روایت دختری که در ۱۲ سالگی بیوه شد

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از ایلنا، سعیده بیوه ۱۲ ساله ای است که در یکی از روستاهای تربت حیدریه در خراسان رضوی زندگی می کند. به گفته سعیده در این روستا اگر دختری تحصیل در مقطع ابتدایی را تمام کند و مجرد بماند، خیلی زود به او انگ ترشیدگی می خورد و عیب و ایرادی هم برایش تراشیده می شود. سعیده کودک همسری است که در 10 سالگی ازدواج کرد و یکسال و نیم بعد، از همسر 42 ساله اش جدا شد...

سال های سال است که فعالان حقوق کودک برای افزایش سن قانونی ازدواج در ایران تلاش می کنند اما تا کنون کمتر به موفقیتی در این زمینه دست پیدا کردند. سال گذشته نمایندگان مجلس لایحه افزایش سن قانونی ازدواج را رد کرد.

بر اساس این لایحه ازدواج دختران کمتر از ۱۳ سال به طور کلی ممنوع می شد و دختران بین ۱۳ تا ۱۶ ساله با قیودی مانند اجازه ولی اجازه ازدواج پیدا می کردند. سن ازدواج پسران هم در این لایحه ۱۸ سال در نظر گرفته شده بود اما این لایحه هنوز به نتیجه نرسیده و مخالفان بسیاری دارد. مخالفانی که افزایش سن ازدواج در سال های اخیر را یکی از دلایل مخالفت خود می دانند.

در سال های اخیر اگر چه مخالفت ها با ازدواج کودکان بیشتر شده اما این پدیده هنوز نه تنها در برخی از شهرها و روستاهای کم جمعیت کشور که در بسیاری از شهرهای بزرگ نیز رواج دارد. سعیده بیوه 12 ساله اهل خراسان رضوی یکی از آنها است.

شب ازدواج چند بار از حال رفتم

سعیده ماجرای ازدواجش را این گونه تعریف می کند: شوهرم اهل یکی از روستاها ی نزدیک محل زندگی ما بود که بعد از فوت همسرش خواهرانش مرا برای او انتخاب کردند. چون وضعیت مالی ما خوب نبود، قرار شد بدون جهیزیه به خانه همسرم بروم وام ازدواجم نیز مال پدرم شد و بعد یک هفته در سن 10 سالگی به اجبار پای سفره عقد نشستم.

سعیده ادامه می دهد: شب عروسی توان پاسخگویی به شوهر ۴۲ ساله ام را نداشتم و چند بار از حال رفتم و این تازه شروع ماجرا بود چرا که این ناتوانی بارها تکرار شد. شوهرم گفت یا بمانم و تحمل کنم و یا از زندگی او بروم، چون در خانه پدری هم جایی نداشتم به ناچار به زندگی در کنار مردی که زنان دیگری را به بهانه ناتوانی ام به خانه می آورد ادامه دادم اما پس از یک سال و نیم طاقت هرزگی هایش را نداشتم.

او در ادامه از دورهمی هر چند وقت یکبار با دوستان دوران مدرسه اش می گوید و اضافه می کند: شرایط آنها بهتر از من نبود با این تفاوت که آنها مرا به رابطه هایی خارج از چارچوب خانواده ترغیب می کردند که هرگز هم موفق نشدند، من تصمیم ام را گرفته بودم؛ طلاق. اگرچه وضعیت ام بهتر از زمان قبل نیست و مدام پیشنهادهای بد و بدتر دارم اما از آرامش برخوردارم.

یک تعریف ساده

کودک همسری در تعریفی عامیانه و ساده، به معنی ازدواج دختری ۹ ساله با مردی با سن و سالی بسیار بزرگتر از کودک است، گرچه ازدواج پسر ۱۵ ساله با زن میانسال نیز کودک همسری محسوب می شود، اما شایع ترین موارد، ازدواج دختران کم سن با مردانی است که به صورت غیر متعارف از آنها بزرگ ترند.

در کنوانسیون جهانی حقوق کودک، هر فردی که دارای سنی کمتر از ۱۸ سال باشد، کودک محسوب می شود، ایران نیز در سال ۱۳۷۲ به این کنوانسیون ملحق شد. در مورد ازدواج کودکان طبق ماده ۱۴۰۱ قانون مدنی « عقد نکاح دختر قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی منوط است به اذن ولی، به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح. »

اما با همه این تعاریف و بر اساس آمار یونیسف ، ۱۷ درصد ازدواج های ثبت شده در کشور در سال 95 مربوط به ازدواج دختران زیر ۱۸ سال بوده، این در حالی است که این آمار تنها آمار ازدواج های ثبت شده در دوران کودکی است. زیرا بسیاری از این ازدواج ها ممکن است در جایی ثبت نشده باشد.

فقر اقتصادی؛ دلیل اصلی ازدواج کودکان

یک روان شناس و مشاوره خانواده در مشهد معتقد است دلیل کودک همسری را باید در فقر اقتصادی و فرهنگی جست و جو کرد. برای مثال مهم ترین عامل فقر اقتصادی خانواده ها است که آنها را مجبور به چنین کاری می کند. پدر، مادر و یا ولی کودک معمولا برای ازدواج دختران شان پولی بابت مهریه و شیربها از خانواده مرد مطالبه می کنند.

اصغر کیهان نیا می افزاید: ازدواج دختر در سنین کودکی نه تنها از هزینه های خانوار کم می کند، بلکه سود و منفعت مادی و اقتصادی نیز برای خانواده فراهم می کند. در زمینه علل اجتماعی و فرهنگی هم می توان به بحث سنت، عرف و رسم اشاره کرد. برای مثال در مناطقی که دختران از امنیت زیادی برخوردار نیستند تصور والدین بر این است که ازدواج می تواند سپر محافظتی آنان باشد.

وی تصریح می کند: علاوه بر سنت و عرف، کلیشه های جنسیتی نیز در این زمینه موثر هستند. نگاه های جنسیتی و فرمانبردانه به دختران سبب می شود مردانی در سنین بالا تمایل به ازدواج با دختران کم سن باشند که نتیجه این امر به وجود آمدن پاره ای از پیامدها و آسیب ها است.

آسیب پذیری در برابر انواع عفونت های زنانه

کیهان نیا توضیح می دهد: بسیاری از این کودک همسران به دلیل سن پایین و شرایط فیزیکی بدن شان مستعد ابتلاء به بیماری های مقاربتی هستند. دهانه رحم دختران در این سن، سلول های حفاظت کننده ندارد و به راحتی آسیب می بیند. طبق آمار، احتمال آلودگی به انواع ویروس های خطرناک از جمله هپاتیت و ویروس ایدز در زنان بیشتر از مردان است. همچنین بیشترین آمار ابتلاء دختران در سن ۱۵ تا ۲۴ است در حالی که بیشترین آمار پسران آلوده ۱۰ سال بعد از این سنین است. بنابراین، کودک همسران بیشتر در معرض انواع بیماری های مقاربتی و خطرناک هستند.

قصه پر غصه کودک همسری؛ روایت دختری که در 12 سالگی بیوه شد

وی اضافه می کند: عوارضی مانند فشار خون بارداری، عفونت خون در بارداری و خونریزی در زنان جوان کمتر از ۱۵ سال، بیشتر از زنانی است که در بیست سالگی ازدواج کرده اند و این عوارض بیشتر آنها را در خطر مرگ قرار می دهد. به طور کل مادران باردار زیر بیست سال، بیشتر از زنان بالغ با خطر مرگ و میر مواجه هستند.

این مشاور خانواده ابراز می کند: مطالعات نشان داده اند که خطر به دنیا آوردن نوزادان با وزن کم و نارس و مرگ و میر نوزادان در زنان زیر ۱۸ سال، بیشتر است. حتی اگر نوزادان در سال اول زنده بمانند، میزان مرگ و میر کودکان (زیر ۵ سال) مادران جوان بالاتر است. به طور کلی، مادران جوان به دلیل عدم بلوغ عاطفی و جسمی، تغذیه نامناسب، عدم دسترسی به خدمات باروری و اجتماعی و همچنین خطر ابتلاء به بیماری های عفونی، بیشتر در معرض خطر مرگ و میر نوزادان خود هستند.

وی ادامه می دهد: علاوه بر این، مادران جوان مهارت تصمیم گیری و زندگی را به اندازه کافی ندارند. زنان جوان نمی توانند درباره مسائل مربوط به مراقبت های بهداشتی خود تصمیم بگیرند و این همسر و خانواده همسران شان است که در تصمیم گیری های آنها دخالت می کنند.

فرار از خانه و خودکشی، تاثیر مخرب ازدواج کودک

کیهان نیا می گوید: آثار سوء روانی و عاطفی یکی از تأثیرات مخرب ازدواج کودک است. در واقع با چنین ازدواجی، کودک به نوعی از دوران کودکی خود فاصله گرفته و ارتباطش با خانواده و دوستانش قطع شده و از دیگر سو مسئولیت زندگی نیز مزید بر علت می شود و فعالیتش محدود به امور خانه و بچه داری خواهد شد. این امر منجر به پیدایش افسردگی و اضطراب در وی می شود. همچنین کودکان به دلیل عدم تحمل شرایط نابرابر و ناتوانی در قدرت حل مشکلات، معمولاً فرار از خانه، خودکشی و یا کشتن همسر را انتخاب می کنند که بیشتر چنین اعمالی در زنانی مشهود است که با فقر مالی و مهارت گفت و گو رو به رو هستند.

وی مطرح می کند: عموما در این نوع ازدواج ها طرفین به دلیل تفاوت سنی آشکار نمی توانند با یکدیگر گفت و گو کرده و زندگی خود را با تفاهم پیش ببرند و رابطه زن و شوهری شبیه رابطه پدر و فرزندی می شود.

از سوی دیگر دخترانی که زودتر از سن قانونی ازدواج می کنند، بیشتر در معرض خشونت خانگی، سوء استفاده و روابط جنسی اجباری هستند، زیرا سن پایین، ندیدن آموزش زناشویی، نداشتن مشارکت و تصمیم گیری در امور خانه، باعث می شود تا اعتماد به نفس آنان به شدت پایین آمده به طوری که در بزرگسالی نتوانند مانند دیگر همسالان خود از سلامت جسم و روح خود به خوبی محافظت کنند، این اتفاق به ویژه در اولین رابطه جنسی پس از ازدواج، بیشتر نمایان می شود.