پرورش زردچوبه
زردچوبه، ریزوم (ریشه) گیاهی است از خانواده زنجبیل به ارتفاع حدود یک متر و نیم که دارای ساقه متورمی است این گیاه بومی نواحی جنوبی آسیاست و به طور وسیع در تمام نقاط هند، نواحی جنوبی چین، تایوان، ژاپن، اندونزی و بعضی نواحی آفریقا کشت می شود. پودر زردچوبه به رنگ زرد تیره است که یکی از پر کاربردترین ادویه جات به شمار می رود. بیشترین محصول زردچوبه دنیا از هندوستان تأمین می شود. نام هندی آن به معنی زعفران هندی و نام چینی آن به معنی زنجفیل (زنجبیل) زرد است.
قسمت مورد استفاده این گیاه، ساقه زیرزمینی آن است که پس از خارج کردن از زمین، آن را تمیز کرده و ریشه های آن را جدا می کنند و در آب جوش قرار می دهند و به مدت چند روز آن را زیر نور خورشید خشک می کنند. زردچوبه بویی معطر و طعم تلخ دارد و به رنگ زرد یا خاکستری مایل به قهوه ای است.
زردچوبه، ریزوم (ریشه) گیاهی است از خانواده زنجبیل به ارتفاع حدود یک متر و نیم که دارای ساقه متورمی است این گیاه بومی نواحی جنوبی آسیاست و به طور وسیع در تمام نقاط هند، نواحی جنوبی چین، تایوان، ژاپن، اندونزی و بعضی نواحی آفریقا کشت می شود. پودر زردچوبه به رنگ زرد تیره است که یکی از پر کاربردترین ادویه جات به شمار می رود. بیشترین محصول زردچوبه دنیا از هندوستان تأمین می شود. نام هندی آن به معنی زعفران هندی و نام چینی آن به معنی زنجفیل (زنجبیل) زرد است.
مشخصات گیاه
زردچوبه گیاهی علفی و چندساله است . این گیاه متعلق به تیره زنجبیل می باشد . منشا زردچوبه جنوب هندوستان گزارش شده است .
جنس کورکوما بیش از 70 گونه دارد که عمدتا" در هندوستان و شمال استرالیا می رویند .
ریزوم این گیاه کوتاه و ضخیم و بر دو نوعند ، ریزومهای مادری و ریزومهای فرعی (ثانیه) . ارتفاع این گیاه بین 60 تا 90 سانتی متر است . برگها سبز رنگ ، طویل و به صورت دسته ای بر روی ساقه قرار می گیرند .
مقدار اسانس در ریزوم زردچوبه متفاوت است و به گونه گیاه و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد . مقدار اسانس گونه آمادا 1/1 درصد ، گونه آروماتیکا، 6 درصد و گونه لانگا بین پنج تا شش درصد است .
ماده کریستالی کورکومین مسئول رنگ زردچوبه است .
شرایط کاشت و پرورش گیاه زردچوبه :
نور مورد نیاز گیاه زردچوبه :
مکانی که گیاه را در آن قرار می دهید نباید در معرض باد باشد. این گیاه در مناطق استوایی در مکانی با لکه لکه سایه (ترکیب آفتاب و سایه) رشد می کند و از تابش مستقیم، همیشگی و شدید آفتاب خوشش نمی آید. در مناطق معتدل، گیاه را در جایی قرار دهید که همیشه آفتاب مستقیم داشته باشد تا بهترین رشد را ارائه دهد.
آبیاری گیاه زردچوبه :
نیاز آبیاری زردچوبه هم مانند زنجبیل است. از بهار تا پاییز که فصل رشد گیاهاست، خاک گلدان آن را همواره مرطوب نگه دارید. اگر در منطقه ای خشک زندگی می کنید، در طول زمستان هم خاک گیاه را مرطوب نگه دارید. قبل از آبیاری مطمئن شوید سوراخ های زهکش گلدان باز و به اندازه کافی هستند. اگر سوراخ ها ناکافی بودند، به وسیله میخ، دریل یا هر شئ دیگری، تعدادی سوراخ به کف گلدان اضافه کنید.
رطوبت مورد نیاز گیاه زردچوبه :
گیاه را در مناطق خشک غبار پاشی کنید. می توانید غبار پاشی را با آب بدون املاح و هم دمای محیط هم انجام دهید. از آب مقطر هم می توانید استفاده کنید. برای راحت شدن کار می توانید از زیر گلدانی حاوی سنگریزه هم استفاده کنید. به این صورت که، زیر گلدانی را پر از سنگریزه کنید و نصف ارتفاع سنگ ریزه ها آب درون زیر گلدانی بریزید و گلدان گیاه را روی آن قرار دهید. توجه کنید که کف گلدان با آب درون زیر گلدانی تماس نداشته باشد در غیر این صورت ریشه ها پوسیده می شوند و گیاه دچار خفگی می شود. با این روش بدون اینکه هر روز نیاز به غبار پاشی باشد رطوبت مورد نیاز گیاه تان تامین می شود.
تکثیر گیاه
تکثیر زردچوبه توسط ریزوم صورت می گیرد . از ریزومهای مادری و ریزومهای فرعی (ثانویه) برای کشت زردچوبه می توان استفاده کرد . ریزومهای مادری سبب تسریع رشد گیاهان و افزایش عملکرد ریزوم می شود . چنانچه از ریزومهای مادری و فرعی برای کشت استفاده شود اختلاف زیادی در رشد و نمو گیاهان به وجود می آید . از این رو بهتر است ریزومهای مادری را با برش طولی به دو نیم تقسیم و سپس کشت کرد .
زمان کشت زردچوبه با توجه به شرایط اقلیمی محل رویش متفاوت است . در هندوستان کشت این گیاه از اواخر فروردین تا اوایل تیر انجام می گیرد .
زردچوبه را به دو روش کرتی و جوی پشته ، کشت می کنند . در روش کرتی عملکرد 80 درصد بیش از جوی پشته است که علت آن تراکم بیشتر کشت در روش کرتی است .
فاصله ردیفها نیز به نوع خاک ، حاصلخیزی آن و شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین 30 تا 90 سانتی متر است . فاصله دو بوته در طول ردیف بین 20 تا 25 سانتی متر مناسب است .
مقدار ریزوم مورد نیاز برای کاشت متفاوت است و به فواصل کاشت بستگی دارد . چنانچه فاصله کشت 20*30 سانتی متر باشد به 1800 کیلوگرم در هکتار ریزوم مادری و 1200 کیلوگرم در هکتار ریزوم فرعی نیاز است .
مراقبت و نگهداری
مبارزه با علفهای هرز ، آبیاری به موقع و کوددهی نقش موثری در افزایش عملکرد ریزوم دارد . زردچوبه گیاهی کم و بیش مقاوم به آفتها و بیماریهاست . لکه برگی از آفتی است که در طول رویش گیاهان را تهدید می کند . لکه های سفیدرنگی در هر دو طرف سطح برگهای آلوده به خصوص در سطح فوقانی برگها مشاهده می شود . در سالهای اخیر مشاهده شده است که ریشه و ریزوم زردچوبه پی تیوم آلوده شده و خسارت زیادی به محصول وارد می شود . استفاده از سموم مناسب و کاربرد عملیات به زراعی در کنترل این بیماری بسیار موثر است .
نحوه پرورش و نگهداری گیاه دارویی اُشنان
