زندگینامه مسلم بن عقیل
مسلم بن عقیل بن ابی طالب (شهادت ۶۰ق)، فقیه، دانشمند، محدث تابعی و از یاران امام حسین (علیه السلام) و سفیر آن حضرت در کوفه در واقعه کربلا برای بررسی اوضاع و بیعت گرفتن از مردم بود.مسلم نوه ابوطالب، برادرزاده امام علی (علیه السلام) و پسر عموی امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) و از یاران این بزرگواران بود و با یکی از دختران امام علی (علیه السلام) ازدواج کرد. چند تن از فرزندان مسلم را جزء شهدای کربلا ثبت کرده اند. او در برخی از فتوحات اسلامی از جمله در جنگ صفین حضور داشت. ایشان در جریان واقعه کربلا به عنوان سفیر امام حسین (علیه السلام) راهی کوفه شده از مردم برای آن حضرت بیعت گرفت و در مقابل عبیدالله بن زیاد قیام کرد ولی بیعت کنندگان پیمان شکنی کرده و ایشان را تنها گذاشتند، به همین علت مسلم توسط لشکریان عبیدالله دستگیر شده به دستور او در روز عرفه سال ۶۰ق به شهادت رسید. مسلم بن عقیل را نزدیک دارالاماره دفن کردند و سال ۶۵ق بنایی بر قبر او ساخته شد و امروز بارگاهی کنار مسجد کوفه برای او بنا شده است و دارای ضریح و گنبد باشکوهی است.
خانواده مسلم بن عقیل
بر اساس آیات قرآن و روایات اهل بیت (علیهم السلام)، تمام خوبی ها در ایمان و دینداری است و هسته مرکزی ایمان و دینداری در ولایت مداری نسبت به معصومان (علیهم السلام) خلاصه می شود. بهترین هدف برای یک خانواده دیندار، باید تربیت انسان های ولایت مدار باشد.اهمیت خانواده را می توان از این آیه قرآن به خوبی درک کرد: «پروردگارا، ما را زنان و فرزندانی مرحمت فرما که مایه چشم روشنی ما باشند و ما را پیشوای اهل تقوا قرار ده».با نگاهی به خانواده مسلم بن عقیل روشن می شود که ایشان دارای خانواده ای با اخلاص، با کرامت و بزرگوار بوده است. همسرش رقیه؛ دختر امیرالمؤمنین (علیه السلام)، است.فرزندانی بسیار عالی تربیت نمود، که بنابر آنچه نقل شده است، دو نفر از آن ها در جریان قیام کربلا و دو نفر دیگر بعد از قیام کربلا به شهادت رسیدند.البته گفته شده است که مسلم پس از وفات رقیه، مجددا داماد امام على (علیه السلام) شده و رقیه صغرى، یا ام کلثوم را به همسرى خود درآورده است.برای مسلم بن عقیل دو تا چهارده فرزند ذکر کرده اند که البته این تعداد خالی از مبالغه نیست. در منابع کهن تنها نام چهار یا پنج یا هفت تن از آن ها برده شده است که عبارت اند از: عبدالله، محمد، علی، مسلم، حمیده (عاتکه)، ابراهیم و عبدالرحمن.
همسر و فرزندان مسلم بن عقیل
مسلم با رقیه دختر امام علی(ع) ازدواج کرد و از این رو، داماد امام علی(ع) بوده است.در برخی منابع، زنی از طایفه بنی عامر بن صعصعه نیز همسر وی ذکر شده است.در واقعه کربلا، در چند مورد به فرزندان مسلم اشاره شده است. از جمله اینکه زمانی که خبر شهادت مسلم را در مسیر بین مکه و کوفه به امام حسین(ع) دادند، علی اکبر(ع) پیشنهاد داد که برگردند و بی وفایی کوفیان را یادآوری کرد. فرزندان مسلم با این نظر مخالفت کرده و امام را به ادامه راه تشویق کردند.همچنین، نام تعدادی از فرزندان وی در زمره شهدای کربلا یاد شده است.از آن میان شهادت عبدالله بن مسلم و محمد بن مسلم در کربلا در منابع کهن ثبت شده است.منابع تاریخی درباره نام و تعداد فرزندان مسلم اختلاف نظر دارند. در گزارش های ضعیف تر که در منابع متاخر ثبت شده، نام تعداد دیگری از فرزندان مسلم بن عقیل، از جمله عون، مسلم، عبیدالله، جعفر و احمد نیز در شمار شهدای کربلا آمده است.در برخی منابع نیز از دو طفل مسلم (محمد و ابراهیم) یاد شده که پس از شهادت امام حسین(ع) اسیر و به دستور عبیدالله بن زیاد در کوفه زندانی شده و پس از گریختن از زندان به شهادت رسیده اند؛اما برخی منابع آنان را فرزندان کسانی دیگر دانسته اند. در برخی منابع نام های دیگری برای تعدادی از فرزندان مسلم ذکر شده است؛ مانند ابراهیم، عبدالعزیز، علی، مسلم و دختری به نام حمیده یا ام حمیده.
ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل
درباره شخصیت و ویژگی های اخلاقی حضرت مسلم اطلاعات ما بسیار ضعیف است. اما در این که او فرد بسیار آگاهی بوده شکی نیست؛چون در محضر امیرالمومنین، امام حسن و امام حسین (علیهم السلام) شاگردی کرده و فرد خود ساخته ای است که نه تنها خویش، بلکه خانواده خود را به گونه ای پرورش داده که به ولایت اهل بیت (علیهم السلام) به شدت اعتقاد و باور قلبی دارند.از جمله ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل، می توان به امانت داری، تعهد، سابقه درخشان، بصیرت بالای او در تبعیت از ولایت و جامعیت علمی و عملی وی اشاره کرد. همه این ها سبب شد که امام حسین (علیه السلام) او را به عنوان نماینده خود برگزیند.از دیگر جنبه های شخصیتی مسلم بن عقیل، جایگاه بالای علمی ایشان می باشد، هر چند گزارشات کمی در این زمینه به دست ما رسیده است، ولی مواردی را مشاهده می کنیم که این جایگاه را نشان می دهد.از باب نمونه رجال نویسان اهل سنت، مسلم بن عقیل را محدّثی تابعی شمرده و گفته اند که صفوان بن موهب از او حدیث نقل کرده است. وی فقیه و دانشمند بود و همان جایگاه نیابت خاصه ای که نواب اربعه نسبت به امام زمان (علیه السلام) داشتند، مسلم بن عقیل همان جایگاه را نسبت به امام حسین (علیه السلام) داشت.یکی دیگر از ویژگی های شخصیتی مسلم بن عقیل، عامل بودن ایشان به سیره نبوی در سخت ترین شرایط بود. به عنوان مثال؛ وی در جریان پیشنهاد ترور عبید الله ابن زیاد در منزل هانی بن عروه، با وجود مهیا بودن همه شرایط برای از بین بردن ابن زیاد، از این کار امتناع نمود.زمانی که علت را جویا شدند، گفت: سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله) را به یاد آوردم که فرمود: «مؤمن غافلگیرانه (با ترور کسی را) نمی کُشد و این عملِ خود را به سیره نبوی مستند کرد که این نشان از آگاهی و دانش او نسبت به سیره نبوی و پایبندی و تقوای بالای او در التزام به اصول می باشد.
چرا مسلم بن عقیل راهی کوفه شد؟
زمانی که دوازده هزار نامه با بيش از بيست و دو هزار امضا از طرف کوفيان به دست امام حسين عليه السلام رسيد، آن حضرت تصميم گرفت به نامه های ايشان پاسخ دهد. از اين رو، نماينده ای از طرف خود برای بررسی اوضاع و سنجش روحيه مردم به کوفه فرستاد. به اين منظور، نامه ای برای ايشان نوشت و مسلم بن عقيل، عموزاده و شوهرخواهر خويش را به عنوان سفير و نماينده به کوفه فرستاد.مأموريت خطير مسلم در سفر به کوفه، تحقيق درباره اين بود که آيا عموم بزرگان و خردمندان شهر، آماده پشتيبانی از امام حسين عليه السلام و عمل به نامه هايی که نوشته اند هستند يا نه؟ مسلم شبانه وارد کوفه شده، به منزل يکی از شيعيان مخلص رفت. خبر ورود مسلم در شهر طنين انداز گرديد و شيعيان نزد او رفت و آمد و با امام عليه السلام بيعت می کردند. در تاريخ آمده که دوازده، هجده و يا به نقل از ابن کثير، چهل هزار نفر با مسلم بيعت نمودند.
شهادت مسلم بن عقیل
اولین اقدام امام حسین(ع) فرستادن مسلم به کوفه بود، مسلم پس از رفتن از مکه به مدینه و از آن جا به سمت عراق، حرکت کرد و در کوفه در منزل مختار بن ابى عبیده اقامت نمود.مدت ۳۵ روز پس از ورود مسلم(۵ شوال سال ۶۰) حدود هجده هزار نفر با او بیعت کردند تا این که حاکم کوفه بر کنار و عبید الله بن زیاد به جای او برگزیده شد.عبید الله با تهدید و تطمیع مردم، سران قبایل را از کنار او پراکنده ساخت، و زمانی که مسلم تنها شد و عبید الله به تنهایی او پی برد، سپاهی را برای دستگیری وی عازم کرد. این در حالی بود که مسلم(ع) در خانه زنی به نام طوعه پناهنده شده بود.وقتی صدای سربازان عبید الله بن زیاد به گوش او رسید، خود را برای نبرد آماده کرد، و چون بر سپاه دشمن ضرباتی زیادی وارد کرد. آنان از راه مکر وارد عمل شدند و مسلم هم چون رمقی برای ادامه مبارزه نداشت به ناچار خود را تسلیم کرد.او را نزد عبید الله بردند، پس از گفت وگوی تند و صریح میان آن دو، عبیدالله دستور داد که او را بالای دار الاماره بردند تا شخصی که به دست او زخمی شده بود، او را گردن بزند، و همو بود که فرمان عبید الله را اجرا کرد. زمان شهادت مسلم بن عقیل، روز نهم ذی الحجه(روز عرفه) سال ۶۰ هجری قمری بود.مرقد شریف آن جناب در شهر کوفه زیارت گاه ارادت مندان اهل بیت(ع) است.
با دعای روز شنبه آشنا شوید
