه صدر با ایران، رابطه وجودی است و قابل جداشدن نیست چون جریان صدر یک جریان شیعی است و قابل جداشدن از ایران شیعی نیست؛ همان طور که در برهه ای آقای صدر با هماهنگی رهبری چند سال برای تحصیل به قم می آید.

به یاد دارید چه سال هایی بود و وضعیت عراق آن زمان چگونه بود که رهبری صلاح می دیدند که مقتدی از فضای سیاسی بغداد به دور باشد؟
حدود سال های 84-85 ؛ زمانی که نیروهای جیش المهدی یعنی شاخه نظامی صدری ها با آمریکایی ها وارد جنگ شدند و درگیری آن چنان گسترده شد که آمریکایی ها جریان صدر را تا نجف و محیط حرم امام علی (ع) در نجف محدود کردند. آن زمان آیت الله سیستانی برای عمل قلب به لندن رفته بود و با اینکه در دوران نقاهت و نیازمند استراحت بود، به عراق بازگشت و در فرودگاه بصره فتوای معروف شان را دادند که الان بر هر شیعه واجب است که برای زیارت امیرالمؤمنین به نجف اشرف برود؛ بدون اینکه مناسبت خاصی باشد. به دنبال آن فتوا، نزدیک به 10 میلیون شیعه به سمت نجف اشرف به راه افتادند و این اتفاق موجب شد محاصره حرم امیرالمؤمنین شکسته شود و صدری ها نجات پیدا کردند. به دنبال آن ماجرا مقتدی صدر به قم آمد.

زمینه سیاسی پیشنهاد سفرشان به قم چه بود؟
عراق با همه کش وقوس هایش در تلاش است تا به این چند دهه سرگردانی سیاسی پایان دهد. با وجود تهدیدهای خارجی رفاقت هایش با ایران و تلاش برای رفاقت های جدید ادامه دارد. جایگاه مقتدی در این سپهر سیاسی کجاست؟ آیا با دولت مستقر در عراق همسو است؟
همان طور که گفتم، مقتدی اکنون در رأس یک ائتلاف به نام سائرون است، حاکمیت عراق نیز تقریبا در دست ائتلاف سائرون و فتح است که فتح ترکیبی از حشد الشعبی، عصائب اهل حق و حزب الله و... است که به طور طبیعی با ایران هم پیمان است؛ اما ائتلاف سائرون اگرچه از نظر سیاسی به ایران وابسته نیست؛ اما آمدن مقتدی به ایران نشان می دهد که نزدیکی های سیاسی کتمان ناپذیر است. همچنین امیدواری کشورهای عربی منطقه و عربستان مبنی بر اینکه جریان صدر از ایران دور شده، نقش برآب شده است. سائرون و فتح هر دو هم پیمان ایران هستند؛ چون ماهیت مذهبی مشترک دارند. اگرچه ممکن است گاهی فاصله کمی بگیرند.

شما مقتدی را دمدمی مزاج توصیف کردید. من می خواهم این را بپرسم که آیا مقتدی را دارای بلندپروازی سیاسی نمی بینید؟ بالاخره او می خواهد در یکی، دو دهه آینده سیاسی عراق نقش ویژه ای داشته باشد.
برای پاسخ به این سؤال من باید کمی به عقب بازگردم. در زمان صدام حسین، حوزه علمیه نجف به دو قسمت تقسیم شد؛ یک قسمت در دست آقای خویی و قسمت دیگر در دست آیت الله صدر بود. خود صدری ها روی این گروه های سیاسی این گونه اسم گذاری کرده بودند؛ حوزه ناطق و حوزه صامت. خودشان را حوزه ناطق و جریان مقابل را حوزه صامت می دانستند. آنها خود را نشانه اسلام پویا می دانستند و دیگری را اسلام متحجر و جمودی. این انشعاب از زمان صدام وجود داشت تا زمانی که صدام سقوط کرد. زمانی که آقای خویی به رحمت خدا رفتند، آقای سیستانی به نوعی وارث این طیف شدند؛ اما در درگیری نجف بین این دو طیف به نوعی آشتی ایجاد شد. از آن زمان تاکنون فاصله آنها بیشتر در حال پرشدن است؛ اما در پاسخ به این سؤال شما که آیا مقتدی جاه طلبی دارد یا نه؟ باید بگویم بله؛ اما مانند گذشته نیست. او اکنون وارد ائتلاف می شود و پخته تر شده؛ درحالی که قبلا تنها تمایل داشت که نیروی سیاسی و قدرت در اختیار داشته باشد.

از زمانی که پدر مقتدی به همراه دو برادرش ترور شدند، مقتدی که پسر کوچک بود و پدر برنامه ریزی سیاسی خاصی روی او نکرده بود، وارد عرصه سیاسی شد و ابتدا ماجراجویی هایی داشت؛ اما اکنون وضعیت پایدارتری دارد و استراتژی روشن تری از قبل، پیدا کرده است؛ اما همچنان بلندپروازی های سیاسی در ذهن دارد.