از جمله نعمات خداوند زمان است که نقش بسیار ارزشمندی در حیات انسان دارد و این استعداد بشری است که چگونه این زمان را در جهت نیل به اهداف خویش معماری کند. مدیریت انسان در بهره برداری از زمان در یک لحظه می تواند پله های صعود و یا نزول را برای خویش طراحی کند. خداوند شب را برای آرامش خواب و استراحت و مناجات دانسته و روز را برای کار و تلاش برای تأمین زندگی قرار داده است. هر انسانی اهداف بنیادی خود را در زمان می یابد به این مفهوم که از تجربیات و گذشتگان درس و عبرت می گیرد و زمان خود را درخشان می نماید و حال شب یلدا متفاوت با تمام شب های سال است با تفاوتی یک دقیقه و یا شاید کمتر اما با همین تفاوت مورد توجه مردم قرار گرفته است. چرا مردم از شب یلدا (شب چله) شب اول دی ماه استقبال می کنند؟ فرصتی مناسب است برای اقوام و خانواده ها و دوستان و رفیقان تا کنار هم جمع شوند و در این شب به استقبال از روشنائی روند. از اول دی ماه روزها کم کم به سوی بلند شدن می روند. انسان در روشنائی دارای حیات است و عملکرد خود را در روشنائی مشاهده می کند. این نور، استعاره از نور خدا است. اما انسان باید بداند و باور کند که به نور خدا نخواهد رسید مگر اینکه سعی و تلاش کند. همان طور که گفته اند، حج با سفارش انجام داده نخواهد شد بلکه باید اراده کرده و رفت. حال این درسی باید باشد بر همه استقبال کنندگان شب یلدا. کسانی میتوانند از شب یلدا توشه ای دریابند که از تجربیات صعود و نزول مخاطبان غافل نباشند.
لحظه به لحظه تاریخ تجربه است. کسانی در حسرت متوقف می شوند، که زمان را بیهوده بدانند و از علم و دانش بهره ای نداشته باشند. فراموشی یلداها از این است که ظاهر دنیا انسان ها را به خود مشغول کرده و آخرت نیز به فراموشی شده است زمانی منزلت شب یلدا را می توان دانست که از فرصت جمع شدن اقوام و خانواده استفاده کرد و از آیات قرآن و احادیث اهل بیت در تقویت انجام واجبات الهی (معروفات) و ترک محرمات الهی (منکرات) استفاده کرد و صلح و سازش و وصل و فصل و تجلیب قلوب و تطهیر قلوب استفاده کرد. به این ترتیب، شب یلدا می تواند شب تعلیم و تعلم باشد. همچنان که انسان برای حفظ سلامتی بدن توجه و دقت لازم را با کمک پزشک متخصص مراعات می نماید، باید در سلامت روح و روان نیز با پزشک متخصص مشورت کند. بنابراین، همه در برابر جسم و روح و روان مسئول بوده و خواهد بود. پیامبر اسلام (ص) فرمود: بدرستی که من مسئولم و شما هم مسئولید در برابر یک دیگر. به این معنا استفاده بیهوده از زمان (شب یلدا) در روز قیامت پاسخ باید داده شود و امسال که شب یلدا در عصر بیماری کرونا قرار گرفته است در این خصوص اطلاعات درمانی لازم را در اختیار همدیگر گذاشتن ثمرات بسیاری را در بر خواهد داشت از جمله فاصله اجتماعی را باید رعایت کرد و برای حصول سلامت جسم و روان یکدیگر همکاری لازم را نمود که بنی آدم اعضای یک پیکرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند. امام حسین (ع) فرمود: بر شما باشد که در تمام عمر برای سلامتی بدنتان کوشش کنید.
این بیماری کرونا که واگیردار است دیدار حضوری و نشست را مانع شده است. بر اشخاص است که با هر امکان اطلاع رسانی به همدیگر همصدا و همدل بودن تألیف قلوب نموده و اشخاصی که معضلات اقتصادی دارند به عنوان هدیه در سفره شب یلدای آنها قرار داده و همدیگر را به مهر و محبت همه جانبه دعوت نمائیم، چرا که استحکام و تحکیم زندگی در تعاون و تفاوت معنا پیدا می کند. در گناه تعاون و تفاهم نباید داشت، که رسول خدا (ص) فرمود: اگر بنده مؤمنی (انسانی) یک گناه را ترک کند پاداش هفتاد هزار حج مقبول را در پیشگاه خداوند دارد، و زمانی شب یلدا به شادی می گذرد که دیگران (مستحق کمک به آنها از لحاظ مالی و فرهنگی و عاطفی) را به یاد آورد. اگر تمکن وجود دارد انسان های متمکن در برابر ضعفا و فقرا مسئولند، و در روز قیامت سوال و مؤاخذه خواهند شد. بهترین انسان ها کسانی هستند که به دیگران خدمت می کنند، در نزد خداوند کریم. امام صادق (ع) فرمود: بر شما است نماز خواندن در مساجد، نسبت به همسایه ها خوب باشید و در محاکم قضائی به عنوان گواهی حاضر شوید و گواه باشید (با شرائط لازم قضائی) و در تشییع جنازه ها حاضر شوید، راستی که مردم برای زندگانی شما لازم (و ملزوم یکدیگر هستید) راستی کسی نیست که تا آخر زندگی از مردم (همدیگر) بی نیاز باشد و وجود مردم برای یک دیگر لازم است در شب یلدا بیائیم برای پیوند و عفو یکدیگر چنین بگوییم و باشیم، دوای هم، شفای هم، برای هم، فدای هم.
در مجموع، شب یلدا با یک تفاوت در تاریخ ماند (یعنی با یک دقیقه تفاوت)، و مخلوقات خدا از جمله انسان هم در تاریخ اشرف مخلوقات ماند (آن هم با یک تفاوت، قوت نطق و فکر). و در میان مخلوقات (انسان) رسول خدا (ص) در تاریخ به عنوان اشرف مخلوقات ماند و در میان اهل بیت (ع) وصی رسول خدا (ص) حضرت امام علی (ع) در تاریخ ماند، و در میان عام مردم کسی در تاریخ همچون یلدا می ماند، که خدمت گذار اسلام و مردم باشد و این پیام قرآن و عترت است و بس. پس برکت عمر و زمان، در انجام عمل خوب برای خود و مسلمین است بر مبنای تعاون و تفاهم و نیکی و تقوی. شب یلدا زنده است، چون پایان آن روشنائی رو به افزایش است و این درسی بر همه آنانی که از خدمت به اسلام و مردم خسته نشدند همیشه روشن ماندند، چون به عرض جامعه بودند (کنار مردم). زمان می گذرد خاطره ها می ماند و سنت و رسم ها، اواخر دهه سوم آذرماه رو به پایان که می شد مردم واشقان امکانات استقبال از شب یلدا را فراهم می کردند تا در این شب یک نشست به یاد ماندنی داشته باشند و از جمله ذکر خاطرات و هماهنگی کارهای اداره زندگی و از امثال کشاورزی. یادآور می شود بهترین اخلاق در شب یلدا مطالعه کتاب است، حتی در زمان بیماری ویروس کرونا، اهمیت این اخلاق پررنگ تر می شود.
وصف شب یلدا
سه فصل از چهار فصل ای عزیزان
گذشت آمد ز ره فصل زمستان
شب یلدا بلند است و یگانه
دلی دیگر نگیرد یک بهانه
همه در انتظاری عاشقانه
نظر دارند سوی هندوانه
شب یلدا فراوان میوه آجیل
انار و پرتقال و سیب و ازگیل
شب یلدا شبی که غم ندارد
نشاط و شادمانی کم ندارد
شب یلدا کتاب و شعر حافظ
همه نیت کنند بر فال حافظ
به حکم عقل در خانه بمانیم
که در خانه ز جمع تنها نمانیم
سرودی واشقانی وصف یلدا
بماند بر من و تو فضل یلدا
(سروده علی اکبر واشقانی فراهانی در آذر 1399)
شیخ علی واشقانی فراهانی : درباره فضیلت زیارت فاطمه معصومه (سلام الله علیها)
