نحوه کاشت و پرورش میوه کیوانو

"خربزه شاخدار" یا "کیوانو" یکی از گیاهان رونده و یکساله از خانواده کدوئیان است. میوه ی این گیاه به دلیل شاخی شکل یا خاردار بودن به این نام، نامگذاری شده است. میوه های رسیده پوستی به رنگ نارنجی مایل به زرد و گوشتی به رنگ سبز، ژله ای شکل و ترش مزه دارند. بافت میوه ی این گیاه مشابه خیار می باشد. خربزه شاخدار یا شاخی شکل بومی آفریقا است و امروزه در کشورهای دیگری نظیر کالیفرنیا، میسی سیپی، شیلی، استرالیا و نیوزیلند نیز کشت می شود. این میوه ها از گذشته به عنوان منبع غذایی مردم آفریقا به شمار می آید و حاوی مواد مغذی بسیاری است.

خصوصیات کیوانو

خربزه شاخدار گیاهی یکساله و رونده بوده که دارای شاخه های بالارونده می باشد. بخش های رویشی گیاه زبر و دارای کرک های پراکنده می باشد. ساقه ها بیش از 3 متر طول داشته و از یک ساقه ی زیرزمینی چوبی خارج می شوند. برگ ها پهن، تخم مرغی – قلبی شکل، به ابعاد 90 × 100 میلیمتر، فاقد لوب یا پنجه ای شکل و دارای 3 تا 5 لوب هستند. رگبرگ های سطح زیرین برگ دارای تعداد زیادی کرک های زبر و حاشیه ی برگ دارای دندانه هایی کوچک می باشند. این برگ ها دارای دمبرگ هایی به طول بیش از 100 میلیمتر هستند. این گیاه یکپایه بوده و گل های نر و ماده به صورت جدا از هم و روی یک گیاه تشکیل می شوند. گل های نر بصورت منفرد، بدون دمگل یا دارای دمگل های کوتاه، به رنگ زرد روشن یا مایل به سبز بوده و جام گل در آنها حدود 5 تا 10 میلیمتر نیز طول دارد. گل های ماده به صورت منفرد و دارای دمگل های طویلی به طول 20 تا 60 میلیمتر و دارای تخمدانی به طول 20 سانتیمتر هستند. این گل ها به رنگ سبز کمرنگ و دارای خارهای گوشتی متعدد و کوچک به رنگ سبز تیره بوده و جام گل نیز در آنها به رنگ زرد و به طول 8 تا 15 میلیمتر می باشد. میوه ها بیضوی – استوانه ای، کمی سه گوش، به طول 60 تا 150 میلیمتر و عرض 30 تا 60 میلیمتر (میوه های رسیده)، در ابتدا به رنگ خاکستری مایل به سبز و در صورت رسیدن به رنگ زرد تا قرمز مایل به نارنجی، فاقد خطوط طولی هستند. این میوه ها دارای خارهای پراکنده و کمی زبر، گوشتی و به ابعاد 10 × 2-5 میلیمتر می باشند. هر میوه دارای تعداد زیادی بذر می باشد. بذرها پهن، بیضی شکل و به طول 6 تا 9 میلیمتر هستند که توسط بافتی ژله ای و به رنگ سبز روشن یا سبز زمردی احاطه شده اند

در ابتدای رشد علف های هرز را می توان با دست حذف کرد. کیوانو نسبت به نماتدگره ریشه، ویروس موزاییک و سفیدک مقاوم و در برابر ویروس موزائیک کدو حساس است. همچنین در برابر سفیدبالک مقاوم است.

مناطق کشت کیوانو

در ایالات متحده آمریکا، پرتغال، ایتالیا، آلمان، شیلی، استرالیا و نیوزیلند می روید. در درجه اول به عنوان میان وعده یا سالاد و بندرت برای تزئین استفاده می شود. در هر مرحله از رسیدن می توان آن را خورد، اما اگر بیش از حد رسیده شود، به سختی می ترکد تا بذر آزاد شود. اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری کشت می شود. اصولا در مناطقی که 1800-210 متر از دریا ارتفاع داشته باشد به خوبی رشد می کند. طول گیاه کیوانو به 1/5 متر می رسد. ساقه ها رونده و برگ ها پهن و قلبی شکل هستند.

مراحل کشت کیوانو

خربزه شاخ دار یا کیوانو یکی از گیاهان رونده و یک ساله از خانواده کدوئیان است. میوه این گیاه به دلیل شاخی شکل یا خار دار بودن به این نام، نام گذاری شده است. میوه های رسیده پوستی به رنگ نارنجی مایل به زرد و گوشتی به رنگ سبز، ژله ای شکل و ترش مزه دارند. بافت میوه این گیاه مشابه خیار می باشد. خربزه شاخ دار یا شاخی شکل بومی آفریقا است و امروزه در کشور های دیگری نظیر کالیفرنیا، میسی سیپی، شیلی، استرالیا و نیوزیلند نیز کشت می شود. این میوه ها از گذشته به عنوان منبع غذایی مردم آفریقا به شمار می آید و حاوی مواد مغذی بسیاری است. در ادامه به مراحل کشت کیوانو میپردازیم:

1. یک مکان مناسب برای کاشت خربزه شاخ دار انتخاب کنید. یک منطقه با نور کامل انتخاب کنید (در مناطق سرد بهتر است کشت گلخانه ای انجام شود)، همچنین باید یک مکانی برای داربست یا حصار نیز در نظر بگیرید. این گیاه می تواند تا 1/5 متر رشد کند.
2. خاک را آماده کنید. خربزه شاخ دار خاک های لومی را ترجیح می دهد، همچنین خودتان می توانید یک ترکیب مناسب خاک تهیه کنید. به این صورت که 40 درصد شن و ماسه، 40 درصد گل و لای، 20 درصد خاک رس را با هم مخلوط کنید. خاک باید زهکشی خوبی داشته باشد. PH مناسب برای رشد خربزه شاخ دار 6 تا 6/5 می باشد. اگر خربزه شاخ دار را در گلدان می کارید، برای گلدان حتما سوراخ زهکشی قرار دهید.
3. بذرهای خود را بکارید. بذرها را به عمق 1/5 تا 2/5 سانتی متر در خاک بکارید. اگر از نهال برای کاشت خربزه شاخ دار استفاده می کنید عمق کاشت را به اندازه دو برابر ریشه در نظر بگیرید. فاصله بین بذرها باید 60 سانتی متر و فاصله بین ردیف ها باید 180 سانتی متر باشد. اگر می خواهید خربزه شاخ دار را در گلدان بکارید از یک گلدان 4 تا 5 (15 تا 19 لیتری) استفاده کنید.
4. تا زمانی که جوانه بذرها به اندازه 3 سانتی متر برسند آن ها را به طور مداوم مرطوب نگه دارید. جوانه زنی متفاوت است و ممکن است 5 روز تا 2 هفته طول بکشد که بستگی به آب و هوای منطقه شما دارد. زمانی که گیاه بالغ شد، 1 تا 2 اینچ آب در هفته نیاز دارد. شما باید مطمئن شوید بین هر آبیاری، خاک کمی خشک شود.
5. کود دهی را فراموش نکنید. یک امولسیون ارگانیک ماهی یا کمپوست چای به میزان دو بار در ماه توصیه می شود.
6. زمانی که درجه حرارت به 24 درجه سانتی گراد یا بالاتر رسید، برای حفظ رطوبت و جلوگیری از رشد علف های هرز به خاک مالچ اضافه کنید.
7. زمانی که پوست میوه زرد می شود به این معناست که رسیده شده است. داخل میوه رسیده، ژلاتینی و سبز رنگ می باشد. در صورتی که میوه ها زودتر برداشت شوند مزه تلخی خواهند داشت. اگر اجازه دهید میوه به اندازه کافی برسد، طعم آن ترکیبی از موز، خیار و خربزه خواهد داشت.

نکات

مواد سیلیسی به مخلوط خاک خود اضافه کنید. محصولاتی که که در خاک های دارای عناصر سیلیسی رشد کرده اند آفات را کنترل می کنند و همچنین در برابر حشراتی مثل سوسک، کک، جیرجیرک، ساس، عنکبوت ها و بسیاری از آفات دیگر مقاوم خواهد بود. برای جلوگیری از رشد کپک و قارچ، مقدار کمی پودر دارچین ارگانیک بر روی خاک مرطوب بپاشید

شرایط نگهداری از کیوانو

این گیاهان مخصوص نواحی گرمسیری بوده و در خاک های کم عمق یا عمیق، شنی، به خوبی آبیاری شده، آبرفتی یا بستر رودخانه ای رشد می کنند. همچنین رشد آنها در خاک های رسی یا لومی یا سنگلاخی نیز گزارش شده است. این گیاه بالارونده بوده و روی درختان، درختچه ها و ... رشد می کند. بدون تکیه گاه و روی زمین نیز می تواند به خوبی رشد کند. خربزه خاردار از ارتفاعات 210 متر تا 1800 متر بالاتر از سطح دریا می تواند رشد کند. زمان گلدهی آن از ماه های ژانویه تا می و زمان میوه دهی آن از حدود ماه های فوریه تا جولای می باشد.

تکثیر کیوانو

تکثیر کیوانو با بذر انجام می شود. وزن هر دانه حدود 14 گرم است. بذر در 20 تا 35 درجه سانتی گراد شروع به جوانه زنی می کنند و در دمای کمتر از 12 درجه سانتی گراد و بالاتر از 35 درجه سانتی گراد جوانه زنی متوقف می شود. بذرها پس از 8 روز جوانه می زند. بذرها را در عمق 2/5 تا 3/5 سانتی متر و به فاصله 45- 35 سانتی متر از هم بکارید. پس از کاشت بذر آبیاری کرده و خاک را تا زمان جوانه زنی مرطوب نگهدارید. پس از جوانه زنی، اجازه دهید تا خاک نسبتا خشک شده و سپس آبیاری کنید. بذرها را ابتدا در سینی کشت بکارید و زمانی که دمای خاک به 15 درجه سانتی گراد رسید می توان در مزرعه کاشت. می توان از کودهای آلی، کمپوست، کودهای حیوانی پوسیده و کودهای NPK برای تقویت گیاه و غنی کرد خاک استفاده کرد. زمانی که دمای هوا بیشتر از 25 درجه سانتی گراد شد، برای جلوگیری از تبخیر آب و رشد بهتر می توان از مالچ ارگانیک استفاده کرد. با توجه به اینکه کیوانو نسبت به خشکی تا حدودی مقاوم است می توان در فواصل زمانی منظم و به طور عمیق آبیاری کرد. در زمان رسیدن میوه کاهش آبیاری باعث بهتر شدن طعم کیوانو می شود. بهترین خاک برای رشد کیوانو خاک های سبک و ماسه ای و خاک لومی که زهکشی مناسبی داشته باشد. مناسبترین pH در حدود 5 تا 6/5 است. به آفتاب و گرمای هوا نیاز دارد و در سایه نمی تواند رشد کند بنابراین آن را در محل آفتاب گیر بکارید که جریان هوا نیز به خوبی در آن منطقه وجود داشته باشد. پس از 8 هفته از کاشت گلدهی شروع می شود. ابتدا گل های نر ظاهر شده و پس از چند روز گل های ماده ظاهر می شود. کیوانو تک پایه بوده و گل های نر و ماده در یک گیاه دیده شده و گرده افشانی توسط حشرات انجام می شود. کیوانو خود بارور است. در زمان برداشت باید از دستکش استفاده کرد. ممکن است برداشت میوه تا چندین ماه متوالی ادامه داشته باشد. ماندگاری میوهای کیوانو زیاد است و در دمای 24- 20 درجه سانتی گراد حدود سه ماه می توان نگهداری کرد. کیوانو، گیاه جالب و کمیابی است که در گلدان قابل کشت می باشد.

خواص کیوانو

گیاهان خانواده Cucurbitaceae برای سلامتی انسان بسیار مفید هستند. در زیر به شرح چندین نمونه از مصارف کیوانو می پردازیم:

• میوه آن مصرف خام خوری داشته و به دلیل داشتن مقادیر زیادی ویتامین و مواد مغذی کاربرد زیادی دارد.
• خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و از بیمارهایی مانند سرطان و بیماری های قلبی عروقی جلوگیری می کند.
• کیوانو به دلیل داشتن آهن، باعث افزایش سلول های خونی و هموگلوبین خون می شود.
• کیوانو حاوی ساپونین است و از این ماده داروهای زیادی تهیه می شود.
• خاصیت ضدویروسی و ضدمیکروبی دارد.
• روی دستگاه گوارش اثرات مطلوبی داشته و سبب محافظت از مخاط آن می شود.
• مصرف میوه کیوانو موجب افزایش تعداد اسپرم و زنده مانی آن می شود.
• گلوکوزیدهای استخراج شده از تفاله میوه ها، اثرات ضد دیابتی دارد.

ارزش غذایی کیوانو

این میوه ها حاوی ویتامین ث و فیبر بسیاری است. هر صد گرم از وزن خام میوه های این گیاه حاوی 183 کیلوژول (44 کیلوکالری) انرژی، 7.56 گرم کربوهیدرات ها، 1.26 گرم روغن، 1.78 گرم پروتئین، 7 میکروگرم ویتامین آ، 88 میکروگرم بتا کاروتن، 0.025 میلی گرم تیامین (ویتامین ب1)، 0.015 میلی گرم ریبوفلاوین (ویتامین ب2)، 0.565 میلی گرم نیاسین (ویتامین ب3)، 0.183 میلی گرم پانتوتنیک اسید (ویتامین ب5)، 0.063 میلیگرم ویتامین ب6، 3 میکروگرم فولات (ویتامین ب9)، 5.3 میلی گرم ویتامین ث، 13 میلی گرم کلسیم، 1.13 میلی گرم آهن، 40 میلیگرم منیزیم، 0.039 میلی گرم منگنز، 37 میلی گرم فسفر، 123 میلی گرم پتاسیم، 2 میلی گرم سدیم، 0.48 میلی گرم روی و 88.97 گرم آب می باشد. دارای خواص دارویی همچون کمک به هضم غذا، غنی از آنتی اکسیدان برای پیشگیری از سرطان، به عنوان یک میوه رژیمی و مدیریت وزن، بهبود استرس و اضطراب، مفید در تقویت استخوان، کمک به بهبود سلامتی چشم، کاهش ظهور چین و چروک و لک در هنگام پیری دارد.

امیدوارم از محتوای نحوه ی پرورش و نگهداری پرورش میوه کیوانو نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که گیاه دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش سبک زندگی ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.

چگونه در فصل تابستان گیاهان خود را شاداب نگهداریم؟