شپش انگل اجباری خارجی و خونخوار جوامع انسانی است که قدمت آن به دوران قبل از تاریخ بر می گردد، اگر چه در مناطق متعددی بهبود وضعیت بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی تاثیر بسزایی در کاهش آلودگی به شپش داشته است اما همچنان شپش گستردگی جهانی دارد.شپش در محل های پر جمعیت و در زمان جنگ به علت عدم توجه به بهداشت فردی، بیشتر مشاهده می شود.
شپش در کودکان، بسیار شایع تر از بزرگسالان بوده و در جنس مونث شایع تر از جنس مذکر است.
شپش به دنبال تماس های نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد برای تامین گرما لباس های بیشتری می پوشند و به صورت دسته جمعی زندگی می کنند، از شخصی به شخص دیگر انتقال می یابد .شپش به جامعه و یا طبقه اجتماعی خاصی تعلق ندارد و تمام افراد جامعه را به خصوص در همه گیری ها مبتلا می سازد، بالا بردن سطح آگاهی های جامعه، بهبود رفتارهای بهداشتی، تشخیص و درمان مبتلایان به ویژه در مراکز تجمع جمعیتی، از راه های مهم مبارزه با شپش است و هماهنگی و همکاری گسترده بخش بهداشت با سایر بخش های توسعه را می طلبد.
چرخه زندگی شپش
شپش حشرات بسیار کوچک بدون بال و شش پایی است که از خون انسان تغذیه می کند. شپش تخمهای خود را به پایه مو نزدیک پوست سر می چسباند و شپش ها 7-10 روز بعد از تخم خارج می شوند. شپش بالغ نمی تواند بیش از 2 روز در خارج سر انسان زنده بماند و برای، زندگی وابسته به گرما و خون پوست سر است. شپش ها از طریق تماس نزدیک به سر و از طریق به اشتراک گذاشتن وسایل آلوده به شپش از کودکی به کودک دیگر منتقل می شوند. تخم شپش کمتر از یک میلی متر است و به صورت توده شفاف شبیه قطره اشک به ساقه مو محکم می چسبد. تشخیص شپش سر اغلب با دیدن تخم شپش تایید می شود.
انتقال شپش چگونه صورت می گیرد
ابتلا به شپش مسری است، شپش سر ممکن است در هر کسی رخ دهد، اما کودکان 3 تا 11 ساله به احتمال بیشتری مبتلا می شوند. همه افراد می توانند دچار شپش سر شوند و ابتلا به بیماری ارتباطی با تمیزی شخص یا محیط اطراف او ندارد. از آنجا که پنجه های شپش قادر به چسبیدن به برخی از موهای خاص هستند، کسانی که موهای فر دارند، کمتر از کسانی که نوع موهای نرم تری دارند تحت تأثیر قرار می گیرند. بعلاوه، دختران بیشتر از پسران دچار شپش می شوند، احتمالاً به این دلیل که تمایل بیشتری به داشتن موهای بلندتر دارند. آلودگی به شپش سر بیشتر اوقات در شرایطی مشاهده می شود که تماس فرد با شخصی که شپش در سرش وجود داردثابت شده، مانند مدارس، خانه، زمین بازی، ورزش و اردو. شپش فقط خون انسان را می خورد. بنابراین، حیوانات خانگی و حیوانات دیگر عفونت را گسترش نمی دهند.
روش های پیشگیری از ابتلا به شپش
برای جلوگیری از ابتلا به شپش باید یکسری نکات را رعایت کنید. هیچ وقت وسایل شخصی خود ازجمله شانه سر، سنجاق، کش، تل، کلاه، مقنعه و روسری خود را با افراد دیگر تقسیم نکنید. لباس ها و ملحفه های تان را هم مرتب عوض کنید و شست وشو دهید. اگر یک نفر در خانه تان مبتلا به شپش شده حتما همه مبل ها، صندلی ها و زمین را جاروبرقی بکشید و برای 2 هفته روی آنها را با کاور پلاستیکی بپوشانید. اگر می خواهید نگرانی تان رفع شود به پزشک مراجعه کنید؛ پزشک، پوست سر شما را با استفاده از نور مخصوصی بررسی می کند.
با این لامپ می توان به آسانی شپش ها را شناسایی کرد. علاوه بر این بايد تمامی لباس هایی که در 48ساعت گذشته از آن استفاده کرده اید و ملحفه ها و حوله ها را با استفاده از شوینده های مخصوص شپش و آب داغ شست وشو دهید. اگر هم کودک تان عادت دارد با عروسک هایش بخوابد آنها را هم برای 20دقیقه در خشک کن با دمای بالا بیندازید. برای درمان شپش تان خجالت نکشید! ارزش این همه خارش و سختی را ندارد!
درمان خانگی برای رفع شپش سر
اگر فکر می کنید کودک شما ممکن است شپش سر داشته باشد، با استفاده از یک شانه دندانه ریز، که به آن شانه شپش نیز گفته می شود، شپش ها و تخم هارا جستجو و جدا کنید. این شانه ها در اکثر داروخانه ها قابل خریداری است و اغلب انواع فلزی بهتر از پلاستیکی هستند. در برخی انواع شانه مجهز به نور uv می باشد که در تشخیص نیت یا تخم شپش کمک کننده است. پوست سر کودک خود را با نور شدید بررسی کنید و در صورت لزوم از ذره بین استفاده کنید. گرما مثل نورا آفتاب می تواند منجر به روی سطح امدن شپش ها شود و جداکردن آنها را راحت تر کند در صورتی که شپش های زنده را از بین بردید باید به دنبال راه حلی برای از بین بردن رشک ها یا همان تخم شپش نیز باشید. به یاد داشته باشید که داروهای شیمیایی شپش حاوی مواد تشکیل دهنده ای هستند که ممکن است اثرات پنهانی مضری برای بدن داشته باشد. به همین دلیل اگر نگران درمان شپش سر با داروی شیمیایی هستید در ادامه روش های درمان خانگی شپش سر با استفاده از مواد طبیعی را نیز آورده ایم.
موهای خیس را شانه بزنید
- شانه زدن موهای خیس یکی از روش های قدیمی برای از بین بردن شپش سر است. با این روش می توانید شپش ها را لابه لای مو ببینید و آن را از شوره ی سر تشخیص دهید.
- این روش شامل اسپری کردن آب بر روی ریشه مو و سپس استفاده از یک شانه با دندانه ی ریز برای شانه کردن موها است. در مواردی از ذره بین برای تشخیص شپش و برداشتن آن نیز استفاده می شود.
- شانه ی زدن موی خیس یک روش موثر است؛ اما با این حال باید زمان و صبر زیادی برای انجام آن صرف کرد. اگر می خواهید این روش را برای کودک خود بکار ببرید، سعی کنید با استفاده از اسباب سرگرمی برای او فراهم کنید. فراموش نکنید که هرگز از شانه های پلاستیکی استفاده نکنید و از شانه فلزی برای شانه زدن هر بخش از موی خود استفاده کنید. بعد از اتمام شانه زدن ، شانه استفاده شده را در آب صابون قرار دهید و خوب آن را شستشو دهید تا شپش های آن کشته شوند.
از سرکه سیب برای درمان شپش استفاده کنید
30 میلی لیتر سرکه سیب را با 15 میلی لیتر روغن جوجویا و 10 قطره اسانس پونه و 10 قطره اسانس نیااولی و 15 قطره اسانس عرعر مخلوط کنید و موهایتان را به دقت و کاملا آغشته به این مخلوط کنید و بعد از یک ساعت موی خود را شانه زده و بعد بشویید.
روش دیگر : سرکه را گرم کرده و آن را روی سر خود بمالید. حوله یا کلاهی روی سر خود بگذارید و 30 دقیقه صبر کنید و بعد بشویید. و یا اینکه مخلوط روغن معدنی و سرکه را بر روی موهای خود بمالید بعدبا شانه ی مخصوص شپش یا همان شانه نیت شانه کنید. این کار باعث می شود تا شپش ها از موهایتان جدا شوند. این کار را ادامه دهید تا به کلی شپش ها از موهایتان جدا شوند.
درمان شپش مو با پیاز
پیاز نیز یکی از موادی است که در از سالهای دور تا کنون برای درمان شپش موی سر استفاده می شود. چهار یا پنج عدد پیاز را در مخلوط کن بریزید تا به شکل خمیر درآید ، خمیر حاصله را در صافی بریزید و با پشت قاشق فشار بدهید تا آب آن خارج شود حالا پوست سرتان را با آب پیاز ماساژ بدهید و آن را با کلاه حمام بپوشانید و اجازه بدهید حداقل دو ساعت روی سرتان بماند بعد از مدت زمان مناسب موها را با شامپو و آب ولرم بشویید و سپس حتما موها را خشک کنید و برای جدا کردن شپش ها از یک شانه ی ضدشپش استفاده کنید.
فراموش نکنید که این درمان را سه روز متوالی تکرار کنید و سپس برای ریشه کن کردن کامل شپش سر، آن را هفته ای یک بار به مدت دو ماه تکرار کنید.
درمان شپش موی سر با اسپند
یکی از بهترین و مشهورترین و البته و بی خطرترین روش ها برای درمان شپش اسپند است. توصیه می شود از این روش برای همه کودکانی که به مدرسه می روند استفاده شود حتی اگر موهای آن ها سالم است و شپش ندارد. برای استفاده از این روش درمان یک قاشق اسپند خشک را آسیاب کرده و با یک لیوان آب جوش مخلوط کنید و اجازه دهید به مدت 15 دقیقه دم بکشد. اگر موهای فرزندتان بلند است مقدار آن را تا 2 یا 3 برابر افزایش دهید. برای اثربخشی بهتر می توانید موها را با یک کیسه پلاستیکی پوشش دهید. کل موها را به این ترکیب آغشته کرده و اجازه دهید تا 45 دقیقه روی موها باقی بماند سپس موها را باآب گرم آبکشی نمایید.
برای اینکه اثربخشی این روش بهتر بوده و شپش مو به طور کامل از بین رود بهتر است به مدت یک هفته این روش را تکرار نمایید.
درمان شپش سر با حنا
برای درمان شپش سر از حنا استفاده کنید. حنا را با آب گرم مخلوط کرده و بعد همه موهای سرتان را با حنا بپوشانید. حالا یک نایلون روی موها بگذارید و صبر کنید. بعد از 3 ساعت موهایتان را بشویید. حالا با شانه دانه ریز موهایتان را شانه کنید تا تارهای آن کاملا از هم جدا شوند.
اگر دوست داشتید کمی مورد هم با حنا ترکیب کنید تا با اینکار موهایتان هم تقویت شود.
درمان شپش مو را با روغن های گیاهی
گفته شده است که انواع مختلفی از روغن ها، در درمان شپش سر موثر است. روغن های گیاهی و ضروری برای درمان شپش، در کنار شانه زدن مداوم، موثر عمل می کنند. روغن های ضروری هیچگاه خورده نمی شوند و در واقع به نوعی سمی هستند. قبل از استفاده از هرگونه روغن ضروری، آن را با مقداری روغن حامل رقیق کنید و یک قطره از آن را بر روی موهای شپش دار بزنید.
اگر حساسیت و یا واکنش خاصی رخ نداد، استفاده از روغن برای این منظور بدون خطر است. اما با این حال، تاکنون آزمایشی نشان داده نشده است که استفاده از روغن های ضروری برای کودکان کاملا بی ضرر است.
- روغن درخت چای
- روغن اسطوخودوس
- روغن چریش
- روغن گل میخک
- روغن اکالیپتوس
- روغن رازیانه (15 خاصیت داروئی و گیاهی رازیانه)
- روغن برگ درخت دارچین (خواص شگفت انگیز دارچین)
- روغن آویشن قرمز
- روغن نعناع فلفلی
- روغن جوز هندی
برای استفاده، 4 و یک چهارم قاشق غذاخوری روغن زیتون را با 15 الی 20 قطره از روغن های ذکر شده، مخلوط کنید. با پنبه آن را به کف سر بمالید و به مدت یک شبانه (حداقل 12 ساعت) بگذارید بر روی سر بماند. در انتها، مو را شامپو کرده و آبکشی انجام دهید.
در موارد نادری، برخی از کودکان ممکن است نسبت به این روغن ها (به خصوص روغن درخت چای) حساسیت نشان بدهند. اگر کودک شما نسبت به یک روغن آلرژی دارد، سعی کنید روغن های دیگر را امتحان کنید.
این نکته را به خاطر داشته باشید که شانه کردن را هرگز فراموش نکنید؛ چرا که برای رهایی از شپش ها و تخم آن ها ضروری است.
از اسانس این گیاهان برای درمان شپش استفاده کنید
یک اسپری اسانس درست کنید. اسپری کردن اسانس این گیاهان روی مو و سر موجب می شود تخم شپش و شپش ها سست شوند و سریع تر بمیرند. در یک بطری اسپری 5 قطره روغن در یک اونس آب پر کنید. می توانید اسانس گیاهان دارویی زیر را امتحان کنید:
- اسطوخدوس
- پونه کوهی
- نعناع تند
- آویشن
- اکالیپتوس