روش های افزایش تاب آوری در برابر سختی های زندگی

تاب آوری ظرفیتی برای مقاومت در برابر استرس و فاجعه است. روانشناسان همیشه سعی کرده اند که این قابلیت انسان را برای سازگاری و غلبه بر خطر و سختی ها افزایش دهند. افراد و جوامع میتوانند حتی پس از مصیبت های ویرانگر به بازسازی زندگی خود بپردازند.
تاب آور بودن به این معنا نیست که از این طریق بتوانید زندگی بدون تجربه استرس و درد را داشته باشید. مردم پس از گرفتار شدن در مشکلات و از دست دادن ها به احساس غم، اندوه و طیف وسیعی از احساسات دیگر میرسند. مسیر دستیابی به انعطاف پذیری از طریق کار و توجه بر روی اثرات استرس و وقایع دردناک ایجاد میشود.
ارتقاء تاب آوری منجر به رشد افراد در به دست آوردن تفکر و مهارت های خود مدیریتی بهتر و دانش بیشتر میشود. همچنین تاب آوری با روابط حمایتی والدین، همسالان و دیگران و همچنین با باورهای فرهنگی و سنتی به افراد برای مقابله با ضربه های غیر قابل اجتناب زندگی کمک میکند. تاب آوری در انواع رفتار ها، افکار و اعمال میتواند آموخته شود و آن را میتوانید در سراسر دوره ی زندگی توسعه دهید.

ویژگی های افراد تاب آور

افراد تاب آور، شخصیتی مقاوم در برابر استرس دارند و درسهای ارزشمندی از تجارب سخت زندگی خود می گیرند. آنها در موقعیت های پراسترس و آسیب زا احساس می کنند که می توانند راه مناسبی را برای حل مشکلات خود بیابند. تاب آوری در مورد کسانی بکار می رود که در معرض خطر قرار می گیرند ولی دچار اختلال نمی شوند.به خود متکی هستند و واکنشی یادگیرانه-مقابله ای در موقعیت های دشوار از خود نشان می دهند در حالی که افرادی که تاب آوری ضعیفی دارند واکنشی سرزنش کننده-قربانی شونده در چنین موقعیت هایی از خود نشان می دهند.حتی در برخی موارد تاب آوری شرایط پیشرفت و تعالی را به همراه می آورد. مهارت تاب آوری، به معنی بازگشت از حالت دشواری پایدار و ترمیم خویشتن از حالت نامناسب است. این ظرفیت انسان می تواند باعث شود پیروزمندانه در رویدادهای ناگوار برخورد کند و با قدرت ادامه دهد.

افراد تاب آور چگونه رفتار می کنند؟

• افراد تاب آور افرادی آگاه هستند و سعی می کنند نسبت به افکار، هیجانات و رفتارهای خود، آگاهی داشته باشند و احساسات خود را بشناسند تا بتوانند به شیوه درستی آن ها را مدیریت کنند.
• این افراد پذیرش بالایی دارند و واقع بین هستند و می پذیرند که وجود موانع در زندگی هر فردی طبیعی و غیر قابل انکار است.
• این افراد مهارت حل مسئله بالایی دارند و در هنگام بروز مشکل سعی می کنند به ارزیابی دقیقی از مشکل و شرایط بپردازند تا بتوانند راه حل درست را برای آن پیدا کنند.
• آن ها خود را قربانی شرایط فرض نمی کنند، بلکه تمام تلاششان را می کنند تا بتوانند به خوبی شرایط را کنترل کنند.
• افراد تاب آور معمولا ارتباطات اجتماعی محکم و گسترده ای دارند و از درخواست کمک از دیگران واهمه ندارند و قادرند متناسب با موقعیت از دیگران درخواست کمک کنند.

سرسختی (تاب آوری) چه فایده هایی دارد؟

سرسختی (تاب آوری) مانند سپری از ما در شرایط پرتنش و سخت و استرس زا محافظت می کند. باعث رشد و پرورش شخصیت فرد و انعطاف پذیری و بازیابی می شود. سرسختی ترکیبی از مکانیزم های شناختی، رفتاری و فرآیندهای بیولوژیکی است و از این رو موجب جسارت افراد برای روبه رو شدن با شرایط پرتنش و استرس زا می شود.افراد تاب آور فعال تر و هدفمندترند و با علاقه و هیجان زندگی می کنند. آنها قدرت انتخاب دارند و مسئولیت زندگی خود را به عهده می گیرند. آنها وقتی در زندگی با موقعیت های استرس زا روبرو می شوند آن را نه انکار می کنند و نه با خشونت با آن مواجه می شوند بلکه می پذیرند. تاب آوری قدرت جایگزینی افکار و روش های تفکر مثبت را به جای تفکر منفی به فرد می دهد و موجب می شود افراد بتوانند هیجان، تعارض و تنش را مدیریت کنند.

خبر خوب آن که این صفت در همه افراد قابل ایجاد، آموزش و ارتقاء است و هر چند بهترین زمان آن دوران کودکی و از طریق حمایت والدین و معلمان و تشویق آنها برای حل مشکلات است اما در بزرگسالی نیز می توان با شناخت و تمرین انسان سرسخت و تاب آور شد.

مولفه های تاب آوری چیست؟

تاب اوری دارای سه مولفه شناختی – هیجانی و رفتاری است.

• مولفه شناختی

شامل افکار و نوع تفسیر فرد از یک واقعه و اتفاق است.در واقع نوع افکار فرد در چگونگی واکنش نشان دادن به آن موقعیت بسیار مهم است. اگر فرد همیشه عادت به این داشته باشد که وقایع و اتفاقات را به بدترین شکل ممکن تفسیر کند و اینطور تصور کند که اتفاقی که افتاده هیچ راه حلی ندارد قطعا احساس درماندگی می کند و به همین دلیل در چنین شرایطی آسیب های روانی زیادی متوجه وی هستند، در مقابل افکار مثبت و تحلیلی باعث می شود که قبل از هر نوع سوء برداشتی از اتفاق، تحلیل و ارزیابی شرایط و نحوه مقابله درست با آن شرایط صورت بگیرد.

• مولفه هیجانی

مربوطه به عاطفه و روحیات احساسی فرد مربوط می شود.مولفه هیجانی به مولفه شناختی نیز بسیار وابسته است. در واقع اگر شما وقایع و اتفاقات را ناگوار تفسیر کنید همزمان با آن دچار هیجانات منفی می شوید و احساسات بدی را تجربه می کنید.

• مولفه رفتاری

این مولفه نیز یکی از مولفه های تاب آوری است که به مولفه شناختی و هیجانی وابسته است. به این صورت که افکار منفی و هیجانات منفی باعث عملکرد ضعیف فرد و افکار مثبت و به دنبال آن هیجانات مثبت باعث عملکرد مثبت فرد و در نتیجه آسیب پذیری کمتر فرد می شود.بنابراین برای اینکه فردی بتواند به مهارت تاب آوری دست پیدا کند نیاز است که به هر سه این مولفه در کنار هم توجه کند و این را بداند که با افکار و هیجانات منفی داشتن عملکرد مثبت غیر ممکن است.

عواملی که به تاب آوری افراد مربوط است

بعضی از افراد هستند که طبیعتاً این ویژگی ها را دارند و در طول زندگی به گونه ای رفتار می کنند که این ویژگی ها باقی می ماند. اگر چه این رفتارها همیشه هم ذاتی نیست و می توان از طریق مهارت ها نیز آن را ارتقا داد.

حمایت و ساپورت اجتماعی

یکی از عوامل و متغیرهایی که به تاب آوری مربوط است، این است کسانی که از نظر ذهنی قوی هستند، می توانند خانواده و دوستان خود را کمک کنند تا آن ها بتوانند با مشکلاتشان بهتر کنار بیایند.

عوامل دیگری که به تاب آوری مربوط است، شامل موارد زیر می باشد:

• نگاه مثبت به خود و توانایی ها
• ظرفیت واقع بین بودن و پایداری به برنامه های زندگی
• قدرت کنترل درون
• برقراری مناسب ارتباط با دیگران
• نگاه کردن به خود به عنوان یک مبارز تا یک قربانی
• هوش هیجانی بالا و مدیریت احساسات به طور موثر

تاب آوری آموختنی است یا ذاتی؟

نکته ای که باید به آن توجه کرد، این است که درست است تاب آوری به توانایی انسان در مواجهه با بلایا یا فشارهای طاقت فرسا گفته می شود، اما این ویژگی در کنار توانایی های درونی دیگر شخص و مهارت های اجتماعی او و همچنین در تعامل با محیط تقویت می شود، توسعه می یابد و به عنوان یک ویژگی مثبت خودش را نشان می دهد. نتیجه این که تاب آوری مهارتی قابل آموزش است یعنی پدیده ای ذاتی نیست بلکه از طریق تمرین، آموزش، یادگیری و تجربه حاصل می شود.پس اگر فکر می کنید تاب آوری کمی دارید، می توانید آن را تقویت کنید و مهارت های خود را در این زمینه پرورش دهید.

چگونه تاب آوری داشته باشیم و تاب آوری را افزایش دهیم؟

خوشبختانه تاب آوری چیزی است که خودتان بتوانید آن را به وجود بیاورید که مراحل مهم آن شامل موارد زیر است:

افکار خود را بهبود ببخشید.

افرادی که تاب آور هستند، می توانند شرایط منفی را کاملا واقع بینانه نگاه کنند و با تغییرات کنار بیایند. این افراد معمولا به جای غصه خوردن روی راه و روش هایی فکر می کنند که باعث می شود مشکلات کم کم کمرنگ شوند و تغییرات به سمت بهبودی پیش برود و به آن ها کمک کند.

تمرکز کردن روی چیزهای مثبت کاری است که به شما کمک می کند تا بتوانید افکار منفی را از سرتان بیرون کنید همچنین می توانید از راهبردهایی استفاده کنید و به کودکان و فرزندان خود یاد دهید که با چالش های زندگی بهتر برخورد کنند. آن ها را تشویق کنید که همه چالش ها را با نگاهی مثبت و امیدوارکننده ببینند.

دید دیگری به بحران ها داشته باشید.

بحران ها را به صورت موقعیت های برطرف نشدنی نبینید فرازو نشیب های زندگی برای همه افراد به وجود می آید پس تفسیر خودتان را از موقعیت ها عوض کنید و برای حل مشکلات گام هایی بردارید.

به سلامتی خود اهمیت دهید.

فردی که می تواند خود را به لحاظ جسمانی و روانشناختی متناسب نگه دارد برای حل مشکلات از خود کوشش و تلاش بیشتری نشان خواهد داد.

به هدف خود فکر کنید.

یکی از شاخص های مهم در تاب آوری داشتن هدف در زندگی و توانمندی برای هدف گذاری است. افرادی که در زندگی خود هدف مشخصی دارند جهت گیری آینده خود را افزایش داده و برای تحقق بخشیدن به آن تلاش خواهند کرد.

از حمایت ها بهره ببرید.

اگر افرادی دوروبر شما هستند و به شما اعتماد به نفس می دهند، شما هم قلبا به آن ها اعتماد داشته باشید. اشاره کردیم که صحبت کردن درمورد سختی هایی که با آن ها مواجه هستید، نباید باعث شود که این افراد از کنار شما بروند. بلکه باید در هر حالتی کنار شما باشند که این افراد در کنار شما به افزایش قدرت درونی و مدیریت چالش ها کمک می کنند.

توانایی های خود را باور کنید.

یکی از شاخص های مهم در تاب آوری دارا بودن اعتماد به نفس و اعتماد به قابلیت های شخصی خود و باور توانایی های خود است. افرادی که توانایی های خود را باور دارند، می دانند که می توانند موقعیت های نامطلوب را به موقعیت های مطلوب تبدیل کنند و گام های ضروری را برای حل مسائل بردارند.

اقدام های قاطعانه داشته باشید.

برخی افراد زمان روبرو شدن با مشکل منتظر می شوند تا مسائل خودشان حل شوند. این نوع برخورد با مسائل، شاخصی از نداشتن تاب آوری است. برای افزایش تاب آوری در موقعیت های نامطلوب به منظور حل مسائل اقدام های قاطعانه داشته باشید.

روی چیزی تمرکز کنید که می توانید آن را کنترل کنید.

زمانی که با یک بحران یا یک مشکل مواجه می شوید، باید یاد بگیرید که چگونه احساساتتان را که فراتر از کنترل است را در دست بگیرید. به جای این که آرزو می کردید این اتفاقات برای شما پیش نمی آمد، باید سعی کنید و روی چیز هایی تمرکز کنید که تحت کنترل شماست. قدم های مثبت و موثری بردارید و شرایط را بهبود ببخشید. حتی اگر این قدم ها کوچک هستند اما می توانند خود کنترلی و تاب آوری را افزایش دهند.

عواملی که به انعطاف پذیری کمک میکند

• روابط نزدیک با خانواده و دوستان
• نظر مثبت از خود و اعتماد به توانایی ها و نقاط قوت خود
• توانایی مدیریت هیجانات قوی و تکانشی -مهارت های بهتر حس مسائل و ارتباط خوب -احساس کنترل
• طالب کمک و استفاده از منابع
• خود را به عنوان یک انسان منعطف دیدن (نه به عنوان یک قربانی)
• مقابله با استرس از راه سالم و اجتناب از راهبردهای مقابله ای مضر مانند اعتیاد به مصرف مواد
• کمک به دیگران
• یافتن معنایی مثبت در زندگی خود با وجود وقایع دشوار و مشکلات
  18 راهکار برای افزایش خود باوری و اعتماد به نفس