ساعدنیوز
ساعدنیوز

حقایق کسوف و خسوف

  سه شنبه، 09 آذر 1400   زمان مطالعه 8 دقیقه
حقایق کسوف و خسوف
گرفتگی (Eclipse) زمانی اتفاق می افتد که یک شی در فضا، مانع دیدن یک شی دیگر در فضا شود. از روی زمین دو نوع گرفتگی اصلی وجود دارد: خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی.

خسوف و کسوف دو پدیده نجومی هستند که سالیان طولانی در مورد آن ها داستان ها و خرافات فراوانی وجود داشته است. اولین شواهد ثبت شده از این پدیده نجومی یعنی ماه گرفتگی در کتاب چینی «ژو-شو» (Zhou-Shu) کتاب مربوط سلسله ژو یافت شده است. این کتاب در سال 280 میلادی در مقبره یکی از پادشاهان گذشته کشف شد. خسوف ذکر شده در این کتاب قرن ها قبل از آن زمان رخ داده و در کتاب ذکر شده بود. در این مطلب قصد داریم در مورد پدیده خسوف و ویژگی های آن صحبت کنیم. اگر همواره در تفاوت بین خسوف و کسوف گیج می شوید به خاطر بسپارید که پدیده خسوف که با حرف «خ» آغاز می شود هیچ ارتباطی با خورشید گرفتگی ندارد.

ماه گرفتگی یا خسوف

ماه گرفتگی هنگامی رخ می دهد که زمین بین ماه و خورشید قرار گیرد و سایه زمین بر روی آن بیافتد. به عبارت دیگر ماه گرفتگی یا خسوف زمانی اتفاق می افتد که ماه در بدر کامل و در حال عبور از بخشی از سایه زمین باشد. گرفتگی قمری دارای سه مرحله یا نوع همانند گرفتگی های خورشیدی است که شامل کامل (کل) ، حلقوی و جزئی است. گرفتگی ماه را می توان با منطقه بسیار بزرگتر از خورشید گرفتگی مشاهده کرد. همچنین می توان آنها را بدون تجهیزات ویژه ای برای محافظت از چشم مشاهده کرد. گرفتگی قمری کاملاً تاریک نیست. ماه تابش نور خورشید را منعکس می کند که توسط جو زمین خنثی می شود. نوری که از بین می رود به رنگ مایل به قرمز است و می تواند باعث شود ماه به رنگ قهوه ای تیره به نظر برسد.

ماه گرفتگی

انواع ماه گرفتگی

همانطور که قرار گرفتن سه جسم نجومی ماه، خورشید و زمین همواره نمی تواند به صورت کامل در یک خط مستقیم باشد، می توان انواع خسوف را در سه نوع دسته بندی کرد.

  • ماه گرفتگی یا خسوف کامل

ماه گرفتگی کامل زمانی اتفاق می افتد که زمین درست در وسط خورشید و ماه قرار گرفته و سایه کاملی را روی ماه ایجاد کند. با این حال از آنجا که خورشید 109 برابر بزرگتر از زمین است نور همچنان به ماه می رسد و باعث می شود وقتی ماه از سیاره زمین دیده می شود قهوه ای مایل به قرمز باشد.

  • ماه گرفتگی جزئی

وقتی تراز بین ماه، زمین و خورشید به گونه ای است که زمین بر بخشی از ماه سایه می اندازد ماه گرفتگی جزئی رخ می دهد. بسیاری از افراد گرفتگی جزئی ماه را به راحتی شناسایی می کنند زیرا به نظر می رسد فردی یک تکه از ماه را برداشته است.

  • ماه گرفتگی پنومبرا

در هنگام خسوف سایه خارجی زمین یا همان پنومبرا بر روی ماه می افتد و ظاهری تاریک تر به آن می بخشد که فقط زمانی مشاهده می شود که ماه نزدیک به پدیده خسوف یا گرفتگی قرار دارد.

خسوف قرمز ماه چیست؟

ماه ممکن است در کل یا قسمتی از ماه گرفتگی یا خسوف قرمز یا مسی شود. امکان قرمز شدن ماه به این دلیل است که در حالی که ماه در زیر سایه کامل زمین قرار دارد امکان عبور مقداری نور خورشید از جو زمین وجود دارد. این نور از سمت خورشید به سمت ماه خم می شود. در حالی که سایر رنگ های این پرتوی نوری توسط جو زمین مسدود و پراکنده می شوند نور قرمز راحت تر به سطح ماه می رسد. در نتیجه این موضوع سبب می شود تا بتوان تمام طلوع و غروب خورشید این سیاره را روی ماه مشاهده کرد. به گفته دانشمندان ناسا رنگ دقیق ماه به میزان گرد و غبار و ابر در جو بستگی دارد. اگر ذرات اضافی در جو وجود داشته باشد مانند ذرات گرد و غبار حاصل از فوران آتشفشان، ماه با سایه قرمز تیره تری به نظر می رسد. کریستوف کلمب در سال 1504 از خسوف قرمز خون استفاده کرد تا بومیان جامائیکا را ترسانده و آن ها را وادار کند تا به او و خدمه اش غذا دهند. این اتفاق در چهارمین و آخرین سفر کریستوف کلمب به دنیای جدید رخ داد. در این سفر شیوع کرم های کشتی باعث ایجاد سوراخ هایی در ناوگان کشتی او شد. در نتیجه کریستوف کلمب مجبور شد دو تا از کشتی هایش را رها کند. وی سپس در 25 ژوئن 1503 آخرین دو کشتی خود را در جامائیکا متوقف کرد و آنجا لنگر انداخت. بومیان در ابتدا از تازه واردها یعنی کلمب و همراهانش استقبال کردند و به آن ها غذا دادند. اما بعد از شش ماه خدمه و همراهان کلمب دست به شورش زدند و برخی از جامائیکایی ها را که از غذا دادن به آن ها خسته شده بودند را به قتل رساندند. کلمب در 29 فوریه 1504 یک خسوف را پیش بینی کرد. بر همین اساس وی با رئیس محلی جامائیکایی ها ملاقات کرد و به او گفت که خدایان از این که دیگر او و قبیله اش غذا تهیه نمی کنند از آن ها عصبانی است. کلمب گفت که انتظار دارد سه شب دیگر هنگامی که ماه کامل است نشانه هایی از خشم خدا را مشاهده کند و این خشم در ماه خشمگین نمایان خواهد شد. سه شب بعد هنگامی که به دلیل خسوف ماه سرخ شد بومیان به وحشت افتادند و با گریه و زاری از همه جهت کشتی های کلمب و همراهانش را مملو از غذا کردند. درست قبل از پایان خسوف، کریستف کلمب اعلام کرد که خدا بومیان را عفو کرده و ماه را باز خواهد گرداند. بدین ترتیب مجدداً او و گروه اش به خوبی توسط بومیان تغذیه شدند تا اینکه در ماه نوامبر او و افرادش با کشتی به اسپانیا برگشتند.

چند بار ماه گرفتگی یا خسوف می تواند رخ دهد؟

ماه گرفتگی می تواند دو تا پنج بار در سال رخ دهد. گرفتگی هایی که معمولاً اتفاق می افتند از نوع جزئی یا پنومبرا هستند. ماه گرفتگی کامل در مقایسه با این دو نوع کمتر دیده می شود.

چگونه می توان ماه گرفتگی را مشاهده کرد؟

در هنگام خسوف یا ماه گرفتگی برخلاف آنچه که در خورشید گرفتگی یا کسوف اتفاق می افتد، ماه پرتوهای مضر ساطع نمی کند. بنابراین شما می توانید از یک مکان امن با چشم غیر مسلح شاهد این پدیده طبیعی باشید. در صورت تمایل به بررسی دقیق ماه یا مشاهده خسوف به صورت واضح تر می توانید از یک دوربین شکاری یا یک تلسکوپ نیز استفاده کنید.

خورشید گرفتگی یا کسوف

خورشید گرفتگی یا Solar Eclipse هنگامی رخ می دهد که ماه از مقابل خورشید می گذرد و باعث می شود سایه ماه روی قسمت های خاصی از زمین بیفتد. گرفتگی از هر مکانی روی زمین دیده نمی شود، بلکه فقط از مکان هایی که سایه می افتد قابل مشاهده است. از این مکان ها به نظر می رسد که خورشید تاریک شده است.

خورشید گرفتگی

انواع خورشید گرفتگی

بسته به اینکه در کدام قسمت از سایه واقع شده باشید، سه نوع گرفتگی وجود دارد:

  • خورشید گرفتگی کامل یا کلی

یک خورشیدگرفتگی کامل جایی است که خورشید به طور کامل توسط ماه پوشانده شده است. بخشی از زمین که در این ناحیه قرار دارد ، گرفتگی کلی را تجربه می کند. در این حالت ماه در نزدیکترین فاصله خود به زمین قرار دارد و در یک خط راست نیز قرار دارند. در این حالت کل قرص خورشید در پشت ماه پنهان می شود.

  • خورشید گرفتگی حلقوی

فاصله خورشید تا زمین و فاصله خورشید تا ماه ثابت نیست و اندکی تغییر می کند. زمانی که زمین از حالت عادی به خورشید نزدیکتر و از ماه دورتر است، اندازه ظاهری ماه کوچکتر از اندازه ظاهری خورشید می شود. (در حالت عادی اندازه ظاهری خورشید و ماه از زمین با هم برابر است)، در نتیجه اگر در این موقع گرفتگی رخ دهد، ماه نمی تواند قرص خورشید را بطور کامل بپوشاند. در نتیجه حلقه درخشانی از نور خورشید دور تا دور ماه را فرا می گیرد که به آن خورشید گرفتگی حلقوی می گویند.

  • خورشید گرفتگی جزئی

یک گرفتگی جزئی در شرایطی است که تنها بخشی از خورشید توسط ماه مسدود می شود. ساعتی پیش از آغاز گرفتگی کامل، ماه شروع به پوشاندن بخشی از خورشید می کند. در این مرحله گرفتگی صرفا حالت جزئی دارد.

به گرفتگی خورشیدی نگاه نکنید

باید به شما هشدار دهیم که هرگز به طور مستقیم به یک گرفتگی خورشید نگاه نکنید. اگرچه خورشید تاریک تر به نظر می رسد، اما پرتوهای مضر خورشید هنوز می تواند به چشم شما آسیب برساند.

بررسی کسوف و خسوف از نظر علمی

اندازه ظاهری خورشید و ماه از زمین با هم برابر است. علت این امر آن است که فاصله این دو جسم از کره ما متفاوت است. در نتیجه در زمان هایی که ماه مسقیما از جلوی خورشید عبور می کند قرص خورشید در پس آن پنهان می شود. نکته جالب اینجاست که با اینکه خورشید ۴۰۰ بار دورتر از ماه است، اما ۴۰۰ بار هم بزرگتر از آن است. قطر بسیار بزرگ خورشید، در اثر مشاهده از این فاصله زیاد، کاملا کوچک دیده می شود.

گرفتگی در دوران باستان

گرفتگی ها از زمان های بسیار قدیم توسط اخترشناسان ردیابی و ثبت شده اند. درواقع تمدن هایی همچون بابل باستان و چینی های باستان به ثبت رسانده اند. تصور می شد که گرفتگی ها اغلب نشانه های خدایان بودند. این گرفتگی هااغلب روبدادهای شومی به شمار می آمد. به عنوان مثال در چین باستان هنگام خورشیدگرفتگی تصور بر این بود که خورشیدتوسط اژدهایی بلعیده می شود. اغلب تمدن های کهن خورشید گرفتگی را پدیده ای شوم می پنداشتند و درباره آن اعتقادات خرافی داشتند.

حقایق جالب در مورد گرفتگی ها

  • کلمه “گرفتگی” از کلمه یونانی “ekleipsis” گرفته شده است که به معنی “ترک” یا “سقوط” است.
  • طولانی ترین طول مدت خورشید گرفتگی هفت و نیم دقیقه بوده است.
  • بیشترین تعداد خورشید گرفتگی از هر نوع ممکن است که طی یک سال روی زمین رخ دهد ، پنج عدد است.
  • مجموع گرفتگی خورشیدی تقریباً در هر ۱٫۵ سال اتفاق می افتد.
  • حیوانات گاها در طی یک گرفتگی کامل خورشید گیج می شوند و به طرز عجیبی رفتار می کنند.
پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
سوژه شدن موجودی حساب هوش پران مشتری مغازه موبایل فروشی+عکس/ تا حالا این همه عدد رو کنار هم ندیده بودم که امروز دیدم🙄 (604 نظر) میزبانی حسن روحانی از سیاستمداران و اقوام در مراسم عید دیدنی در منزل زیبا و ایرانی پسندش+ عکس/ چه مبلمانی، چه فرش هایی، از همه مهمتر چه خونه دلبازی😍 (406 نظر) مراسم سلام عید نوروز و اهداء سکه توسط فرح پهلوی به همسران مقامات دولتی +عکس/ ولخرجی زن تازه به دوران رسیده زمانی که مردم غرق در فقر و بدبختی بودند! (391 نظر) خلاقیت خنده دار یک ایرانی برای گرم کردن آب حماسه ساز شد/ خسته نباشی هم وطن+ عکس (253 نظر) تلاوت زیبا و دلنشین سوره شمس توسط رهبر معظم انقلاب+ویدئو (244 نظر) صبحانه مفصل و رنگارنگ دو نفره رضا گلزار و آیسان خانوم+عکس/از خاویار گرفته تا آواکادو و انار وحشی... (201 نظر) تصویری از عیادت نجم الدین شریعتی، مجری برنامه سمت خدا از رهبر معظم انقلاب و استقبال گرم ایشان (198 نظر) روایتی از هواپیمایی که برای آوردن یک روبان عروسی برای فرح پهلوی از تهران به پاریس رفت! (177 نظر) رونمایی منوچهر هادی از خواهر و شوهر خواهر پزشکش+ عکس/ به قولی مخ خانواده ایشون هستن که پسرش هم دکتره (157 نظر) حضور علی دایی در رستوران شیک فریبا نادری به صرف افطار+عکس/ ذوق و خوشحالی خانم بازیگر از حضور شهریار ایران در رستورانش (154 نظر) خلاقیت منحصر به فرد پسر مشهدی با ساخت تریلی حماسه آفرید/ هیلتر هم مغز اینو نداشت!+عکس (145 نظر) دو پادشاه یکی از ایران (ناصرالدین شاه) و دیگری از ژاپن (میجی) در یک زمان به اروپا رفتند/ تفاوت ها را بنگرید (139 نظر) خواهر یکتا ناصر سکوتش را شکست (130 نظر) مراسم تولد جگرسوز آزاده نامداری در خانه ابدی اش و گریه های دلخراش همسر و پدرش/ روحت شاد+ عکس (128 نظر) خلاقیت تحسین برانگیز یک برند خارجی در اختراع کیف برای نون بربری/ مشکل حمل و نقل بربری هم حل شد خدارو شکر😂+عکس (128 نظر)
دیگران می‌خوانند   
حضور رهبر معظم انقلاب در مراسم عقد مهدی هاشمی فرزند مرحوم هاشمی رفسنجانی+عکس/ خجالتی بودن داماد در تصویر مشهوده پیشنهادات وسوسه برانگیز مریم رجوی و مسعود رجوی به اسرا چه بود؟ (عکس) پاسخ خنده دار دانش آموز به سوال ادبیات در ورقه امتحانی/ کاش کتابو یه ورق میزدی!! عیدی دادن ناصرالدین شاه سوژه شد /هیچ وقت آن‌قدر شاهزاده ندیده بودیم! خلاقیت خنده دار یک بانوی اهل فن ایرانی در استفاده کاربردی از دریل حماسه آفرید/ هم کدبانو هم فنی +عکس خلاقیت منحصربفرد در طراحی راه پله با الهام از میوه ها/ چشم نمیشه ازشون برداشت + عکس تصویری از پسر شهاب حسینی بازیگر قباد در سریال شهرزاد که از خودش بزرگتر است/به شهاب حسینی نمیخوره پسری به این بزرگی داشته باشه (ویدئو) تجربهٔ شیرین مرگ در کودکی و دیدن رنگ‌هایی از جنس نور/ استاد محمود فرشچیان در برنامهٔ زندگی پس از زندگی روایت می‌کند بیوگرافی و زندگینامۀ دکتر آذر اندامی باکتری‌شناس و کاشف واکسن شبه وبای التور در ایران نگاهی به چیدمان شیک هفت سین کریم باقری اسطوره فوتبال/ چه خونه زندگی داره+عکس خوانندگی بی‌نظیر شرکت کننده خوش صدای صداتو با آهنگ اصیل ایرانی/ چقدر فوق العاده سنتور میرنه+ویدیو جشن تولد ساده و خلوت بهرام افشاری بهتاش سریال پایتخت درکنار نوید محمدزاده و رفیق فابش+عکس (فیلم) خلاقیت جالب و جنجالی راننده اسنپ در محیط داخلی خودرو که غوغا کرده!/راننده خوش ذوق! (عکس) عاشقانه شاهرخ استخری و همسرش در ایام عید/ این دو زوج جنجالی هرروز جوان‌تر از دیروز می‌شوند! (عکس) پریناز ایزدیار بازیگر نقش جیران ناصرالدین شاه با این عکس‌های زیبا نوروز را جشن گرفت! سفره های مجلل افطاری و سحری شاه خوش اشتهای قاجار برای درباریان و همسرانش/ چلو کباب و آبگوشت و ...+عکس نوشته قشنگ و تحسین برانگیز روی شیشه یک مغازه‌ بستنی فروشی جلب توجه کرد!!/بزرگ منشی و خوب بودن به دارایی انسان نیست به قلب مهربان و بخشندگی اوست! افطاری ساده و خوشمزه ستاره سادات قطبی مجری پرانرژی در ماه رمضان+عکس خلاقیت خنده دار و حماسه ساز یک متورسوار ایرانی برای حمل بار/ هنر نزد ایرانیان است و بس+عکس رونمایی از عکس سرعقد حامد آهنگی و خانومش لحظه انداختن حلقه ازدواج / از اولش هم انقدر خوش خنده بوده😂 تهران گردی رضا قوچان نژاد، شوهر خواهر خوشتیپ و باکلاس ساره بیات همراه با پسرش+عکس (فیلم) افطاری ساده و صمیمی در بیت رهبری و پذیرایی دوستانه رهبر معظم انقلاب از مهمانان/ یک لقمه نان با دل خوش بیوگرافی حامد سلطانی مجری اعجوبه ها و سال تحویل/ همسر اول دوم و علت تصادف + فیلم و عکس‌های جذاب و دیدنی (عکس) چیدمان مبلمان استیل و سلطنتی خونه وریا غفوری و همسر چشم رنگی اش در یک جشن تولد عاشقانه/ ماشالا چقدر به هم میان😍 آمار تلفات حمله اسرائیل به حلب سوریه + جزئیات دیزاین شیک کیک حامد سلطانی مجری برنامه سال تحویل با یک عکس عاشقانه برای سالگرد ازدواجشان+عکس بارش باران و کاهش دمای برخی استانها گام های استوار دولت در مسیر «جهش تولید»؛ غول‌های صنعت به میدان بازگشتند (عکس) ابتکار خنده دار جوان ایرانی در پیوند موفقیت آمیز درب بازکن نوشابه به در ماشین/ سلطان مدیریت بحران😂👌 پرهیز از تخریب در انتخابات، همواره مورد تاکید رهبری بوده است عزای خانواده شیرازی به جشن تبدیل شد + جزئیات (عکس) خلاقیت خنده دار یک ایرانی در نصب شیر آب روشویی به پراید/ لامصب از مغزش بهینه استفاده کرده😂 انتشار اولین عکس از رهبر معظم انقلاب با لباس محلی سیستان و بلوچستان 10 آقازاده ای که تاکنون پای میز محاکمه رفته اند / اجرای عدالت حتی برای فرزندان هاشمی رفسنجانی، آیت الله جنتی و .... علی دایی 4 برادر خوش تیپ و عجیب‌تر از خود دارد؛ افسانه 5 برادران خانواده شهریار خانه تاریخی حیرت انگیز در گود چهک شهر بهبهان + تصاویر توصیه به استعفای سفیر ایران در باکو به خاطر مصاحبه با یک خبرنگار با پوشش زننده از سوی رسانه اصولگرا پاسخ جالب رهبر انقلاب به طلبه‌ای که از ایشان افطاری می‌خواست +فیلم/ما کجاییم در این بحر تفکّر ... پاداش 4 میلیارد تومانی برای بچه‌دار شدن خبرساز شد عکس عجیب ماشین آتش‌نشانی 90 سال پیش!
تیتر امروز   
آمار تلفات حمله اسرائیل به حلب سوریه + جزئیات بارش باران و کاهش دمای برخی استانها گام های استوار دولت در مسیر «جهش تولید»؛ غول‌های صنعت به میدان بازگشتند پرهیز از تخریب در انتخابات، همواره مورد تاکید رهبری بوده است عزای خانواده شیرازی به جشن تبدیل شد + جزئیات 10 آقازاده ای که تاکنون پای میز محاکمه رفته اند / اجرای عدالت حتی برای فرزندان هاشمی رفسنجانی، آیت الله جنتی و .... علی دایی 4 برادر خوش تیپ و عجیب‌تر از خود دارد؛ افسانه 5 برادران خانواده شهریار توصیه به استعفای سفیر ایران در باکو به خاطر مصاحبه با یک خبرنگار با پوشش زننده از سوی رسانه اصولگرا پاداش 4 میلیارد تومانی برای بچه‌دار شدن خبرساز شد حواشی داغ امروز جمعه 10 فروردین 1403 / یادگاری عجیب علیرضا جهانبخش برای دختر هلندی! پیشنهادات وسوسه برانگیز مریم رجوی و مسعود رجوی به اسرا چه بود؟ عیدی دادن ناصرالدین شاه سوژه شد /هیچ وقت آن‌قدر شاهزاده ندیده بودیم! بیوگرافی حامد سلطانی مجری اعجوبه ها و سال تحویل/ همسر اول دوم و علت تصادف + فیلم و عکس‌های جذاب و دیدنی جلوه‌گری فرح دیبا با چادر توری در حرم امام رضا/اقدامات ریاکارانه برای بهره برداری سیاسی از دین! 12 دروغ شاخداری که پدر و مادرها در بچگی به ما گفتند / خیلی از باورهای کودکیمان حقیقت ندارد و باید با واقعیت رو به رو شد