مراحل اصلی بافت گلیم را بیاموزیم

مراحل اصلی بافت گليم عبارتنداز:

• انتخاب دار و ابزار و مواد اولیه گلیم بافی

دار گلیم

دار: دار یا کارگاه چهار چوبه ای است از جنس فلز یا چوب و فلز که می تواند به صورت افقیو یا عمودی باشد وبیشتردرشهرها و برخی روستا ها کاربرد دارد.

دار افقی گلیم بافی

دار عمودی گلیم بافی

دفتین: برای استحکام بخشیدن به درگیری الیاف تار و پود معمولاً از وسیله ای به نام دفتین که آن را شانه دفه و کرکیت هم می نامند، استفاده می شود.

قیچی: قیچی گلیم بافی از نظر ساختمان و طرز کار کاملاً شبیه قیچی های قالی بافی است.

• چله كشي

چله کشی به دو روش ترکی و فارسی انجام می شود که در اینجا به توضیح روش چله کشی ترکی که نسبت به چله کشی فارسی ساده تر می باشد پرداخته می شود.

چله کشی ترکی: چله کشی مهم ترین مرحله قبل از بافت گلیم می باشد.
معمولاً جنس نخ چله از پنبه و به رنگ سفید می باشد. در بعضی مناطق از پشم ( در میان عشایر ) و به ندرت ابریشم به عنوان چله استفاده می شود.
نخ پنبه ای دارای استقامت، تاب و قدرت کششی بیشتری به عنوان چله یا تار است.قبل از شروع چله کشی دو رشته نخ ( با قطر بیشتر از چله – یا چند لا از نخ چله ) به فواصل دلخواه ( حدود ۲۰ سانتی متر ) و به موازات سر دار و زیر دار به پایه های عمودی دار ( راست روها ) می بندیم.در اصطلاح به این دو رشته نخ ، نخ زهوار گفته می شود. نخ زهوار بالا، جای قرار گرفتن چوب هاف و نخ زهوار پایین جای قرار گرفتن تسمه مهار ( از جنس چوب یا فلز به عرضcm 3-2 و قطر mm 5-3) می باشد.

در ابتدا سردار و زیردار را اندازه گیری می کنیم و نقطه میانی را به دست می آوریم.سپس طرفین این نقطه میانی را در سردار و زیردار به واحدهای cm10 تقسیم می کنیم.این عمل برای دقت و سرعت در شمارش نخ های تار ( چله ) انجام می شود و به آن تقسیم بندی و سیه بندی گفته می شود.
سپس نخ چله را که از روی دوک یا کلاف به صورت گلوله در آورده ایم را در دست می گیریم و سر آن را به زیر دار می بندیم.برای انجام چله کشی ترکی به همکاری ۲ نفر نیاز است.یک نفر در پایین نزدیک زیردار می نشیند و دیگری مسلط بر دار می ایستد. نفر نشسته گلوله نخ را از زیر زهوار پایین و روی زهوار بالا رد می کند و به نفر دوم می دهد و او گلوله را از روی سردار عبور داده و به صورت مستقیم به سمت پایین هدایت می کند تا نفر نشسته آن را بگیرد.سپس نفر نشسته این بار گلوله را از روی نخ زهوار پایین وزیر نخ زهوار بالا رد می کند و مجدداً به نفر دوم می دهد.یعنی عکس دفعه قبل عمل می کند و به همین ترتیب گلوله نخ به صورت یک در میان از زیر و روی زهوارها رد می شود تا چله کشی به تعداد مورد نیاز انجام شود.
به طور معمول پودها هنگام بافت کشیده می شوند و موجب کاسته شدن عرض گلیم می شوند برای رفع این مشکل معمولاً چند جفت تار بیشتر از اندازة مورد نیاز کشیده می شود.بعد از اتمام چله کشی انتهای نخ چله مجدداً به زیر دار گره می خورد و محکم می شود.

• كوجي بندي

بستن كوجي بر دار در چند گام و به ترتيب زير انجام ميشود:

1. ابتدا دو ميخ/پيچ يك سانتيمتري به سر كوجي زده مي شودو يا اينكه در دو سر كوجي شياري ايجاد مي شود.
2. نخي از جنس چله را بصورت دوال با دست تابيده (يا پود كلفت) و محكم دور ميخ ها ي دو سر كوجي گره ميزنند يا در داخل شيار ها قرار داده و مي كشند تا نخ كوجي در داخل شيار محكم گردد. سپس انتهاي نخ كوجي را در داخل شيار طرف ديگر چوب كوجي قرار داده و بار ديگر نخ را محكم مي كشند تا سفت شود. پس از قرار گيري نخ چله داخل شيار آن را، محكم گره زده ثابت میکنند. اين نخ به نام نخ كوجي1 معروف است وبراي گره زدن نخ كوجي بند از آن استفاده مي شود. (دردارهاي آموزشي ميتوان از لوله هاي پالستيكي هم براي كوجي استفاده كرد. در اينصورت نخ كوجي بندي را ميتوان از مجراي مياني لوله گذراند).
3. زير سري ها را در بين كوجي و راست رو ها قرار مي دهند.( زير سري قطعه چوب مكعبي شكل به اندازه حدود10در 5 سانتي متري است كه براي ايجاد فاصله بين چوب كوجي و چله ها از آن استفاده مي كنند).
4. كوجي را به موازات زير دار و سر دار در پايين چوب هاف بر روي چله ها و به پايه هاي دار (راست رو ها) بوسيله نخ چله و به شكل ضربدري محکم مي بندند.
5. نخ ديگري بنام نخ كوجيبنديكه قطر بيشتري از چله داشته و كم تاب است را به دور يك استوانه باريك مي پيچند.
6. نخ كوجي بند را به كوجي ،از زير نخ كوجي و از سمت چپ گره زده و براي استحكام بيشتر چند دور ، دور كوجي مي پيچند.
7. نخ كوجي بند را از زير كوجي و سمت راست چله ي زير هاف عبور داده و از سمت چپ آن بطرف جلو خارج كرده و آن را از روي چوب كوجي كشيده تا چله عقبي به كوجي بچسبد.
8. ميله يا چوبي صاف و به قطر تقريبي برابر با زير سري و به طول حدود 15 سانتي متر روي كوجي و زير نخ كوجي قرار مي دهند.
9. نخ كوجي بند را كه در گام هفتم به كوجي چسبانده بودند اكنون از روي نخ كوجي عبور داده و به آن گره مي زنند.
10. اين كار به ترتيب بر روي چله هاي زير هاف تا انتها ادامه مي يابد و به تناوب ميله صيقلي با آن به سمت راست حركت مي كند.
    معرفی گلیم، تاریخچه و انواع آن