گل ساعتی با نام علمی؛ Passiflora caerulea گونه ای از گیاهان گلدار است که بیشتر در نواحی استوایی آمریکا و آفریقا رشد می کند. این گیاه رشدی سریع و ساقه های بلند بالارونده دارد که قلمه گرفتن از آن را آسان می کند. گل ساعتی گیاهی است زینتی از تیره موردی ها که دارای بوته ای بلند و برگهای بیضی شکل متصل بهم و شامل ۵ تقسیم کامل است. گل های آن درشت و به شکل ساعت است، رنگ گل ها قرمز، ارغوانی، آبی و بنفش است. ساقه آن، چون به درختان مجاور می پیچد و بالا می رود. از این رو آن را پیچ ساعتی نیز می نامند. میوه اش سبز و زرد رنگ است. این گیاه حاوی فلاونوئید و آلکالوئید های گروه هارمالا Harmala واسیدسیانیدریک، در میوهٔ آن اسید سیتریک و نیز دارای پرولین، مالتول و اتل مالتول است.
پشن فروت ارغوانی بومی برزیل جنوبی بوده که از پاراگوئه به آرژانتین شمالی رفته است و فرم زرد، منشاء آن نامعلوم یا شاید منطقه آمازون برزیل و یا یک هیبرید ما بین P.edulis ،P.ligularis می باشد که بررسیها و مطالعات انجام شده نظریه هیبرید را تایید نمی کند. در استرالیاکشت پشن فروت بصورت محدوددر منطقه ساحلی Queensland انجام می گیرد که سابقه آن به قبل ازسال 1900 برمی گردد، در هاوایی از سال 1880 برای اولین بار با استفاده از بذر پشن فروت ارغوانی وارداتی از استرالیا بیشتر به صورت تک درخت درباغات منازل اقدام به کشت شد. در ادامه ی مطلب از چگونگی کاشت و نگهداری از این گیاه بیشتر صحبت می کنیم.
پشن فروت ارغوانی طالب آب و هوای نیمه گرمسیری و کلیمای عاری از یخبندان می باشد، بهرحال دیده شده است که این درخت توانسته است در دمای بالای 20 درجه سانتیگراد بدون هیچگونه خسارت جدی ادامه رشد دهد .این گیاه در کالیفرنیا از شمال دور تا Sanjose ،در آب وهوای کوهستان و آب وهوای سانسفرانسیسکو کشت شده است. ممکن است مقداری از برگهای گیاه و ساقه های رونده در زمستانهای سرد خسارت ببیند، اغلب ریشه ها بعد از بین رفتن سیستم انتهایی (نوک )آنها، دوباره جوانه می زنند، پشن فروت نمیتواند در گرمای شدید تابستان رشد کند. پشن فروت زرد طالب آب وهوای گرمسیری ویا نزدیک به گرمسیری بوده که حساسیت زیاد به سرما ویخبندان داشته و هر دو فرم نیاز به باد شکن در برابر باد دارند، معمولا بارندگی سالانه باید حداقل 35 اینچ باشد. ساقه های رونده پشن فروت انواع محیط های سر پوشیده خوبی می سازند اما نیاز به داربست دارند ،آنها دالانهای زیبایی تشکیل می دهند.
پشن فروت دارای ساقه های رونده محکم بوده که به وسیله پیچکها تقریبا به هر نگهدارنده ای می چسبد ،آنها می توانند در سال15 الی 20 فوت رشد کنند و هر سال باید انها را با داربستهای قوی هدایت و نگهداری کرد، آنها معمولا زندگی کوتاهی بین 5 الی 7 سال دارند. شاخ و برگهای متناوب پشن فروت همیشه سبز هستند، وقتی که برگها به حد بلوغ رسیده وکاملا دندانه دار شدند سه قسمتی می شوند. آنها 3 الی 8 اینچ طول داشته و سطح روی برگ سبز پررنگ و صیغلی، پایین برگ کم رنگتر می باشد. ساقه ها جوان و پیچک دار بارنگهای قرمزیا ارغوانی که بطور ویژه فرم زرد رنگ به خود می گیرند.این میوه بسیار مغذی است. میوه گل ساعتی منبع خوبی از مواد مغذی، به ویژه فیبر، ویتامین C، و پروتین A است.
ارزش غذایی
کالری: ۱۷
فیبر: ۲ گرم
ویتامین C: حدود ۹٪ از نیاز روزانه بدن (DV)
ویتامین A: حدود ۸٪ از نیاز روزانه بدن (DV)
آهن: حدود ۲٪ از نیاز روزانه بدن (DV)
پتاسیم: حدود ۲٪ از نیاز روزانه بدن (DV)
اگرچه این اعداد ممکن است از دید شما کم به نظر برسند، اما به یاد داشته باشید که این اعداد تنها برای یک میوه کوچک است که تنها ۱۷ کالری دارد. این میوه منبع خوبی از فیبر، ویتامین C و ویتامین A است.
همچنین غنی از ترکیبات گیاهی مفید، از جمله کاروتنوئیدها و پلی فنل ها است. در واقع، یک مطالعه نشان داد که میوه گل ساعتی حتی بیشتر از سایر میوه های گرمسیری، از جمله موز، انبه، پاپایا و آناناس حاوی پلی فنل ها است. علاوه بر این، این میوه حاوی مقدار کمی آهن است.
بدن معمولا آهن موجود در گیاهان را خیلی خوب جذب نمی کند. با این حال، آهن موجود در این میوه چون به همراه مقدار زیادی ویتامین C وارد بدن می شود، بیشتر جذب خواهد شد. همان طور که می دانید ویتامین C برای افزایش جذب آهن مفید است.
خواص میوه گل ساعتی یا پشن فروت
این میوه غنی از آنتی اکسیدان ها است
آنتی اکسیدان ها از بدن شما در برابر هجوم رادیکال های آزاد محافظت می کنند. رادیکال های آزاد مولکول های نامنظمی هستند که می توانند به سلول ها آسیب برسانند. میوه گل ساعتی حاوی مقدار زیادی آنتی اکسیدان است. به عنوان مثال این میوه غنی از ویتامین C، بتا کاروتن، و پلی فنل است. پلی فنول ها ترکیبات گیاهی هستند که دارای اثرات ضد سرطانی و ضد التهابی می باشند. این بدان معنی است که با مصرف مواد غذایی غنی از این ترکیبات ممکن است خطر ابتلا به التهاب مزمن و بیماری هایی مثل بیماری های قلبی کم شود. ویتامین C نیز یک آنتی اکسیدان مهم است که باید به صورت روزانه در رژیم غذایی ما وجود داشته باشد. این ویتامین سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و از سلامت بدن پشتیبانی می کند. بتا کاروتن نیز آنتی اکسیدان مهمی است. بدن شما این ترکیب را به ویتامین A تبدیل می کند. ویتامین A برای حفظ قدرت بینایی ضروری است. رژیم های غذایی غنی از بتا کاروتن با کاهش خطر ابتلا به برخی از سرطان ها، از جمله پروستات، روده بزرگ، معده و پستان ارتباط دارند. دانه های داخل این میوه غنی از نوعی پلی فنول به نام piceatannol است که ممکن است حساسیت به انسولین را در مردان دارای اضافه وزن افزایش دهد. به این ترتیب با مصرف این دانه ها به طور بالقوه خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ کم می شود.
منبع خوبی از فیبر خوراکی است
یک یک دانه میوه گل ساعتی حدود ۲ گرم فیبر دارد. فیبر برای حفظ سلامت روده و جلوگیری از یبوست بسیار مفید است، اما اکثر افراد به اندازه کافی از این ماده در طول روز استفاده نمی کنند. فیبر محلول می تواند سرعت هضم غذا را افزایش دهد و از افزایش ناگهانی قند خون جلوگیری کند. رژیم های غذایی غنی از فیبر خطر ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری های قلبی، دیابت و چاقی را کاهش می دهند.
مصرف مکمل این میوه ممکن است التهاب را کاهش دهد
آنتی اکسیدانی های موجود در میوه گل ساعتی، اگر به صورت مکمل استفاده شوند، ممکن است مانند یک ماده ضد التهابی قوی در بدن عمل کنند. یک مطالعه کوچک اثرات مصرف مکمل حاوی عصاره پوست میوه گل ساعتی بنفش را بر روی علائم آسم در طی ۴ هفته مورد بررسی قرار داد. در این مطالعه شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شدند. گروهی که از این مکمل استفاده کرده بودند، کاهش احساس خفگی، سرفه و تنگی نفس را تجربه کردند. در مطالعه دیگری که بر روی افراد مبتلا به استئوآرتریت زانو انجام شد، افرادی که عصاره پوست این میوه را استفاده کرده بودند، نسبت به کسانی که از این مکمل مصرف نکرده بودند، درد و سفتی کمتری را در مفاصل خود تجربه کردند. به طور کلی اثرات آنتی اکسیدان های این میوه بر روی کاهش التهاب و درد در افرادی که مبتلا به استئوآرتریت هستند هنوز مشخص نشده است و برای تایید این اثرات به مطالعات بیشتری نیاز داریم.
عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف آن
میوه گل ساعتی برای افرادی که می توانند همه نوع خوراکی استفاده کنند، کاملا بی ضرر است اما برخی از افراد ممکن است به این میوه حساسیت داشته باشند. کسانی که دارای آلرژی به لاتکس هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به حساسیت می باشند. این به این دلیل است که برخی از پروتئین های گیاهی موجود در این میوه دارای ساختاری شبیه به پروتئین های موجود در لاتکس هستند. این پروتئین ها در بعضی افراد باعث واکنش های حساسیتی می شوند. پوست میوه گل ساعتی بنفش نیز ممکن است حاوی مواد شیمیایی به نام گلیکوزیدهای سیانوژنیک باشد. این ماده اگر با آنزیم های دیگر ترکیب شود، سیانور تشکیل می شود که مصرف آن در مقادیر زیاد برای بدن سمی است. با این حال، پوست بیرونی میوه معمولا استفاده نمی شود. این بخش از میوه به طور کلی خوردنی نیست.
چطور باید این میوه را استفاده کنیم؟
برای خوردن این میوه گرمسیری، باید شکم آن را باز کنید و محتویات رنگی، آبدار و دانه ای داخلش را استفاده کنید. دانه های این میوه خوراکی هستند، بنابراین شما می توانید آنها را با گوشت و آب میوه بخورید. پوشش سفیدی که پوست را از گوشت میوه جدا می کند نیز خوراکی است، اما اکثر افراد آن را نمی خورند، زیرا بسیار تلخ است. کاربرد این میوه در آشپزی بسیار متنوع است. البته بسیاری از افراد از این خوراکی به عنوان میوه استفاده می کنند.
برخی از روش های دیگر مصرف میوه گل ساعتی عبارتند از:
نوشیدنی ها: میکس کردن محتویات درون این میوه با سایر میوه ها گرمسیری می تواند یک نوشیدنی مغذی به شما ارائه دهد.
دسرها: پوره این میوه را می توانید برای طعم دادن به کیک ها خانگی خود استفاده کنید. دقیقا مانند موز.
سالادها: برای این که سالادتان افت ترد و طعم شیرینی بگیرد می توانید از این میوه در سالادهای خود استفاده کنید.
سایر روش های استفاده: حتی می توانید کمی از گوشت میوه گل ساعتی را در ماست مخلوط کرده و به عنوان یک میان وعده خوشمزه از آن استفاده کنید.