نحوه پرورش و نگهداری پنیرک

پرورش گیاه پنیرک

نام انگلیسی : MALVA SYLVESTRIS

خانواده : MALVACEAE – پنیرک

بومی : آسیا

گیاه پنیرک از گروه گیاهان دارویی بوده، گیاهی خزنده، پایا، علفی، یک یا چند ساله است که ارتفاع آن تا ۶۰ سانتیمتر هم میرسد. این گیاه به صورت خودرو در بسیاری از نقاط می روید و برای استفاده دارویی از آن نیز، در برخی مناطق کاشت آن رواج دارد. از برگ، ریشه و گل این گیاه استفاده دارویی به عمل آمده، خواص دارویی گیاه پنیرک شامل درمان التهابات تنفسی، دل پیچه، عفونت مثانه، سرفه و گرفتگی صدا، تسکین درد، درمان آفتاب زدگی، یبوست، رفع التهاب و عفونت های شدید است.

ریشه پنیرک کم و بیش منشعب، مخروطی شکل، مستقیم و ضخامت آن ۱٫۵ تا ۲٫۵ سانتیمتر است. ارتفاع این گیاه متفاوت است و به شرایط اقلیمی محل رویش بستگی دارد و بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر می باشد. قسمت پایین ساقه (پای ساقه) کم و بیش چوبی است. برگ ها بر روی ساقه به طور متناوب قرار دارند. دمبرگ و پهنک این گیاه کرکدار است. کاسبرگ ها رگه دار و بنفش رنگ هستند. میوه پنیرک مسطح و ده قسمتی است. بذر پنیرک لوبیایی شکل و قهوه ای رنگ است. در اواخر بهار (خرداد) اولین گل ها پدیدار می شوند و گلدهی تا اواخر تابستان (شهریور) ادامه می یابد.

گلهای پنیرک به رنگ گلی مایل به بنفش و دارای خطوط تیره است. این گلها پس از خشک شدن به رنگ آبی در می آیند. میوه پنیرک مسطح و ده قسمتی است. بذر پنیرک لوبیایی شکل و قهوه ای رنگ است و ریشه های گیاه آبدار و سفید رنگ هستند. برای جمع آوری گلهای پنیرک، بهتر است در زمان باز شدن آنها که اکثرا درتابستان است، صورت گیرد. جمع آوری برگها نیز در فصل بهار باید انجام شود. در واقع، بهترین زمان برداشت برگها هنگامی است که گیاهان به گل می روند. در این مرحله برگها بیشترین مقدار مواد موثره را دارا می باشند. پس از خشک کردن گیاه آنها را در ظروف غیر پلاستیکی به دور از نور و رطوبت نگهداری میکنند.

انواع پنیرک

پنیرک کبیر

این گونه را به فارسی «پنیرک» گویند و در کتب طب سنتی آن را با نام «خطمی» ذکر می کنند به فرانسوی به طور کلی Framageon و Fausse guimauve و نوع کبیر را Grande mauve وMauve sauvage و به انگلیسی High mallow و Common mallow گفته می شود. گیاهی است از خانواده Malvaceae نام علمی آن Malva sylvestis L می باشد. این نوع کبیر را به هندی «گل خیر» و به اردو «خباجی» و در برخی از مناطق هند «خطمی» می نامند.

پنیرک کبیر گیاهی است علفی پایا یا دو ساله بلندی آن ۸۰-۴۰ سانتی متر. برگها متناوب با دمبرگ بلند و با بریدگی عمیق که برگ را به ۷-۵ قسمت تقسیم می کند. گلهای آن درشت و در ماههای اردیبهشت تا تیرماه به رنگ قرمز مایل به بنفش ظاهر می شود. ریشه آن عمودی کمی ضخیم گوشتدار سفید رنگ و ساقه آن پوشدهاز کرک است. تخمدان آزاد مدور دارای خانه های متعدد و میوه آن کپسول گرد و مدور است که در خانه های متعدد و مشخص آن در هر خانه یک دانه قرار دارد. این گیاه در ایران می روید. واریته ای از این گیاه به نام Malva sylvestris var mauritiana Boiss L)) که مترادف آن M.mautitiana L نیز گفته شده است، در ایران می روید و در نواحی البرز، کرج، کن، بیلغان و در آذربایجان نزدیک تبریز و در خوی در قراچال و در کوههای گرد، در اراک، در خراسان در کوپه داغ، قوچان و بین تربت حیدریه و اسدآباد مشهد و در جنوب در شیراز، در کرمان و بلوچستان دیده شده است.

نحوه پرورش و نگهداری لاله عباسی

پنیرک صغیر

به فارسی «پنیرک» ، در شیراز «خطمی کوچک» و در کتب طب سنتی «خبازی» و «خیرو» گفته می شود. به هندی نیز خبازی می نامند. به فرانسوی La mauve a feuilles vondes و Petite mauve و به انگلیسی Mallow نامند. گیاهی است از خانواده Malvaceae نام علمی آن Malva rotundifolia L می باشد. پنیرک صغیر از نظر ارتفاع، برگ و گل در تمام قسمتها کوچکتر از پنیرک کبیر است. بلندی آن در حدود یک وجب و حداکثر تا ۰٫۵ متر است. برگهای آن گرد گلهای آن سفید یا رگه های قرمز یا قرمز شرابی است. این گیاه نیز در اغلب مناطق ایران می روید از جمله در دامنه های البرز، اطراف تهران، هفت حوض، و در مناطق شمال ایران، اطراف گیلان، آستارا و در آذربایجان و دلیجان و نزدیک تبریز و در خوی و در مناطق مرکزی ایران در اصفهان، در سمنان، اراک و در خراسان در قوچان، کوپه داغ و در جوب جزیره قشم و بندرعباس و کرمان و بلوچستان به طور خودرو دیده می شود.

ترکیبات شیمیایی گیاه پنیرک :

از نظر ترکیبات شیمیایی در برگهای پنیرک کبیر تانن یافت می شود و به علاوه در برگها در حدود ۰٫۰۱۸ درصد یک ماده فعال وجود دارد که محرک عضلات صاف رحم و روده ها می باشد.در گل پنیرک مقدار کمی ماده رنگی به نام مالوین یافت می شود که در اثر هیدرولیز به گلوکز و مالوی نین تجزیه می شود. در تمام اندام گیاه مقدار قابل ملاحظه ای درحدود ۵۰-۱۵ درصد لعاب وجود دارد و لعاب گلهای پنیرک شامل مواد ال – آربینوز ، ال – رامنوز ، دی – گالاکتوزرونیک اسید و … می باشد. در برگهای پنیرک نیز مقدار زیادی لعاب وجود دارد که در آن ویتامینهای A، fو C مشخص شده است و لعاب آن اثر نرم کننده مدفوع را در روده های بزرگ دارد.

شرایط پرورش و نگهداری گیاه پنیرک :

گیاه دارویی پنیرک در زمان رشد نیاز به آب فراوان دارد و شخم عمیق خاک در پاییز خاک را به خوبی برای کاشت پنیرک آماده میکند. نحوه کاشت گیاه پنیرک و شرایط پرورش و نگهداری گیاه پنیرک به صورت زیر می باشد :

خاک مورد نیاز گیاه پنیرک :

خاک هایی که این گیاه در آن کشت می شود باید ضخامت زیادی داشته باشد. از آن جا که این گیاه به اکثر علف کش ها حساس است باید آن را با گیاهانی به تناوب کشت کرد که مانع گسترش علف های هرز شوند، از این رو گیاهان وجینی گیاهان مناسبی برای تناوب کاشت با پنیرک هستند.

نور مورد نیاز گیاه پنیرک :

گیاه پنیرک برای رشد، نیاز به نور کامل دارد.

آبیاری گیاه پنیرک :

این گیاه برای رشد، نیاز به خاک مرطوب، ولی با زهکشی خوب و غنی از مواد آلی دارد. پنیرک می تواند خشکی را تحمل کند؛ اما سطح خاک نباید خیلی خشک باشد. این گیاه در هفته نیاز به یک تا دو بار آبیاری دارد. رطوبت در ابتدا برای جوانه زنی بذر پنیرک لازم است و بعد از رشد، آبیاری باید به صورت چند روز در میان باشد.

آفات و بیماری های گیاه پنیرک :

از آفات این گیاه قارچ عامل بیماری زنگ است که برای مبارزه با آن می توان از محلول ۰٫۴ zineb یا محلول ۰٫۲ درصد به صورت محلول پاشی استفاده نمود.

نحوه کاشت و تکثیر گیاه پنیرک :

از دو ترکیب زیر هرکدام در دسترس بود میتوانید استفاده کنید.

۱ – کوکوپیت ۳۰ درصد – پیت ماس ۵۰ درصد – پرلیت ۲۰ درصد

۲ – خاک باغچه ۶۰ درصد – ماسه ۲۰ درصد – کود حیوانی ۲۰ درصد این موارد با هم خوب ترکیب شود.

اگر قصد کاشت زیاد و تولید این گل را دارید بهتر است در زمین یک کرت با این ترکیب خاک آماده کنید ، سطح خاک را خوب صاف کنید قبل از پاشیدن بذرها سطح خاک را خوب آب بدهید و بعد بذرها را روی خاک بپاشید سپس بهتر است روی آن حدود نیم سانت کود دامی کاملا پوسیده سرند شده بریزید و مجدد با آبپاش آب بدهید. اما اگر مقدار کمی از این بذر را تهیه کردید و برای باغچه خود و یا به مقدار چند تا گلدان میخواهید پرورش بدهید از این روش زیر استفاده کنید. در این روش خزانه شما باید کوچک باشد. ابتدا یک سبد پلاستیکی میوه یا گلدانی با دهانه بزرگ ولی عمق کم تهیه کنید. گلدان و یا سبد را از خاکی که در بالا ترکیب آن گفته شد پر کنید و خاک را خوب آب بدهید تا خاک نشست خود را بکند. حالا بذرها را روی سطح خاک بپاشید سپس حدود نیم سانت روی بذرها از همان خاک ترکیبی یا کود دامی کاملا پوسیده سرند شده بریزید و مجدد به آرامی با آبپاش آب بدهید. اگر از ترکیب خاک شماره ۲ استفاده میکنید خیلی بهتر است از کود دامی بر روی بذرها استفاده کنید.

حتما کود دامی ای که استفاده میکند چند ساله ،کهنه،پوسیده،خشک و سرند شده باشد. به هیچ عنوان از کود دامی تازه استفاده نکنید.

بعداز اینکه جوانه های گیاه مورد نظر به حدود ۵ تا ۸ سانت رسیدند آنها را از خزانه در آورده و در جای اصلی بکارید. برخی ها بذر را روی محلی که مورد نظرشان هست میپاشند تا همان جا سبز بشود اما این روش درست نیست دلیلش این است که زمان بذر پاشی بذرها نامنظم روی زمین میافتند و وقتی سبز میشوند خیلی از آنها ممکن است کنار هم سبز شوند اما زمانی که بذرهارو درون خزانه بکارید بعد میتوانید به صورت منظم بوته های این گل را به هر طریقی و به هر فاصله ای که میخواهید بکارید.

نحوه پرورش و نگهداری شکر تیغال