خستگی، تغییر روند خواب، اختلال تمرکز، احساس غمگینی و ناامیدی هر یک به تنهایی اختلال هایی را در روند زندگی روزمره و عادی افراد ایجاد می کند. حال اگر این موارد با علائمی همچون تغییر اشتها، دردهای عضلانی، نفخ و سردرد همراه باشد، علاوه بر افت کارآیی روزمره بر کیفیت زندگی نیز تاثیر نامطلوبی می گذارد. بسیاری از خانم ها علائم بالا را همه ماهه با نزدیک شدن زمان قاعدگی تجربه می کنند. تکرار علائم بالا حداقل در دو سیکل قاعدگی، تشخیص PMS یا سندرم پیش از قاعدگی را مطرح می کند، اما این سندرم چیست؟ آیا زمینه ارثی دارد؟ آیا قابل درمان است؟
PMS بر اساس شدت علائم به دو متوسط و شدید تقسیم می شود. نوع متوسط که شیوع آن بسیار زیادتر است و تا 75 درصد خانم های دارای قاعدگی منظم را گرفتار می کند، شامل علائم روحی مانند افسردگی، اضطراب و احساس ناامیدی و نیز علائم بدنی از قبیل تغییر اشتها، پرخوابی یا بی خوابی، سردرد و نفخ شکم است.
نوع شدید را PMDD یا اختلال «ریس فوریک» پیش از قاعدگی می نامند که برخی صاحب نظران آن را یک مقوله بالینی جداگانه در نظر می گیرند و مشخصه آن، برجسته بودن علائم تحریک پذیری خشم، فشار درونی و ناپایداری خلق است و شیوع این اختلال در خانم ها بین 3 تا 8 درصد است. در PMS علائم به طور دوره ای تقریبا از هفت تا ده روز پیش از شروع قاعدگی بروز می کند و علت آن حساسیت بافت های بدن به تغییرات دوره ای هورمون ها در طول سیکل ماهانه است. در مواردی دیده شده که با افزایش سن و در سنین قبل از یائسگی، علائم PMS بروز می کند یا تشدید می یابد که احتمالا به علت افزایش حساسیت این خانم ها به تغییرات هورمونی است.
گفتنی است نوع خفیف PMS در 75 تا 80 درصد زنانی که پریود منظم دارند، دیده می شود و 3 تا 8 درصد علائم شدیدتری را تجربه می کنند.
مهم ترین علت این سندرم چیست؟
در یک سیکل قاعدگی، سطح هورمون های استروژن و پروژسترون بالا و پایین می رود و این تغییرات می تواند، سطح هورمونی مثل سروتونین را که هورمونی موثر بر خلق فرد است، تحت تاثیر قرار دهد. این تغییرات در تمام زنان با پریود منظم اتفاق می افتد، اما به نظر می رسد، افراد دچار PMS نسبت به این نوسانات حساس تر هستند. مصرف قرص های ضدبارداری چون از نوسانات هورمونی جلوگیری می کند، یکی از درمان های توصیه شده برای PMS به شمار می رود، اما رابطه ای بین زایمان و بستن لوله های رحمی و برداشتن رحم به طور مستقیم با PMS شناخته نشده است؛ با این حال هر موردی که به عنوان استرس برای زنان محسوب شود، می تواند باعث تشدید علائم PMS شود.
در ادامه به معرفی درمان های خانگی و گیاهی سندروم پیش از قاعدگی می پردازیم.
یک برش از زنجبیل
برای کاهش مشکلات ناشی از سندروم پیش از قاعدگی باید دم نوش را متناسب با مشکل فرد انتخاب کرد. خانم هایی که همه مشکلات ناشی از سندروم قاعدگی را دارند باید همه گیاهانی را که برای این منظور معرفی می شود، به مقدار مساوی ترکیب کنند و به شکل یک دم نوش چندگانه از آن استفاده کنند. برای این منظور باید یک قاشق غذاخوری از تمام گیاهانی را که برای سندروم پیش از قاعدگی پیشنهاد می شود، با یک لیوان آب جوش ترکیب کرد و یک سوم لیوان را قبل از هر غذا نوشید. برخی خانم ها پیش از قاعدگی با مشکلاتی مثل سرگیجه، تهوع و استفراغ مواجه می شوند که برای رفع این مشکل می توان از زنجبیل کمک گرفت.
برای برطرف کردن حالت تهوع و استفراغ ناشی از سندروم پیش از قاعدگی باید 3-4 گرم (معادل یک قاشق مرباخوری) زنجبیل را در یک لیوان آب جوش دم و بعد از صاف کردن استفاده کرد. همچنین ترکیب زنجبیل با چای و دارچین هم مناسب است.
یک دم نوش مفید دیگر را هم می توان با زنجبیل درست کرد، برای این منظور کافی است یک برش زنجبیل تازه را به همراه لیموترش، نعنا (7-10 عدد برگ نعنای تازه) و یک قاشق مرباخوری عسل در یک قوری آب جوش به مدت 20 دقیقه دم کرد. این دم نوش علاوه بر اینکه خوشمزه است خاصیت آرام بخش نیز دارد و می تواند حالت عصبی بودن، تحریک پذیری و حساس بودن را در خانم ها از بین ببرد. ضمن اینکه خستگی ناشی از کار را برطرف می کند و برای این خانم ها مناسب است.
گیاه پنج انگشت
بهترین گزینه برای درمان مشکلات سندروم پیش از قاعدگی گیاه پنج انگشت است. این گیاه نام های دیگری چون فلفل بیابانی و ویتاگنوس دارد و به دلیل تاثیرات شگفت انگیزی که در بدن خانم ها می گذارد به آن «گیاه زنان» می گویند. ویتاگنوس درواقع یک درخت است که برگ های آن شکل پنجه مانند دارد و گل های بنفش درخت بعد از گرده افشانی تبدیل به میوه هایی قهوه ای رنگ می شود. مصرف این گیاه علاوه بر تنظیم هورمون ها، باعث بالارفتن میزان پرولاکتین می شود و به همین دلیل در کاهش درد پستان ها می تواند مفید باشد.
پنج انگشت با ویتاگنوس به درمان سندروم پیش از قاعدگی کمک می کند ضمن اینکه می تواند به آن دسته از افرادی که با اختلال قاعدگی مواجه هستند کمک کند و باعث تنظیم قاعدگی شود. البته برای تنظیم قاعدگی باید به صورت طولانی مدت از این گیاه استفاده کرد، با این حال استفاده از این گیاه در بهبود وضعیت خانم هایی که به مشکل قاعدگی مبتلا هستند موثر است.
استفاده از ویتاگنوس می تواند به درمان ورم و عفونت رحم کمک کند ضمن اینکه در درمان ضخیم شدن دیواره رحم نیز موثر است. کاهش خونریزی و کاهش عوارض یائسگی از دیگر مزایای مصرف این گیاه است.
شرکت های داروسازی ویتاگنوس را به شکل قرص و قطره درآورده اند که قرص و قطره آن را می توان از داروخانه ها تهیه کرد. افرادی که از قطره گیاهی استفاده می کنند باید روزی 40 قطره از آن را قبل از صبحانه استفاده کنند.
ویتاگنوس در قالب قرص هم به فروش می رسد که باید قرص را قبل از غذا مصرف کرد. آن دسته از افرادی که تمایل به استفاده از نوع کارخانه ای ندارند می توانند دم نوش گیاه پنج انگشت با ویتاگنوس را در منزل درست کنند؛ برای این منظور باید یک قاشق مرباخوری از گیاه خشک شده را با آب جوش ترکیب و پس از دم کشیدن به مدت 10 دقیقه صاف کرد و نوشید. در صورت تمایل می تواند در زمان مصرف به دم نوش، عسل اضافه کرد.
اگر کسی حوصله درست کردم دم نوش را در منزل نداشته باشد می تواند از چای کیسه ای گیاه ویتاگنوس که در بازار به صورت بسته بندی شده موجود است، استفاده کند. برای استفاده از این دم نوش باید یک عدد از آن را در یک فنجان آب جوش قرار داد تا به مدت 10 دقیقه دم بکشد. یکی از مزیت های استفاده از دم نوش کیسه ای این است که دیگر نیازی به صاف کردن ندارد ضمن اینکه طعم آن را بهبود بخشیده اند و می توان بدون عسل هم آن را نوشید.
گل قاصدک
سندروم پیش از قاعدگی باعث جمع شدن آب در زیر پوست بدن و اندام ها می شود و همین مسئله تورم اندام ها و دردناک شدن آنها را به وجود می آورد. برای رفع ورم ناش از سندروم قاعدگی، در وهله اول باید خوردن نمک را کاهش داد. گل قاصدک به دفع نمک اضافی موجود در بدن و رفع تورم کمک می کند. برای این منظور باید یک قاشق مرباخوری یا یک قاشق غذاخوری از گل قاصدک را در یک استکان آب جوش بریزند تا به مدت 10-15 دقیقه دم بکشد و از این دم نوش به صورت ناشتا بنوشند.
بهار نارنج
یکی از مشکلاتی که خانم های مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی به آن دچار می شوند، اضطراب، عصبی بودن و افسردگی است. برای رفع این مشکلات می توان از گیاه و عرق بهار نارنج کمک گرفت. استفاده از بهار نارنج باعث تقویت اعصاب می شود. این گیاه ضدتشنج عصبی است.
برخی از خانم هایی که به سندروم پیش از قاعدگی مبتلا هستند با اختلال خواب و به ویژه بی خوابی مواجه می شوند که مصرف این گیاه به درمان بی خوابی کمک می کند.
2 گرم (معادل یک قاشق چای خوری) از گیاه بهارنارنج را باید در یک استکان آب جوش دم کرد. افزودن عسل و آویشن به این دم نوش تاثیر آن را بهبود می بخشد.
گل مغربی
بدن برای عملکرد بهتر به اسید چرب ضروری نیاز دارد و در صورتی که اسید چرب ضروری به مقدار مناسب در بدن وجود نداشته باشد فردا با مشکلات زیادی مواجه می شود. اگر اسید چرب ضروری به مقدار کافی در بدن وجود نداشته یا از بین رفته باشد، فرد با مشکلات سندروم پیش از قاعدگی مواجه شده یا اینکه مشکلات سندروم پیش از قاعدگی تشدید می شود برای رفع این مشکل و تامین اسید چرب ضروری می توان از گل مغربی و روغن آن استفاده کرده. علاوه بر این باید از خوردن غذاهای چرب پرهیز کرد.
اسطوخودوس
مصرف اسطوخودوس برای خانم هایی که به مشکل بی خوابی و افسردگی پیش از قاعدگی مبتلا هستند پیشنهاد می شود. اسطوخودس همچنین می تواند مشکلات گوارشی را برطرف کند و نفخ شکم و گاز ناشی از آن را از بین ببرد. بسیاری از خانم های مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی با مشکلات گوارشی مواجه هستند، در نتیجه استفاده از اسطوخودوس به آنها پیشنهاد می شود. اسطوخودوس مقوی معده هم است. ریختن گل تازه اسطوخودوس در بالش خاصیت آرام بخش دارد. 2 گرم اسطوخودوس را باید به مدت 10 دقیقه در یک استکان آب جوش دم کرد و قبل از خواب نوشید.
هوفاریقون (گل راعی)
خیلی از خانم هایی که به سندروم پیش از قاعدگی مبتلا هستند از بی حوصلگی و کسالت رنج می برند. بی انگیزه بودن، داشتن حالت تهاجمی، احساس خستگی دائمی و… از دیگر مشکلاتی است که برخی از خانم ها پیش از قاعدگی دچار آن می شوند. گاهی احساس گناه و افکار منفی به صورت دائمی قبل از قاعدگی به سراغ این خانم ها می آید و این مشکل بسیار ناخوشایند است ومی توان برای برطرف کردن تمامی این مشکلات از یک دم نوش دیگر کمک گرفت. نوشیدن دم نوش هوفاریقون به این دسته از خانم ها کمک می کند تا روحیه بهتری داشته باشند و کمتر به مسائل منفی فکر کنند. برای درست کردن این دم نوش کافی است 2 گرم از گیاه هوفاریقون را در یک استکان آب جوش دم کرده و نوشید.
ضد تورم
خانم هایی که از تورم و درد اندام ها رنج می برند باید برای کاهش درد از جوانه گندم استفاده کنند./ مجله همشهری تندرستی
