به گزارش ساعد نیوز به نقل از ایکنا، حجت الاسلام والمسلمین مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، در این همایش اظهار کرد: این همایش به یاد یکی از بزرگترین شخصیت های علمی، فرهنگی و سیاسی جهان اسلام در دوران معاصر برگزار می شود تا به آثار و برکات و عظمت شخصیت سیدجمال الدین اسدآبادی، بیدارگر مشرق زمین توجه بیشتری شود. امتیاز و تفاوت شخصیت وی با مجموعه سیاست ورزان، دانشمندان و فعالان مسائل سیاسی و اجتماعی و دینی جهان اسلام در این بود که او هم به گذشته جامعه اسلامی، هم وضعیت فعلی و هم به آینده جهان اسلام به درستی واقف بود.
وی افزود: این اشراف و احاطه در سیدجمال، به او شخصیتی ممتاز نسبت به هم عصران خود بخشیده بود و آثاری که از این قله رفیع جهان اسلام می بینیم باعث تحولات زیادی در منطقه مسلمانان از شمال آفریقا تا شبه قاره شده است. سیدجمال شاید درد های جهان اسلام را سه مورد اصلی شناخته بود و سایر درد ها نیز ریشه در این موارد داشت. درد اول و مهم جهان اسلام، گرفتاری به بیماری جهل، بی خردی و بی توجهی به وضعیت موجود بود؛ چراکه زمینه تمام آسیب های دیگر را فراهم می کند. این اتفاق جهان اسلامی را دامن گیر کرده بود و عقب ماندگی های علمی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در پی داشت.
حجت الاسلام رستمی اظهار کرد: علاوه بر این موارد، دو گزینه استعمار و استکبار به ضربه زدن های بیشتر به جهان اسلام مشغول بودند. گرفتاری به استعمار انگلیس و فرانسه و نیز گرفتاری پادشاهان و سلاطینی که در از بین بردن ظرفیت های جهان اسلام دست کمی از استعمارگران نداشتند، آسیب دیگری بود که جهان با آن مواجه بود. این سه درد، جهان اسلام را گرفتار آسیب هایی کرده که امروز نیز از آن ها رنج می بریم.
وی ادامه داد: زمانی انگلیسی ها در ایران شخصی قلدر و بی سواد به نام رضاخان را سر کار آوردند که بر سر مقدورات کشور نشسته و به چپاول منابع این کشور مشغول بود. سیدجمال الدین اسدآبادی این درد ها را به خوبی شناخت، لذا به توفیق ظرفیت های درونی همانند علم و توانایی جسمی که خداوند به وی عطا کرده بود به مقابله علمی و فکری با این وضعیت پرداخت. وی به کشور های مختلفی سفر کرد. از مجموع این تحرکات، انسان متوجه می شود، وی تمام ظرفیت را برای هدف مقدس خود را به کار برده است.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها بیان کرد: وی حتی بعد از اینکه دستگاه ظالم قاجاری او را از ایران اخراج کرد در عتبات دچار بیماری شد، اما این بیماری وی را از راهش باز نداشت. سیدجمال حتی ازدواج نکرد و تمام فکر و ذکر خود را به مسائل علمی و یادگیری علوم جدید و قدیم و زبان های معاصر در راستای بیداری اسلامی کرد. وی همچنین قلمی توانمند در نگارش و بیان محتوا، مقصود و مطلوب های خود دارد. این جمع بین خصوصیات ارزشمند علمی و قلمی باعث می شود شخصیتی را شاهد باشیم که در مواجهه با مسائل مختلف، توانمند بیرون می آید.
وی یادآور شد: نکته دیگری که در شخصیت سیدجمال که لازم است به آن توجه کنیم این است که وی در فهم مسائل قائل به اولویت بندی بود و به همین دلیلی یکی از مواردی که تاریخ نگاران اسلامی باید به آن توجه کنند همین دقت روی مسائل است. وی نمی خواهد همه مسائل را با هم حل کند چراکه به دنبال دسته بندی و انتخاب مسائل مهمتر است. اگر وی به صورت همزمان نمی تواند با سه مورد استعمار، استکبار و جهل مبارزه کند؛ لذا در کنار سلاطین قرار می گیرد تا با استعمار و جهل داخلی مقابله کند.
وی ادامه داد: شاید برای برخی این سؤال پیش بیاید که چرا وی به پادشاهان و سلاطین نزدیک شده است، اما دلیل این است که وی در مواجهه با مسائل به اولویت بندی می پردازد. وی قائل به دیدگاه تقریبی است و این اختلاف نظری که درباره ایرانی یا افغانی بودن وی وجود دارد ناشی از همین نگاه تقریبی است. او در اسدآباد و همدان و قزوین بزرگ شده و خاندان و رگ و ریشه او در حوزه علمیه در ایران هستند، اما شخصیت وی به گونه ای است که برخی وی را ایرانی، هندی، مصری، افغانی یا ترک بدانند. خواست وی این بود که این تحرکات مانع حرکت عمومی برای بیداری اسلامی نشود.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها تأکید کرد: وی ضمن تلمذ در نزد عالی ترین مراجع شیعی همانند علامه مجاهد و صاحب فتوا یعنی علامه شیرازی، اما خودش نیز تربیت کننده شاگردان بسیاری بوده که در حوزه بیداری علمی و فرهنگی تأثیرگذار هشتند. وی حتی در شکل گیری جریان تأثیرگذار در جهان اسلامی عینی اخوان تأثیر گذاشته است. سیدجمال تا جایی که توانست از تفردات و مواردی که آسیب زا هستند، دوری می کند و حتی به تربیت شاگردان اهل سنت نیز همت گذاشته است.
حجت الاسلام رستمی افزود: وی در افغانستان نیز امضا دارد و اساساً شخصی ناسیونالیست و ملی گرا نبود و در پی اتحاد جهان اسلام بوده است. وی در مقابل بی دینی به شدت غیور است و این را در مقابل ارنست رنان به خوبی نشان می دهد. احمد امین، نویسنده مصری، می گوید ارنست رنان قبل از دیدار با سید جمال، اسلام را خالی از اندیشه می دانست، اما سید جمال به گونه ای پاسخ وی را می دهد که رنان می گوید انگار با ابن سینا یا ابن رشد مواجه شده است.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها با اشاره به دیدگاه های تقریبی سیدجمال الدین اسدآبادی بیان کرد: وی با فرقه گرایی و نیز دشمنان جهان اسلام به شدت مقابله کرده، اما در داخل مرز های جهان اسلام به شدت تقریبی و به دنبال دوری از اختلافات است. از سوی دیگر فهم دقیق وی از تشیع و به نوعی راسخ بودن وی در اعتقادات اصلاً جای تردید ندارد. وی در نامه ای که به علامه شیرازی، صاحب فتوای تحریم تنباکو می نویسد به نوعی یکی از عوامل مؤثر در جنبش تنباکو بوده و در آنجا به اهمیت و آسیب زنندگی قرارداد تنباکو اشاره کرده و مرجع تقلید شیعیان را نسبت به این مسئله آگاه می کند. وی شخصیتی است که عمدتاً دنبال مواجهه با دشمنان بیرونی است، لذا اختلافات درونی را تقلیل می دهد.
حجت الاسلام رستمی تصریح کرد: واقعیت این است که اگر زمانه سیدجمال الدین اسدآبادی را در نظر بگیریم، بدون ارتباط و همراه کردن قدرتمندان و متنفذان و پادشاهان، حرکت عمومی مردم عقیم می ماند و به همین دلیل است که نهضت تنباکو منجر به اصلاحات عمیق نشد و به آن چیزی که باید می رسیدیم که همانا حاکمیت این فتاوا و تقویت بنیان های نظام سیاسی اسلام در جامعه بود نرسیدیم، چراکه افراد و جریان های با نفوذ جامعه از آن حمایت نکردند لذا اگر سیدجمال فقط به بیداری اجتماعی عمل می کرد موفق نمی شد، چراکه بدون ابزار مقدر، امکان احیای اسلام و مقابله با دشمنان خارجی وجود ندارد و به همین دلیل اولویت کاری وی مبارزه با استعمارگران است لذا در کنار پادشاهان نیز قرار می گیرد.
وی با اشاره به دیدگاه امام موسی صدر درباره سیدجمال الدین اسدآبادی و تلاش برای ادامه راه وی تأکید کرد: برخی سیدجمال را با امام موسی صدر مقایسه می کنند که قطعاً این شباهت بی راهی نیست، اما حوزه عملکرد سید جمال بسیار وسیع تر بود چراکه امام موسی صدر فقط سوریه و لبنان را به عنوان حوزه فعالیت خود برگزید. مرحوم خسروشاهی نقل می کند که در یکی از سفر ها به همراه جعفر شهیدی به الجزایر رفته بودیم که امام موسی صدر نیز تشریف آورده بودند که به وی گفتم اگر در قم یا نجف می ماندید یکی از مراجع بزرگ شیعه می شدید؛ بنابراین چرا آنجا را ترک می کنید که امام می گوید روزی در نجف با سیدمحمدباقر صدر بودم که وی گفت در حوزه بمان تا اصلاح حوزه را در پیش بگیریم که من جواب دادم شما در نجف بمانید و به کار های علمی بپردازید و اجازه دهید من دنبال کار سید جمال را بگیرم که متولی ندارد.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها در پایان سخنان خود به ارائه پیشنهاداتی برای حفظ جایگاه والای سیدجمال الدین اسدآبادی پرداخت و گفت: تولید و نشر آثار سیدجمال الدین اسدآبادی و برگزاری همایش ها و تأسیس مؤسسه هایی در این زمینه باید مورد توجه جدی قرار گیرد و بنیاد سید جمال باید مورد پیگیری قرار گیرد تا بتواند به رسالت خود عمل کند؛ چراکه هرچه به فکر این میراث ملی و دینی باشیم به سرمایه اجتماعی جامعه، غرور ملی و وحدت کمک کرده ایم.
برگزاری وبینار بزرگداشت سید جمال الدین اسدآبادی به همت انجمن علوم اجتماعی دانشگاه علوم اسلامی رضوی
