احتمالاً شنیده اید که اشعه ی ماوراء بنفش خورشید به پوست آسیب می رساند و این آسیب می تواند به سرطان پوست منجر شود. گاهی دانستن و رعایت نکاتی کوچک که خیلی پیچیده و وقت گیر نیست، می تواند زندگیتان را نجات دهد. وقتی سلول های بدن، بدون کنترل رشد کنند و تکثیر شوند، باعث بوجود آمدن انواع سرطان پوست می شوند. تقریباً همه ی سلول های بدن، ممکن است سرطانی شوند. وقتی سلول های پوست به طور غیرقابل کنترلی رشد کنند، سرطان پوست ظاهر می شود.
سرطان پوست ،بیماری ای است که در آن سلول های بدخیم (سرطان) ،در بافت های پوست تشکیل می شوند انواع مختلفی از سرطان وجود دارد، که در پوست شروع می شود. رنگ پوست ،در معرض نور خورشید می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوز فعال را افزایش دهد ؛ سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوز فعال، اغلب به صورت یک تغییر در پوست ظاهر می شود. آزمایشات یا روش هایی که پوست را بررسی می کنند، برای تشخیص سرطان پوست غیر ملانوم و کراتوز فعال، استفاده می شود. برخی از عوامل مخصوص (احتمال بهبودی) و گزینه های درمان را تحت تاثیر قرار می دهد ، این بخش از سلامت نمناک به بحث کاملی در مورد همه چیز از سرطان پوست اختصاص یافته است.
پوست ،بزرگترین عضو بدن است که آن در مقابل گرما، نور خورشید، آسیب و عفونت از بدن محافظت می کند ، پوست ،همچنین به کنترل دمای بدن، ذخیره آب و چربی و ویتامینD کمک می کند. پوست ،دارای چند لایه است، اما دو لایه اصلی اپیدرم (لایه بالایی یا بیرونی) و درم (لایه درونی یا درونی) است. سرطان پوست یکی از شایعترین انواع سرطان در آمریکاست، این سرطان زمانی ایجاد می شود که سلول هایی که لایه ی پوست را تشکیل می دهند، به صورت کنترل نشده ای رشد می کنند و به سرعت تقسیم می شوند.
سرطان پوست در اپیدرم شروع می شود، که از سه نوع سلول تشکیل می شود:
- سلول های پولک پولکی:سلول های نازک و صاف ،که لایه بالایی اپیدرم را تشکیل می دهند.
- سلول های اساسی:سلول های گرد، در زیر سلول های پولکی هستند.
- ملانوسیت ها:سلول هایی که ملانین را ایجاد می کنند و در قسمت پایین اپیدرم یافت می شوند.
سرطان پوست را به سه نوع اصلی تقسیم می کنند:
- کارسینوم یا سرطان سلول پایه ای پوست
- کارسینوم یا سرطان سنگفرشی پوست
- ملانوما
جلوگیری از سرطان پوست
اجتناب از عوامل خطرزا می تواند به جلوگیری از بعضی سرطان های خاص کمک کند. سیگار کشیدن، داشتن اضافه وزن و ورزش نکردن از جمله عواملِ خطرزای بیماری سرطان هستند. از طرفی دیگر، افزایش عوامل محافظت کننده از جمله ترک سیگار و ورزش کردن می تواند به پیشگیری از ابتلا به سرطان کمک کند. با پزشک خود و با دیگر متخصصان مراقبت های پزشکی درباره چگونگی کاهش ریسک ابتلا به سرطان پوست مشورت کنید.
اشعه فرابنفش، از عوامل خطرزای سرطان پوست
برخی مطالعات نشان می دهند که اشعه فرابنفش و حساسیت پوست به این نوع اشعه از دیگر عوامل خطرزای سرطان پوست هستند. اشعه فرابنفش اشعه ای نامرئی است که از تابیدن نور خورشید حاصل می شود.
به خاطر داشته باشید لامپ های آفتابی و دستگاه سولاریوم هم اشعه فرابنفش را از خود ساطع می کنند.
عوامل خطرزای سرطان های غیرملانوما
برای جلوگیری از سرطان پوست باید عوامل خطرزای آن را شناخت. توجه کنید که عوامل خطرزای سرطان های غیرملانوما و ملانوما یکسان نیستند. عوامل خطرزای سرطان های غیرملانوما عبارتند از:
۱- قرار گرفتن در معرض نور آفتاب یا اشعه های دستگاه سولاریوم (نور مصنوعی) برای مدت طولانی
۲- داشتن پوست روشن به همراه مشخصات زیر:
- پوست روشنی که به راحتی می سوزد، دچار لک می شود و به سختی برنزه شده یا اصلا برنزه نمی شود
- داشتن چشم هایی به رنگ روشن: آبی، سبز یا رنگ های روشن دیگر
- داشتن موهای بلوند یا قرمز
۳- ابتلا به کراتوز آکتینیک (شاخی شدن پوست در اثر نور خورشید)
۴- پرتودرمانی در گذشته
۵- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
۶- قرار گرفتن در معرض سم آرسنیک
عوامل خطرزا برای ملانوما
۱- داشتن پوستِ روشن به همراه مشخصات زیر:
- پوست روشنی که به راحتی می سوزد، دچار لک می شود و به سختی یا اصلا برنزه نمی شود
- داشتن چشم هایی به رنگ روشن: آبی، سبز یا رنگ های روشن دیگر
- داشتن موهای بلوند یا قرمز
۲- قرار گرفتن در معرض نور آفتاب یا اشعه های دستگاه سولاریوم (نور مصنوعی) برای مدت طولانی
۳- داشتن سابقه زیاد در آفتاب سوختگی های همراه با تاول، به ویژه در دوران کودکی یا نوجوانی
۴- داشتن چندین خال بزرگ یا خال های کوچک زیاد
۵- داشتن سابقه خانوادگی در زدن خال های غیرمعمول (سندرم خال آتیپیک)
۶- سابقه فردی یا خانوادگی در ابتلا به ملانوما
۷- سفید بودن پوست
با اینکه داشتن پوست روشن از جمله عوامل خطرزای سرطان های پوستی غیرملانومی و ملانوماست، سایر افراد با رنگ پوست های مختلف هم در معرض خطر ابتلا به این بیماری ها قرار دارند.
نکات کلیدی برای جلوگیری از سرطان پوست
برای محافظت از پوست در برابر اشعه مضر فرابنفش و کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست، نکات زیر را رعایت کنید:
۱- در زمان های لازم به دنبال سایه باشید تا در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرید. به خاطر داشته باشید که اشعه خورشید بین ساعات ۱۰ صبح تا ۲ بعد از ظهر بیشترین قدرت را دارد. بهتر است در این زمان ها که سایه تان از خودتان کوتاه تر است، در سایه باشید.
۲- لباس های پوشیده ای مثل بلوز آستین بلندِ سبک، شلوار و کلاه با لبه های پهن بپوشید و در صورت ممکن عینک آفتابی بزنید.
۳- از یک کرم ضدآفتاب طیف گسترده با SPF 30 یا بالاتر استفاده کنید. ضدآفتاب های طیف گسترده، از پوست در برابر اشعه های UVA و UVB محافظت می کنند.
- هر زمان که خواستید از منزل خارج شوید، حتی در هوای ابری، از ضدآفتاب استفاده کنید.
- میزان کافی از ضدآفتاب را روی کل سطح پوست بزنید که در معرض آفتاب است. اکثر افراد تقریبا به یک اونس یا ۲۸ گرم ضدآفتاب نیاز دارند تا به طور کامل بدن خود را پوشش دهند.
- فراموش نکنید که روی پاها، گردن، گوش ها و پیشانی خود هم ضدآفتاب بزنید.
۴- زمانی که در بیرون از خانه هستید، هر دو ساعت یک بار یا پس از شنا یا حتی بعد از عرق کردن ضدآفتاب خود را تجدید کنید.
۵- زمانی که در نزدیکی آب یا در معرض برف و شن قرار دارید بیشتر احتیاط کنید، چراکه این موارد اشعه های مضر آفتاب را منعکس می کنند و امکان آفتاب سوختگی را افزایش می دهند.
۶- از تخت های برنزه (سولاریوم) استفاده نکنید. نور فرابنفش ساطع شده از این دستگاه ها می تواند باعث سرطان پوست و پیری زودرس پوست شود.
۷- اگر می خواهید برنزه شوید از محصولات مناسب این کار استفاده کنید اما در کنار آنها از کرم ضد آفتاب هم استفاده کنید.
عوامل پیشگیری شیمیایی
استفاده از داروها، ویتامین ها و دیگر عوامل شیمیایی برای کاهش خطر سرطان را، پیشگیری شیمیایی می نامند. عوامل پیشگیری کننده شیمیایی متعددی مورد مطالعه قرار گرفته اند تا مشخص شود که آیا برای جلوگیری از سرطان پوست غیرملانومی کارایی دارند یا خیر. در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می کنیم.
-
بتاکاروتن
مطالعات صورت گرفته بر بتاکاروتن (به شکل قرص های مکمل) نشان نداده است که این ماده می تواند مانع از شکل گیری و بازگشت سرطان پوست غیرملانومی شود.
-
ایزوترتینوئین
مطالعات نشان داده اند که مصرف ایزوترتینوئین در دوزهای بالا از بروز سرطان های پوستی جدید در بیمارانی که اختلال ژنتیکی گزرودرما پیگمنتوزوم دارند (خشکی پوست همراه با رنگ دانه های قهوه ای و زخم روی پوست) پیشگیری می کند. با این حال، ثابت نشده است که این دارو از بازگشت مجدد سرطان های پوستی غیرملانومی در بیمارانی جلوگیری می کند که قبلا به این نوع از سرطان ها مبتلا بوده اند. درمان با ایزوترتینوئین ممکن است عوارض جانبی شدیدی در برداشته باشد.
-
سلنیوم
مطالعات نشان داده اند که سلنیوم (موجود در قرص های مخمر) خطر ابتلا به سرطان سلول های پایه ای را کاهش نمی دهد و ممکن است خطر ابتلا به سرطان سلول های سنگفرشی را هم افزایش دهد.
-
سلکوکسیب
بررسی داروی سلکوکسیب بر بیماران مبتلا به کراتوز آکتینیک و کسانی که سابقه سرطان غیرملانومی دارند، نشان می دهد کسانی که سلکوکسیب مصرف کرده اند کمتر در معرض ابتلای مجدد به سرطان های غیرملانومی هستند. سلکوکسیب ممکن است روی رگ های خونی و قلب عوارض جانبی شدیدی داشته باشد.
-
آلفا دی فلورومتیل اورنیتین (اِفلورنتین )
بررسی داروی اِفلورنتین بر بیمارانی که سابقه سرطان پوست غیرملانومی داشتند، نشان داد که بازگشت سرطان پوستی غیرملانومی در افرادی که این دارو را مصرف کردند نسبت به افرادی که درمان را با مصرف دارونما ادامه داده بودند، کمتر بود. اِفلورنتین ممکن است به طور موقت سبب اختلال در شنوایی شود.
-
نیکوتینامید (ویتامین ب۳)
مطالعات نشان داده اند که ویتامین ب۳ از شکل گیری ضایعات جدید کراتوز آکتینیک در افرادی که پیش از شروع مصرف نیکوتینامید، چهار ضایعه یا کمتر داشته اند، جلوگیری می کند. برای دانستن اینکه آیا نیکوتینامید مانع از شروع یا بازگشت سرطان های پوستی غیرملانومی می شود یا خیر، به مطالعات بیشتری نیاز است.