نفخ شکم شرایطی آزاردهنده است که می تواند به دلایل مختلفی شکل بگیرد. سطوح بالای استرس، رژیم غذایی ناسالم، مصرف برخی داروها و قرار گرفتن در برابر آلاینده های مختلف از دلایل شایع نفخ شکم هستند. از این رو، جای شگفتی نیست که در دنیای امروز نفخ شکم به شرایطی شایع تبدیل شده است. در شرایطی که نفخ شکم می تواند دردناک و یا حتی در صورت همراهی با گاز یا نیاز به استفاده مکرر از توالت خجالت آور باشد، گاهی اوقات می تواند نشان دهنده مشکلی بزرگتر از آنچه فکر می کنید نیز باشد. روش های مختلفی برای مقابله با نفخ شکم وجود دارند که در ادامه چند نمونه که به صورت دمنوش هستند، معرفی شده اند.
علت نفخ شکم چیست؟
نفخ شکم می تواند علت های زیادی از جمله اختلالات بیماری التهابی روده مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و بیماری سلیاک که جدی ترین دلیل نفخ معده و روده است داشته باشد. تنبلی روده نیز یکی دیگر از دلایل اصلی نفخ شکم می باشد، به ویژه افرادی که دچار یبوست مزمن هستند. زمانی که روده به اندازه کافی خالی نشود، شکم می تواند پر شود و به همین ترتیب نفخ می تواند در اثر تاخیر در تخلیه غذا از معده به روده کوچک ایجاد شود. این علت به دلیل اسید معده کم می باشد. در برخی موارد باکتری های باعث ضعیف شدن روده ها می شوند و زمانی اتفاق می افتد که باکتری های بد روده بیشتر از باکتری های خوب باشند و بر انها غلبه کنند. در این مورد، در صورت عدم درمان می تواند منجر به رشد بیش از حد باکتری در روده کوچک شود. یکی دیگر از علت های نفخ شکم می تواند به علت از تنظیم خارج شدن باکتری های مفید در روده می باشد که این باعث بر هم خوردن تعادل باکتری ها در روده می شود که نتیجه آن نفخ ، اسهال و درد می شود. در برخی موارد ممکن است مخمر های کاندیدا باعث نفخ و گاز در شکم شوند که به دلیل رشد بیش از حد قارچ ها در روده ها می باشند. قارچها و مخمر ها به طور عادی در روده ها وجود دارند که باعث هیچ مشکلی نمی شوند، اما زمانی که از کنترل خارج می شوند می توانند باعث بر هم زدن هضم طبیعی شوند. همچنین غذاهای خاصی وجود دارند که باعث حساسیت یا عدم تحمل در شکم می شوند که نتیجه آن می تواند مسمومیت یا نفخ شکم باشد. گندم و لبنیات، پیاز، سیر از جمله مواد غذایی هستند که می توانند باعث نفخ شوند. البته، بعضی اوقات اجتناب از برخی غذا ها سخت است! به عنوان مثال ممکن است لوبیا و ادویه جات معده را اذیت کند، اما نمی توانید در غذا های خود از استفاده آنها اجتناب کنید.
دمنوش هایی برای کاهش نفخ
1. دمنوش زنجبیل
دمنوش زنجبیل از ریشه گیاه زنجبیل تهیه می شود و طعم تند و گرمی دارد که می تواند هم محرک و هم مغزی باشد و به درمان مشکلات هاضمه کمک زیادی کند. سالیان سال است که از زنجبیل به عنوان یک داروی ضد استفراغ قوی استفاده می شود. زنجبیل می تواند به کاهش حالت تهوع و سوء هاضمه کمک کند و به عنوان یک درمان خانگی برای ناراحتی های معده، نفخ و تهوع صبحگاهی از آن استفاده کرد. دمنوش زنجبیل تازه به دلیل خاصیت ضد التهابی و تحریک کننده خاصیت ویژه در تسکین نفخ شکم دارد و همچنین برای افرادی که مشکل IBS دارند نیز می تواند بسیار مفید باشد. همچنین این دمنوش می تواند به سیستم هضم کمک زیادی کند تا سریعتر تخلیه شود و از احساس پری بعد از غذا جلوگیری کند.
2. سنا
سنا غنی از آنتراکینون ها است، ترکیبی که ضد یبوست است و میزان آب و الکترولیت ها را در روده افزایش می دهد و همینطور حرکات حلقوی آن را زیاد می کند (انقباض عضله روده)، فرایندی دوبخشی که خروج مدفوع را تسریع می کند و برعکس مسهل های رایج باعث تقویت عضلات دیواری روده می شود. سنا همچنین تولید صفرا را تحریک می کند، سم زدایی را افزایش می دهد و در طول سه تا نه ساعت فعال است. گیاه سنا با خواص زیاد در درمان یبوست و همچنین لاغری بومی آفریقا و هندوستان است اما در جنوب ایران هم یافت می شود.
احتیاط: این را هم در نظر داشته باشید که هیچ ملین گیاهی نباید بیش از هفت روز متوالی استفاده شود.
3. رازیانه
دانه های این گیاه یک بادشکن قوی است. به این معنا که این گیاه می تواند بادها را بیرون بکشد، برای خلاص شدن از نفخ و همین طور رها شدن از درد شکم و گرفتگی های مربوط به بیشتر مشکلات گوارشی شدید مانند سندروم روده تحریک پذیر یک انتخاب عالی است. روغن سبک رازیانه خاصیت ضدالتهاب و ضداسپاسم قوی دارد و کارش آرام کردن دیواره های روده است و می تواند بادهای گیرافتاده در روده را رها کند و تجمع ترکیبات گاز سمی را به نقطه ای که باعث شرمساری و همین طور نفخ شکم دردناک می شود کاهش دهد. در طب سنتی ایران، از رازیانه به گیاه ضدبلغم و صفرا یاد می شود. همچنین از آنجا که رازیانه گیاه بسیار گرمی است اگر بخواهید از خاصیت مسهل بودن آن بهره مند شوید، آن را با ماده ای مصرف کنید که حرارت گیاه را کم کند مانند سکنجبین و عسل.
4. چای سبز
چای سبز به دلیل خواص فوق العاده پزشکی آن شناخته شده که از آن جمله می توان به بهبود هضم و کاهش وزن اشاره کرد و به لطف کاتچین و آنتی اکسیدان های فراوان، این نوشیدنی به یکی از بهترین درمان های خانگی نفخ تبدیل شده است. تحقیقات نشان داده کاتچین موجود در چای سبز باعث آرامش ماهیچه های گوارشی شده و با از بین بردن تجمع گاز در روده به درمان نفخ کمک می کند. این نوشیدنی پرخاصیت برای تجزیه بهتر مواد غذایی در دستگاه گوارشی نیز مفید می باشد.
5. دمنوش بادرنجبویه
بادرنجبویه گیاه هم خانواده نعناع است و دمنوش آن عطر و طعم لیمویی دارد. آژانس دارویی اروپا تایید می کند که دمنوش بادرنجبویه می تواند به درمان مشکلات گوارشی خفیف مانند نفخ و گاز کمک کند. بادرنجبویه از عناصر کلیدی مورد استفاده در قطره ایبروگاست است. ایبروگاست نوعی مکمل مایع برای بهبود هضم و حاوی 9 عصاره گیاهی مختلف می باشد و طبق نتایج مطالعات انسانی، به درمان درد شکمی، یبوست و دیگر مشکلات گوارشی کمک می کند.
برای تهیه دمنوش بادرنجبویه کافیست 1 قاشق غذاخوری (3 گرم) برگ خشک بادرنجبویه یا 1 عدد چای کیسه ای آن را به 1 فنجان آب جوش اضافه کرده و بگذارید 10 دقیقه بماند.
6. دمنوش نعنا
نعنا یکی از گیاهانی است که قرن ها به عنووان گیاه دارویی برای درمان بیماری های گوارشی استفاده می شود. به دلیل این که حاوی ماده ای است به نام منتول. علت طعم تند نعنا همین ماده منتول است که علاوه بر طعم خوبی که به نعنا می دهد خاصیت درمانی برای التهاب نیز دارد. خاصیت ضدالتهاب دمنوش نعنا به درمان مشکلات شکمی که منجر به نفخ می شود کمک می کند. تحقیقات نشان داده است که دمنوش نعنا دارای خواص ضد اسپاسم قوی است. در نتیجه باعث آرامش روده ها شده و گاز روده و نفخ را از بین می برد. همچنین تحقیقات نشان داده است که دمنوش نعنا خاصیت آرامبخش هم داشته و درد نفخ شکم را تسکین می دهد.