به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از شرق، سعید جلیلی پای مخالفت با برجام ایستاده است. سیاست مدار محافظه کار ضدبرجام در نامه ای به رهبری مخالفت خود را حتی با مسیری که دولت اصولگرای فعلی در راستای برجام طی می کند نیز نشان داده است. یک منبع آگاه که خواستار ذکرنشدن نامش شد، درباره محتوای این نامه به «شرق» توضیح داده است که جلیلی در این نامه از نقد صرف برجام فراتر رفته و خواستار این شده است که ایران از برجام خارج شود و غنی سازی را تشدید کند. دیروز سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه نیز حاضر نشد وارد بحث مستقیم درباره این نامه شود و در پاسخ به سؤالی دراین باره گفت: «من خبری از این موضوع ندارم. مناسب است درمورد این مسئله از خود ایشان سؤال کنید. اما می توانم بگویم که ما در مذاکرات وین با یک اجماع ملی و با استفاده از تمام ظرفیت های داخلی گفت وگوها را به جلو می بریم و این سرمایه بزرگی است که باید پاس داشته شود». ارسال این نامه چند پیام با خود دارد که یکی از آنها تصمیم جلیلی برای فاصله گرفتن از نتایج تلاش های دولتی است که در نگاه افکار عمومی هم جناح او تلقی می شده اما او همچنان حتی در دورانی که یار قدیمی اش متولی احیای برجام شده است نیز نظر خود را در این زمینه تغییر نداده است. نکته قابل توجه در این زمینه این است که در نامه جلیلی نیز مذاکرات مستقیم با ایالات متحده پیشنهاد شده است، اما از مسیر و خاستگاهی کاملا متفاوت با آنچه پیش تر مطرح شده بود. نگاهی به اتفاقات گذشته در کنار آنچه این منبع آگاه به «شرق» گفته است، نشان می دهد که انگیزه و برنامه جلیلی در این زمینه چه بوده است و البته از تحقق چالشی که دولت سیدابراهیم رئیسی نگران آن بود، خبر می دهد.
جلیلی برای رهبری چه نوشته است؟
به گفته این منبع آگاه، سعید جلیلی در این نامه نسخه ای را که به نظر او برای حل مسئله تحریم و برنامه هسته ای ایران کارا خواهد بود، تجویز کرده است. در این نامه او صراحتا مخالفت خود را با مسیری که درحال حاضر درحال طی شدن است، اعلام کرده و گفته است ایران باید از برجام خارج شود. طبق نسخه تجویزی او، در گام بعدی، طرف های دیگر برجام برای پیگیری سازوکار ماشه و بازگرداندن تحریم های اصلی هسته ای به مشکل حقوقی خواهند خورد و نیازمند مراجعه به شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهند شد اما در آنجا، به تصور جلیلی، روسیه و چین از حق وتو استفاده خواهند کرد و تلاش اروپایی ها و ایالات متحده به نتیجه نخواهد رسید.
مرحله بعدی پیشنهاد جلیلی افزایش غنی سازی و ارتقای آن به سطوح بالاتر تا حتی ۹۰ درصد است. به گفته او پس از آن ایران باید وارد مذاکره مستقیمی با ایالات متحده شود و امتیازات لازم و رفع تحریم ها را آنجا از آمریکا بگیرد. این سناریویی است که جلیلی معتقد است ایران از طریق آن به خواسته هایش خواهد رسید و مشکلی در طی کردن این مسیر نیز نخواهد داشت.
نامه به رهبری بعد از ناکامی در اقناع وزارت خارجه
طبق گفته های این منبع آگاه، جلیلی پیش تر و قبل از ارسال این نامه، تماس های خود را با حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه و علی باقری کنی، معاون سیاسی او و رئیس هیئت مذاکره کننده ایران در مذاکرات احیای برجام در وین، داشته و در تلاش برای اقناع آنها ناکام مانده است. پس از این بوده است که جلیلی در این مرحله سراغ نامه به رهبری رفته است.
از مذاکره مستقیم تا مذاکره مستقیم
ایده مذاکره مستقیم با ایالات متحده البته پیش از این توسط شخص وزیر خارجه نیز مطرح شده بود اما به عنوان بخشی از مسیر احیای برجام و در تلاش برای به نتیجه رساندن مذاکرات. اما جلیلی خواستار تعامل مستقیم با آمریکا خارج از چارچوب برجام، پس از خروج از آن و پس از افزایش بی سابقه حجم و سطح غنی سازی است. این در حالی است که طرف آمریکایی هم کلام با طرف های اروپایی تأکید کرده اگر در همین روزها مذاکره برجام به نتیجه نرسد، توافق از نگاه آنها در زمینه برنامه هسته ای ایران بی اثر خواهد شد. در واقع یک دلیل ارسال نامه جلیلی در این مرحله همین نزدیکی به ضرب الاجل است. به عبارتی این احتمال وجود دارد که بازگشت بعدی تیم مذاکره کننده به وین برای توافق باشد و ازاین رو جلیلی به تکاپو افتاده است که تا دیر نشده، تکلیف موضع خود را با مسئله روشن کند.
فاصله گرفتن جلیلی از دولت رئیسی و تیم باقری
«باقری سهم جلیلی در دولت رئیسی است». این تحلیلی بود که از زمان مطرح شدن نام باقری کنی به عنوان گزینه وزارت خارجه در تابستان امسال مطرح شد. با توجه به اینکه تمام نامزدهای اصولگرای انتخابات پس از انتخابات سمتی گرفتند، این تصور مطرح شد که به هر دلیل، جلیلی به خواست خود یا به دلیل عدم تمایل رئیسی وارد دولت نشده است اما به خصوص به این دلیل که او به نفع رئیسی از انتخابات کنار رفته بود، امتیازی که به او داده شده، واردکردن باقری به دولت است. این گمانه زنی البته بیراه هم نبود؛ چراکه باقری بخش مهمی از سابقه خود را در کنار جلیلی گذرانده است و در طول سال های دولت روحانی نیز در موضوع برجام هم نظر جلیلی بوده است؛ اما حالا این نامه جلیلی به این معناست که در آستانه بزنگاهی که در آن ممکن است دولت رئیسی بر سر احیای برجام به توافق برسد، او قصد دارد هم در نگاه نظام و هم در افکار عمومی، از مسیری که دولت و به خصوص تیم یار سابقش، باقری طی می کنند، دست بشوید و از حالا پرچم مخالفت را بلند کند یا به عبارت دیگر پرچم مخالفت با برجام را بالا نگاه دارد. این البته یکی از سناریوهای نگران کننده برای دولت نیز بود که البته پیش بینی نیز شده بود.
مجریان از نظردهندگان فاصله می گیرند
زمانی که سرانجام فرمان مذاکرات بر سر برجام به دست اصولگرایان افتاد، دو سناریو مطرح شد که اصولگرایان خارج از دولت ممکن بود در صورت احیای احتمالی برجام طی کنند. یکی نادیده گرفتن همه انتقادات پیش از برجام، حمایت از هر نتیجه ای که به دست بیاید و زدن سند حل مسئله به نام دولت اصولگرای رئیسی بود و دیگری اینکه بعد از مدت ها حمله، حالا حتی اگر دولت اصولگرا در این زمینه به نتیجه برسد نیز بدنه و اصولگرایان خارج از دولت به خط مخالفت و حمله ادامه خواهند داد. در عمل احتمالا هرکدام از این دو مسیر توسط بخشی از اصولگرایان طی شود اما فعلا به نظر می رسد سعید جلیلی قصد دارد پایگاه مخالفت با برجام را حتی درصورتی که در دولت هم جناح احیا شود، از هم اکنون و با مدیریت خود بنا کند. این نامه تا این لحظه جدی ترین و برجسته ترین حمله به مسیر برجامی رئیسی، امیرعبداللهیان و باقری است که از پایگاه اصولگرایی است و به خوبی نشان می دهد که جلیلی از احیای برجام توسط آنها حمایت نخواهد کرد. این در کنار حملات حسین شریعتمداری در کیهان به ایده مذاکره مستقیم که امیرعبداللهیان مطرح کرده بود، یک مسئله دیگر را نیز مشخص می کند: اصولگرایانی که به دولت رفته اند، در مواجهه با گزینه ها و شرایط به تصمیمات و انتخاباتی متفاوت با مواضع پیشین جریان خود رسیده اند اما آنهایی که همچنان بیرون از گود دولت هستند، قصد ندارند به خاطر الزامات و ترجیحاتی که دولت منسوب به آنها احساس می کند، از مواضع گذشته و مخالفت های قبلی خود با برجام یا مذاکره با آمریکا دست بکشند و با رئیسی همراه شوند. این نامه در واقع این نظریه را تأیید می کند که با وجود پیروزی یک دولت اصولگرا، جلیلی قصد دارد همچنان راهبرد «دولت در سایه» خود را ادامه دهد و با دولت فعلی نیز مثل دولت قبل همراه نیست.
