واقعیت این است که اماکنی در اوکراین وجود دارد که خصوصاً برای یهودیان حریدی یا ارتدکس از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و هر سال به مناسبت اعیادِ خاص، یهودیان اسرائیل برای زیارت این اماکن متبرکه به اوکراین سفر می کنند.
ساعدنیوز: همان طور که مستحضرید جنگ در اوکراین برای اسرائیل دارای پژواک های تاریخی و فرهنگی و یادآورِ کشتار یهودیان اوکراین در زمان استقرار حکومت دست نشانده هیتلر در این کشور تحت عنوان رایش کمیساریات است. طبیعتاً همین مسأله باعث نوعی جنگ داخلی در اوکراین شد و بخشی از جمعیت این کشور به دست بخش دیگر، به دلایل قومی کشته شدند، امروز نیز با توجه به وجود قومیت یهود در این کشور و ارتباطات خاص اوکراین با اسرائیل، آیا جنگ میان روسیه و اوکراین از این جهت، برای اسرائیل مسأله است؟
دکتر منصور براتی: بله ارتباط اسرائیل با اوکراین دارای وجهی تاریخی و پیشینه ای فرهنگی است. البته این مطلب را نیز باید در اینجا در نظر داشته باشید که ارتباطی مشابه میان روسیه و اسرائیل نیز وجود دارد. اگر موزائیک جمعیتی اسرائیل را در نظر بگیرید، حدود یک میلیون یهودی روس تبار در اسرائیل زندگی می کنند. به طور کلی، روس های یهودی علاقه به مهاجرت به سرزمین های اشغالی بعد از تأسیس اسرائیل را داشتند. با در نظر گرفتن این موضوع، حال بپردازیم به موضوع ارتباط اوکراین و اسرائیل. واقعیت این است که ما رابطه اسرائیل و اوکراین را می توانیم در سه سطح بررسی کنیم. در سطح اول، رابطه دو کشور با نظر به پیشینه تاریخی مورد نظر و وجود یک اقلیت یهودی در اوکراین قابل بررسی است. وضعیت این اقلیت یهودی برای اسرائیل مهم است. در سطح دوم، رابطه این دو کشور با نظر به وجود اماکن مقدس یهودیان در اوکراین قابل بحث و بررسی است. واقعیت این است که اماکنی در اوکراین وجود دارد که خصوصاً برای یهودیان حریدی یا ارتدکس از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند و هر سال به مناسبت اعیادِ خاص، یهودیان اسرائیل برای زیارت این اماکن متبرکه به اوکراین سفر می کنند.
در سال گذشته در اوج همه گیری کرونا و زمانی که تمام مرزهای کشورهای اروپایی به دلیل پاندمی بسته بود، یهودیان ارتدکس به مناسبت عید روش هشانا در اول سال نو یهودی بر سفر به اماکن مقدس یهودی در اوکراین اصرار داشتند. دولت نتانیاهو با ارسال یک نامه محرمانه به اوکراین به مقامات آن کشور در خصوص عدم رعایت اصول بهداشتی و نظافت از سوی حریدی ها و احتمال بروز مشکلات در زمان پاندمی در اوکراین هشدار داد و از دولت اوکراین خواست که از سفر حریدی ها به این کشور جلوگیری کنند. انتشار این نامه محرمانه، با اعتراضات شدیدی از سوی یهودیان ارتدکس در اسرائیل مواجه شد.
سطح سوم رابطه اسرائیل و اوکراین به شخص آقای زلنسکی مربوط است. زلنسکی تباری یهودی دارد. در زمان آقای نتانیاهو، اسرائیل تلاش می کرد تا با هر دو کشور روسیه و اوکراین روابط حسنه ای داشته باشد و حتی اگر این جنگ در آن زمان رخ می داد، اسرائیل موضعی بی طرف تر در این خصوص اتخاذ می کرد. ولی در دولت جدید از آنجا که دستگاه دیپلماسی در اختیار آقای لاپید هست و وی رابطه خاصی با کشورهای غربی خصوصاً مکرون و بایدن دارد، بیشتر شاهد این هستیم که اسرائیل مواضع غربی ها را تکرار می کند. بنابراین، دولت اسرائیل توازن مثبت با غرب را در این موضوع ترجیح داده است و کمی از روسیه در این خصوص دور شده است. نتانیاهو روابط گرمی با پوتین داشت، و شاید اگر امروز او بود، توازن دیگری در اینجا برقرار می بود.
حتی اگر آقای نتانیاهو در قدرت می بود، باز محدودیت های خاص جنگ اجازه نمی داد که ما با اطمینان بگوئیم که نتانیاهو می توانست آتش این جنگ را بخواباند.
ساعدنیوز: از زمان وقوع جنگ در اوکراین به دلیل همین سوابق تاریخی و ارتباطات خاص میان اسرائیل و دو طرف جنگ، یعنی اوکراین و روسیه، اسرائیل یکی از کشورهایی بود که برای میانجیگری مطرح می شد. آقای بنت با پوتین تماس هایی داشته که طبق گزارش رسانه ها، این تماس ها ثمری برای توقف جنگ در اوکراین نداشته است. سؤال این است که اگر آقای نتانیاهو به جای بنت نخست وزیر رژیم اشغالگر قدس بود، آیا پوتین پاسخ متفاوتی به این میانجیگری می داد؟
دکتر منصور براتی: زمانی که بحث مذاکره میان روسیه و اوکراین مطرح شد، زلنسکی اعلام کرد که ما در بلاروس مذاکره نخواهیم کرد. چرا که بلاروس علناً در کنار روسیه قرار دارد و به نوعی خودش درگیر این جنگ است. زلنسکی دوست نداشت که به اصطلاح در زمین حریف، این مذاکره انجام پذیرد. بنابراین، پیشنهاد داد تا اسرائیل به عنوان کشوری که رابطه گرمی با هر دو طرف دارد و به اصطلاح مرضی الطرفین است، محل مذاکرات باشد. این مسأله با پوتین در میان گذاشت شد، ولی پوتین این مطلب را نپذیرفت. روسیه ترجیح داد تا در بلاروس این مذاکرات انجام شود. چرا که روس ها پیشروی هایی را داشته اند و به نوعی بازی را با اختلاف گل، جلو هستند و احتمال می دادند که در صورت مذاکره در اسرائیل به عنوان داور بی طرف، ممکن است بازی بُرده از نو، صفر صفر شود.
البته جنگ شرایط خاص خودش را دارد. هرچند دولت اسرائیل عملاً بر علیه روسیه موضع گرفته و در کنار غربی ها، روسیه را مذمت می کند و از اوکراین حمایت می کند، ولیکن حتی اگر آقای نتانیاهو در قدرت می بود، باز محدودیت های خاص جنگ اجازه نمی داد که ما با اطمینان بگوئیم که نتانیاهو می توانست آتش این جنگ را بخواباند.
اسرائیل 9 میلیون جمعیت دارد که از این میان، 1 میلیون نفر از این جمعیت، روس هستند. حتی اگر در مورد جنگ اوکراین، ما فرض را بر این بگذاریم که دولت اسرائیل در مواضع غربی هضم شده است، باز نسبت به این جمعیت روس و دغدغه های آنها نمی تواند بی تفاوت باشد.
ساعدنیوز: تعداد قابل توجهی از اسپانسرهای برجسته لابی صهیونیستی از یهودیان روس متمول هستند. از جمله آقای آبراموویچ و دیگران که عملاً در کنار پوتین قرار دارند و به نوعی اسپانسر این جنگ نیز هستند. با توجه به موضعی که اسرائیل اتخاذ کرده است، آیا می توانیم چنین پیشبینی کنیم که لابی صهیونیستی و رژیم اشغالگر قدس در آینده ممکن است به دلیل این مواضع، حمایت های اسپانسرهای روس یهودی را از دست دهد؟
دکتر منصور براتی: مسأله این است که در چنین مواردی، یعنی تقابل شرق و غرب، اسرائیل ترجیح می دهد که خودش را خیلی درگیر نکند. همان طور که گفتم، اسرائیل 9 میلیون جمعیت دارد که از این میان، 1 میلیون نفر از این جمعیت، روس هستند. حتی اگر در مورد جنگ اوکراین، ما فرض را بر این بگذاریم که دولت اسرائیل در مواضع غربی هضم شده است، باز نسبت به این جمعیت روس و دغدغه های آنها نمی تواند بی تفاوت باشد. ارتباط روس ها با اسرائیل بسیار زیاد است و همچنان هستند روس های یهودی که به اسرائیل مهاجرت می کنند.
تصور من این است که این اسپانسرهای رژیم صهیونیستی همچنان ارتباط خودشان را با دولت اسرائیل حفظ خواهند کرد؛ چرا که موضع دولت بنت، در حد بیانیه است و همان طور که مشاهده می کنیم، در زمینه تحریم روسیه توسط غرب، ما اقدامی عملی از سوی اسرائیل را مشاهده نمی کنیم. کشورهای اروپایی عملاً حریم هوایی خودشان را به روی هواپیماهای روسی بسته اند ولی اسرائیل این کار را نکرده است. بعید هم به نظر می رسد که با توجه به مسائلی که عرض کردم، اسرائیل بخواهد به صورت عملی و اجرایی با تحریم های غرب بر علیه روسیه همراهی کند. چنانکه در مورد تحریم های ورزشی هم شاهد هستیم، تیم هایی مثل منچستر و شالکه، قراردادهای خودشان را با اسپانسرهای روسی لغو کرده اند. ولیکن اسرائیل چنین کاری را نکرده و به نظر نمی رسد که چنین اقدامی را در آینده شاهد باشیم. صرفاً در سطح موضع گیری لفظی باقی خواهد ماند. دلیل این امر هم پیشینه تاریخی و فرهنگی خاص روابط روسیه و اسرائیل است.
روسیه با تجاوز نظامی به اوکراین مرحله اول حراج برجام را اجرایی کرد/ برجام نمادِ دیپلماسی در برابر جنگ طلبی است
