HMO شیر مادر چیست و چه فایده ای برای نوزاد دارد؟

شما هم حتماً مثل تمام والدین نگران رشد خوب و تغذیهٔ مناسب و محافظت کودکانتان از بیماری های مختلف، به خصوص از سن پایین و دوران شیرخوارگی هستید. همان طور که همه می دانیم شیر مادر منبعی غنی از انواع مواد مغذی برای رشد کودکان به شمار می رود. یکی از ترکیباتی که در شیر مادر وجود دارد اچ ام او (HMO) نام دارد. اما اچ ام او چیست و چه فوایدی دارد؟ در این مطلب در رابطه با اچ ام او و اثر آن روی سیستم ایمنی کودکان بیشتر بدانید.

آشنایی با HMO شیر مادر

گفتنی می باشد که شیر مادر از اولین تغذیه های هر نوزادی به شمار می آید که همچنین دارای املاح معدنی متعددی است که برای سلامتی افراد بسیار حائز اهمیت به شمار می آید. به طور کلی شیر مادر می تواند مواد مغذی و ضروری بدن نوزاد را تامین نماید و همچنین آن دارای ۳ عنصر درشت مغذی به نام های چربی، کربوهیدرات و پروتئین می باشد.

در رابطه با معرفی HMO شیر مادر گفتنی می باشد که در کنار ۳ عنصر درشت مغذی گفته شده در بالا می توان در شیر مادر یافت کرد. این عنصر یکی از مهم ترین تشکیل دهنده های شیر مادر به شمار می آید که به ندرت افراد با آن آشنایی دارند و قابل به ذکر است که الیگو ساکاریدی به نام اچ ام او نام دارد. این مولکول را اولین بار در سال ۱۹۳۰ کشف کردند که تا به حال با توجه به تحقیق های صورت گرفته به نقش اهمیت آن در شیر مادر دست پیدا نکرده اند. اما تا حدودی در ادامه این مطالعات آن ها چنین دریافتند که HMO شیر مادر علاوه بر روده می تواند برای مغز و بسیاری از عملکرد های بدن تاثیر موثر قائل شود. همچنین الیگو ساکارید شیر انسان را با نام گلیکان شیر مادر نیز معرفی می کنند که آن ها مولکول هایی از قند می باشند و قسمتی از گروه الیگو ساکارید ها را تشکیل داده اند و در غلظت های بالا به طور منحصری در شیر مادر پیدا می شوند.

همچنین الیگو ساکاریدهای موجود در شیر مادر بعد از لاکتوز و چربی، از سومین ماده های جامد به وفور یافت شده در شیر انسان به شمار می آیند که غلظت آن نیز چیزی در حدود ۹.۹ تا ۲۴.۹ گرم در هر یک لیتر شناسایی شده است. به طور تقریبی چیزی در حدود ۲۰۰۰ الیگو ساکارید متفاوت از نظر ساختاری در شیر انسان پیدا شده است که ترکیبات آن برای هر خانم در طی دوران شیردهی متفاوت بوده است. در ادامه این تحقیقات مشخص شد که این ترکیب در مقایسه با دیگر مواد مغذی در روده نوزاد به راحتی هضم نمی شود و می توان این فرایند را با کمی اختلال و دشواری همراه کند. نیازی به نگرانی درباره این موضوع نمی باشد، چراکه این مواد دارای تاثیرات پروبیوتیکی هستند که تحت عنوان مواد غذایی برای باکتری های موجود در روده به خصوص بیفیدو باکتریوم تاثیر گذار هستند.

HMO در زمان های مختلف

لازم است بدانید که میزان ترکیبات اچ ام او در شیر مادر طی دوره های زمانی متفاوت، متغیر است. عوامل متعددی روی میزان HMO شیر مادر تأثیر می گذارد. برخی از این عوامل شامل موارد زیر است:

• عوامل ژنتیکی
• دوران شیردهی
• عوامل محیطی
• سن باردار شدن مادر
• سلامت عمومی مادر

فواید و اثرات HMO شیر مادر بر نوزاد

اج ام او در حال حاضر به عنوان مزایای مغذی مختلف برای نوزاد در حال رشد شناخته شده است. اج ام او با تغییر پاسخ های اپیتلیال و سلول های ایمنی میزبان در روده نوزاد، ایمنی نوزاد را تعدیل کند. پاسخ های ایمنی را به صورت سیستمی اصلاح کنند یا به عنوان گیرنده های طعمه محلول عمل کنند تا اتصال پاتوژن های مختلف میکروبی به گیرنده های سطح سلول را مسدود کنند. روده و همچنین در سایر نقاط مانند دستگاه ادراری.مزایای اج ام او ها می تواند به پیامدهای سلامتی فراتر از دوران نوزادی مانند آلرژی یا عملکردهای شناختی گسترش یابد و اچ ام او ها را با افزایش تعداد مطالعات که نقش آن ها را در فیزیولوژی انسان آشکار می کند کانون تحقیقات علمی شدید فعلی قرار دهد.

برخلاف سایر اجزای شیر مادر که از طریق شیردهی توسط شیرخوار جذب می شود، اچ ام او برای کودک شیرده غیرقابل هضم است. با این حال آن ها دارای اثر پری بیوتیک بوده و به عنوان غذا برای باکتری های روده به ویژه بیفیدوباکتری ها عمل می کنند. غلبه این باکتری های روده برای حفظ سلامت، باکتری های بیماری زا (پروبیوز) را کاهش می دهد و در نتیجه میکروبیوتای روده ای سالم را ارتقا داده و خطر عفونت های خطرناک روده نوزاد را کاهش می دهد.

1-کاهش خطر عفونت

مطالعات اخیر نشان می دهد که اچ ام او ها به طور قابل توجهی خطر ابتلا به عفونت های ویروسی و باکتریایی را کاهش داده و در نتیجه احتمال ابتلا به اسهال و بیماری های تنفسی را کم می کنند. این عملکرد محافظتی اچ ام او در تماس با پاتوژن های خاص مانند باکتری ها یا ویروس ها فعال می شود. این ها توانایی اتصال خود را به گیرنده های گلیکان (گیرنده های زنجیره های بلند مولکول های قند متصل در سطح سلول های انسانی) به دست می آورند که در سطح سلول های روده قرار دارند و در نتیجه می توانند سلول های مخاط روده را آلوده کنند.

محققان کشف کرده اند که اچ ام او ها از این گیرنده های گلیکان تقلید می کنند. بنابراین پاتوژن ها به جای سلول های روده خود را به اچ ام او متصل می کنند. این امر خطر ابتلا به عفونت با یک پاتوژن را کاهش می دهد. در آزمایش هایی که برای سنجش مناسب بودن اچ ام او به عنوان منبع پری بیوتیک کربن برای باکتری های روده طراحی شده اند مشخص شد که آن ها برای یک باکتری مشترک به نام Bifidobacteria longum biovar infantis بسیار گزینشی عمل می کنند.وجود ژن های منحصر به فرد B. infantis از جمله گلیکوزیدازهای تنظیم شده و کارایی آن در استفاده از اچ ام او به عنوان منبع کربن حاکی از تکامل همزمان اچ ام او و توانایی ژنتیکی باکتری های منتخب برای استفاده نوزاد از آن ها باشد.

2-تقویت سیستم ایمنی

علاوه بر آنچه ذکر شد به نظر می رسد که این ماده مهم بر واکنش سلول های خاص سیستم ایمنی بدن تأثیر می گذارند. به نحوی که پاسخ های التهابی را کاهش می دهند. همچنین گمان می رود که این ها خطر ابتلای نوزادان نارس به بیماری بالقوه تهدید کننده زندگی انتروکولیت نکروزان (NEC) را نیز کاهش می دهند.

3-تاثیر مثبت بر روند رشد سیستم عصبی

برخی از متابولیت ها مستقیماً بر سیستم عصبی یا مغز تأثیر می گذارند و گاهی اوقات می توانند در دراز مدت بر رشد و رفتار کودکان تأثیر بگذارند. مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد اچ ام او های خاصی، باقی مانده اسید سیالیک را در اختیار کودک قرار می دهند. اسید سیالیک یک ماده مغذی ضروری برای رشد مغز و توانایی های ذهنی کودک است.در مجموع اچ ام او ها به عنوان گیرنده های محلول طعمه عمل می کنند تا از اتصال پاتوژن های میکروبی مختلف آسیب رسان به سلول ها جلوگیری کنند. دانش فعلی در مورد اثرات اچ ام او می تواند بر عفونت ها، آلرژی ها، بیماری های خودایمنی و التهاب و مشکلات سیستم عصبی نظارت داشته باشد و بر نقش اچ ام او در تغییر پاسخ های ایمنی از طریق اتصال به گیرنده های مرتبط با ایمنی در سراسر بدن تمرکز داشته باشد.

کلام آخر

گاهی اوقات مادران به دلایل مختلفی اعم از بی حوصلگی، بی حالی، ضعف، مشغله زیاد، کمبود تولید شیر در بدن و … اقدام به تغذیه فرزندانشان با شیر خشک می کنند و تصور می نمایند که این مواد می توانند جایگزینی برای شیر خودشان باشند.اما با خواندن این مقاله در می یابیم که حتی بهترین شیر خشک های خارجی و داخلی هم نمی توانند جای شیر مادر را بگیرند. چرا که شیر مادر دارای ترکیبات بسیار مفید و منحصر به فردی می باشد که سلامت نوزاد به آن گره خورده است. بنابراین توصیه می کنیم که اگر اگر شیر کافی دارید، از دادن آن به فرززند شیرخوارتان به هیچ دلیلی امتناع نکنید.

دلایل بی کیفیت بودن شیر مادر و روش های درمان