زایمان طبیعی فشار بسیار زیادی به پرینه یا همان ناحیۀ بین واژن و مقعد وارد می کند. این ناحیه هنگام زایمان کشیده می شود تا سر نوزاد بتواند خارج شود. ناحیۀ پرینه ممکن است موقع زایمان پاره شود یا شاید پزشک لازم بداند که آن را کمی خراش یا برش بدهد تا فضای بیشتری برای خروج سر نوزاد باز شود که به این عمل اپیزیوتومی می گویند. بعد از این عمل ممکن است در این ناحیه درد داشته باشید.
درد ناحیۀ بین مقعد و واژن یا پرینه در زایمان طبیعی
درد پرینه یا ناحیۀ بین مقعد و واژن در زنانی که زایمان طبیعی کرده اند عادی است. این بافت های حساس ممکن است در طول زایمان کشیده یا پاره شده باشد و این باعث ورم، کبودی و درد در این ناحیه شود. اپیزیوتومی یا برشی که گاهی در زمان زایمان طبیعی برای جلوگیری از پارگی واژن انجام می شود نیز ممکن است ایجاد ناراحتی کند. کیسۀ یخ یا کیسۀ آب گرم به جلوگیری از عفونت و کاهش درد کمک می کند. به علاوه، حتماً بعد از دستشویی کردن، خودتان را از جلو به پشت تمیز و خشک کنید تا از عفونت پرینه در اثر تماس با میکروب های مقعد جلوگیری شود. اگر درد شما شدیدتر شد یا اگر ناحیۀ پرینه گرم و متورم شد و ترشحات چرک مانند داشت، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید، زیرا این علائم ممکن است نشانۀ عفونت باشد.
علت درد واژن بعد از زایمان طبیعی
البته تجربه هر زنی متفاوت است، اما علت درد واژن پس از زایمان و مدت زمان آن معمولاً به نحوه زایمان شما بستگی دارد:
- زایمان واژینال بدون برش : کل ناحیه پرینه و رکتوم ممکن است بعد از زایمان طبیعی متورم شود و احتمالاً برای چند هفته در این ناحیه احساس ناراحتی خواهید کرد.
- پارگی واژن یا اپیزیوتومی: زخم بلافاصله شروع به بهبود می کند، اما اغلب چند هفته طول می کشد تا بهبود کامل شود و درد برطرف شود.
شما به تازگی یک انسان کوچک را به دنیا آورده اید، بنابراین مقدار مشخصی از ناراحتی کاملا طبیعی است. بهبودی کامل بعد از بچه دار شدن زمان می برد ، چه پارگی پرینه یا اپیزیوتومی داشته باشید یا نه.
آیا داروهای مسکن برای دردهای پس از زایمان طبیعی بی خطر هستند؟
مطالعات نشان می دهند که یک دوره مصرف داروهای غیر استروییدی ضد التهاب، چهار تا پنج ساعت پس از زایمان برای مادران غیر شیرده تجویز می شود. این مادران در مقایسه با مادرانی که هیچ داروی مسکنی مصرف نکرده اند، پنج، شش ساعت پس از مصرف دوره اول این داروها نیاز به داروی دیگری نداشتند و درد آنان برطرف شد. این مطالعات همچنین اظهار می دارند که این داروها هیچ گونه عوارضی برای مادر و نوزاد نخواهد داشت. با این حال هیچ اطلاعاتی در مورد تاثیر این داروها بر مادران شیرده در دست نیست. پس اگر شما یک مادر شیرده هستید، قبل از شروع درمان با داروهای مسکن با پزشک خود مشورت کنید. نکته قابل توجه اینکه داروها تنها راه تسکین درد نیستند. می توانید با استفاده از روش های ساده درد خود را کاهش دهید.
مدت زمان بهبود ناحیۀ پرینه
اگر زایمان طبیعی و بدون اپیزیوتومی یا پارگی انجام داده باشید، شاید ناحیۀ پرینه متورم یا حساس شده باشد، اما احتمالاً با گذشت یک هفته یا شاید حتی یک یا دو روز بهبود پیدا می کند. زمان بهبود در هر زنی با دیگری متفاوت است، اما در مجموع هرچه برش یا پارگی عمیق تر باشد، زمان بیشتری برای بهبودش نیاز است. پارگی کوچک درجه یک، بیشتر در پوست است تا عضلات و شاید حتی به بخیه هم نیازی نباشد. این پارگی ها معمولاً سریع بهبود پیدا می کند و چندان آزاردهنده نیست.
اپیزیوتومی متداول یا پارگی درجه دو که شامل پوست و ماهیچه می شود، به بخیه نیاز دارد و معمولاً طی دو یا سه هفته بهبود پیدا می کند. بخیه های جذبی طی این مدت جذب می شود. بعضی از زنان بعد از یک هفته، فقط کمی درد دارند و عده ای تا یک ماه هنوز درد را احساس می کنند. اگر پارگی شدید تری دارید که تا مقعد کشیده شده است و پارگی درجه سه یا چهار نامیده می شود، ممکن است ناراحتی و درد شما به مدت یک ماه یا حتی بیشتر نیز طول بکشد. در چند روز بعد از زایمان نیز شاید دفع ادرار و مدفوع برایتان سخت باشد. همین طور احتمال بی اختیاری گاز یا مدفوع تا چند ماه یا حتی چند سال بعد وجود دارد.
11 راه برای کاهش درد پرینه بعد از زایمان طبیعی
برای کاهش ناراحتی های پرینه پس از زایمان از روش های زیر استفاده کنید:
- تمیز نگاه داشتن موضع درد: همواره برای پیشگیری از عفونت، ناحیه پرینه را تمیز نگه دارید. ازآب گرم برای شستشوی آن استفاده کنید. پس از شستشو بلافاصله موضع را خشک کنید تا محیط مساعد برای رشد باکتری به وجود نیاید. همچنین نوارهای بهداشتی خود را به موقع تعویض کنید.
- حمام آب گرم: به مدت ۲۰ دقیقه در ظرفی پر از آب گرم بنشینید به طوری که ناحیه پرینه در آب قرار گیرد. به این ترتیب درد کاهش می یابد.
- می توانید روزی ۲ یا ۳ بار این کار را تکرار کنید. می توانید از یک تشت کوچک برای انجام این کار استفاده کنید که فقط نواحی مورد نظر در آب گرم قرار گیرد.
- استفاده از یخ: در هفته ی اول مقداری یخ را در یک کیسه نایلون بریزید و آن را روی ناحیه دردناک پرینه بگذارید تا دردتان تسکین یابد. این عمل همچنین به بهبود سریع تر زخم کمک می کند.
- استراحت کنید: از وارد کردن فشار به قسمت پایین بدن خود پرهیز کنید. از نشستن و ایستادن طولانی نیز خودداری کنید. به پهلو دراز بکشید تا فشاری به ناحیه پرینه وارد نشود.
- تمرینات کگل: این تمرینات برای تقویت ماهیچه های لگن فوق العاده هستند. گردش خون را بهبود می بخشند که سبب سرعت بخشیدن به روند درمان زخم ها خواهد بود.
- کمپرس گرم: کمپرس گرم در هفته های دو و سه می تواند تا حدودی احساس ناراحتی را کاهش دهد.
- لباس زیر راحت بپوشید: لباس زیرهای نرم، راحت و نخی بپوشید تا هوا به راحتی بتواند به زخم برسد و حساسیت پوستی ایجاد نشود. این کار به ترمیم سریع تر زخم ها کمک می کند.
- مایعات فراوان بنوشید: به علت مشکل تنبلی روده ناشی از بارداری، لازم است مایعات زیاد بنوشید و غذاهای پر فیبر استفاده کنید. این عمل سبب جلوگیری از بروز یبوست می شود.
- زخم را در معرض هوا قرار دهید: بخیه های واژن در زایمان طبیعی در تماس با رطوبت دیرتر خشک می شود. اگر شما هرگونه ترشحی دارید، سخت است که بتوانید زخم تان را در معرض هوا قرار دهید. در چنین مواردی در موقع دراز کشیدن از یک نوار بهداشتی استفاده کنید تا هوا به زخم برسد.
- پد کتانی: دستمال کتانی خنک را که در یخچال قرار داده اید را روی موضع درد بگذارید.
- دارو درمانی: اگر درد شما غیر قابل تحمل است از داروی مسکنی که پزشکتان تجویز کرده باشد استفاده کنید. بدون مشورت با پزشک هیچگونه دارویی مصرف نکنید.
زایمان طبیعی چه مراحلی دارد؟
