- علت تیره شدن پوست چیست؟
هایپرپیگمنتیشن Hyperpigmentation اصطلاحی است که در بیان علمی برای لکه های تیره پوست به کار می رود. این عبارت برای توصیف حالتی استفاده می شود که در آن قسمتی از پوست تیره تر از رنگ طبیعی آن می شود. این نواحی به طور مشخصی با بقیه پوست تضاد دارند و حالتی غیریکنواخت به رنگ پوست می دهند. اما لکه هایی وجود دارند که حتما باید به موقع شناسایی شوند و با روش های درمانی موثری درمان شوند تا از گسترش آن ها به نواحی دیگر جلوگیری شود. قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید یکی از اصلی ترین دلایل بروز لکه های تیره روی پوست است که اگر به موقع درمان و متوقف نشود در سنین میانسالی و پیری به لکه های تیره پررنگی خواهد انجامید که حتما روی صورت و دست های افراد مسن مشاهده کرده اید. به این عارضه برنزه شدن اکتینیک یا لنتیگو گفته می شود.
نوع دیگر لکه های تیره پوستی ملازما نام دارند که نوع خاصی از هایپرپیگمنتیشن مخصوص خانم ها هستند و در دوران بارداری و با مصرف قرص های ضدبارداری به وجود می آیند و با قرار گرفتن در معرض گرما و تابش نور خورشید تشدید می شوند. نوع دیگر لکه های تیره پوستی که یکی از شایع ترین نوع آن ها هم هست لکه های پس از التهاب post-inflammatory hyperpigmentation یا PIH نام دارند و همان طور که از این نام پیداست زمانی به وجود می آیند که پوست دچار التهاب می شود و تولید رنگدانه ها در آن افزایش می یابد. این عارضه بیشتر در پوست های تیره شایع است و پس از آکنه های شدید و هر نوع التهاب مزمن پوستی رخ می دهند.
بسته به این که رنگ پوست شما چه باشد شما ممکن است مستعد ابتلا به نوع خاصی از لکه های تیره پوستی باشید. به طور مثال لنتیگو و برنزه شده اکتینیک در پوست های روشن شایع تر است در حالی که پوست های تیره و به خصوص پوست های آسیایی بیشتر مستعد لک های پس از التهاب هستند. ملازما نیز مخصوص خانم ها است و در پوست های تیره شیوع بیشتری دارد. ملازما شایع ترین نوع لکه های پوستی است که بیشتر در گونه ها، پیشانی و لب بالایی رخ می دهد و ممکن است تا بینی، چانه و فک و حتی پوست گردن هم گسترش پیدا کند. این که شما مستعد ملازما باشید یا خیر به ژنتیک و تعادل هورمونی بدن شما و این که چقدر در معرض تابش نور خورشید قرار می گیرید بستگی دارد.
- درمان لکه های تیره پوستی
حال که شناخت کاملی از انواع لکه های تیره پوستی و میزان شیوع آن ها در افراد مختلف پیدا کردید می توانید تصویر درستی از نحوه درمان آن ها نیز داشته باشید. بهترین راه برای درمان لکه های پوست در اولین قدم شناخت آن ها است. شما باید بدانید که چه چیزی باعث بروز این لکه شده است و چه چیزی باعث تشدید آن می شود. به طور مثال اگر تشخیص دهید که لکه پوست شما از نوع ملازما است باید مصرف قرص های ضدبارداری را قطع کنید و از قرار گرفتن در معرض نور خورشید هم اجتناب کنید. اگر تشخیص دادید که لکه های شما بر اثر تابش نور خورشید به وجود آمده استفاده از ضدآفتاب را با جدیت بیشتری دنبال کنید و در صورت نیاز از ضدآفتاب قوی تری استفاده کنید.
پس از این که عوامل به وجود آورنده و تقویت کننده لکه های تیره را شناختید در گام بعدی می توانید سراغ درمان بروید. روش های مختلفی برای درمان لکه های تیره وجود دارد مثل کرم های ضدلک، لایه بردارها و برخی از انواع لیزر که تشخیص مناسب ترین روش برای شما پیش از هر چیزی به معاینه پزشک و تجویز او نیاز دارد. فراموش نکنید که در کنار هر روش درمانی، مراقبت های ضروری دیگری هم وجود دارد و شما باید در طول درمان لک های پوستی و پس از آن نیز از قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید به شدت اجتناب کنید و فراموش نکنید که حتی نور ضعیف خورشید از پشت پنجره هم می تواند برای پوست شما مضر باشد و اثر داروها و کرم های ضدلک را خنثی کرده و همه زحمت و هزینه شما را به باد بدهد. پس حتما از ضدآفتاب قوی استفاده کنید و پوست بدن خود را نیز با لباس مناسب حفاظت کنید تا بهترین نتیجه را از درمان خود بگیرید.
- روش های درمانی برای لکه های تیره پوست
روش های خانگی برای درمان لکه های تیره پوست مثل ترکیب عسل و آبلیمو و زردچوبه و ... تنها برای لکه های کوچک و خفیف آن هم تا حدی موثر هستند و نمی توان از آن ها انتظار معجزه داشت. اگر لکه های پوست شما جدی، متعدد و آزاردهنده هستند و از پوشاندن آن ها با مواد آرایشی خسته شده اید بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک متخصص با تجویز کرم ها، لایه بردارها و روش های درمانی کلینیکی مثل پیلینگ و لیزر بسته به شرایط پوست شما و لکه های آن می تواند به درمان قطعی این لکه ها کمک کند به شرطی که شما درمان را به طور مصمم ادامه دهید و در طول درمان و پس از آن نیز مراقبت های پوستی را جدی بگیرید.
- کرم های ضدلک و ترکیبات آن ها
اما کرم هایی در بازار وجود دارند که عنوان ضدلک روی آن ها درج شده است، آیا این کرم ها موثر هستند و می توان از آن ها انتظار درمان داشت؟ اگر ترکیبات و آنزیم های لکه بر موثری در این کرم ها وجود داشته باشد می توان انتظار داشت که استفاده مکرر از آن ها بتواند لکه ها را از بین ببرد اما این ترکیبات کدامند؟ آنزیم تیروسیناز یکی از این ترکیبات است که یک آنزیم طبیعی ضدملانین است و می تواند رنگدانه های اضافی را از بین برده و پوست را روشن و یکدست کند و هر کرمی که یک تا دو درصد از این آنزیم را داشته باشد اثر ضدلک خوبی خواهد داشت. البته دقت داشته باشید که این ترکیبات می تواند به رنگدانه های خود پوست هم صدمه بزند و باعث التهاب شود پس حتما این نوع کرم ها را با تجویز پزشک و با احتیاط مصرف کنید. ماده لکه بر بعدی هیدروکینون است که البته استفاده از آن به احتیاط بیشتری نیاز دارد و اگر به مدت طولانی استفاده شود می تواند باعث تیره شدن دائمی پوست شود.
ماده موثر و آشنای بعدی با اثر ضدلک مناسب، ویتامین C است. این آنتی اکسیدان قوی نه تنها اثر ضدپیری و شاداب کننده دارد بلکه می تواند پوست را روشن تر کرده و با ایجاد اختلال در فرایند ملانوجنسیس (تولید ملانین) از بروز لک ها نیز پیشگیری کند. مشکل ویتامین C این است که مولکول های بسیار ناپایداری دارد و زمانی تاثیر بهتری خواهد داشت که همراه با روشن کننده های دیگر مورد استفاده قرار گیرد. ترانکزامیک اسید هم جزو یکی از بهترین ترکیبات ضدلک موجود است که هم به صورت موضعی و هم به صورت خوراکی می تواند مورد استفاده قرار گرفته و هایپرپیگمنتیشن را درمان کند. این اسید بهترین گزینه برای درمان ملازمای شدید است.
ترکیب ضدلک جادویی بعدی رتینول است که با اثر لایه برداری قوی و تقویت تولید کلاژن می تواند پوست را بازسازی کرده و لکه ها را به مرور زمان کمرنگ تر کند و از بین ببرد. البته رتینول برای پوست های حساس گزینه مناسبی نیست و می تواند باعث واکنش التهابی شود و به همین دلیل زمانی بهتر عمل می کند که همراه با سرامیدها مورد استفاده قرار گیرد. در هر صورت هر ماده یا روشی که برای درمان لکه های تیره پوست شما تجویز شده باشد نیاز به ممارست در درمان دارد و هرچقدر هم که درمان شما گران قیمت یا زمان بر باشد باید صبر و تحمل کافی داشته باشید تا به نتیجه دلخواه خود برسید.
