ساعدنیوز
ساعدنیوز

تجربه نگاری یک مهاجرت معکوس نخبگانی از آمریکا به ایران

  پنجشنبه، 24 شهریور 1401   کد خبر 223001
تجربه نگاری یک مهاجرت معکوس نخبگانی از آمریکا به ایران
مهاجرت نخبگان یا فرار مغزها یکی از دغدغه های اصلی جامعه علمی کشور است. چرا نخبگان ایرانی به جای فعالیت در فضای علمی و صنعتی کشور مهاجرت را ترجیح می دهند؟ چه عواملی باعث تشدید این پدیده می شود؟ پروفسور کیا بازرگان استاد علوم کامپیوتر دانشگاه مینسوتا آمریکا از تجربه بازگشت به ایران و مصائب آن می گوید.

سال ۱۳۸۶ با خانمم از مینسوتا برگشتیم ایران. خونه ی امریکا رو گذاشتیم برای فروش، ماشین ها رو هم فروختیم. دوتایی استادیار دانشگاه صنعتی اصفهان شدیم. آخر سال تحصیلی، حکم استخدام مون اومد. خونه فروش نرفت (بحران مسکن امریکا، با اینکه سه بار قیمت خونه رو پایین آوردیم ۳۰-۴۰ هزار دلار). مجبور شدیم آخر سال تحصیلی برگردیم مینسوتا که من حقوق بگیرم پول وام خونه رو بدیم. رئیس دانشکده در صنعتی اصفهان گفت این حکم تون معتبره. هر وقت برگردید، می تونید ادامه ی کار بدید. فقط وقتی خارج باشید، جزء سنوات تون حساب نمیشه.

در اون مدت هم که اصفهان بودیم، مشکلات طبیعتا بود (مثل وصل شدن تلفن دفترم که 4-5 ماه طول کشید، یا به خاطر دستکاری در آدرس آی پی کامپیوترها در صنعتی اصفهان به خاطر فیلترینگ، چند ماه طول کشید که بعد از کلی چک و چونه زدن، تونستم یک آی پی واقعی بگیرم که به کامپیوترهای آزمایشگاهم تو مینسوتا بتونم وصل بشم). ولی به هر حال، اواخرش جا افتاده بودیم و من حداقل یک مقاله هم با دانشجوها دادم که در یک کنفرانس خوب اروپایی هم چاپ شد.

همکارها از اول رفتار خیلی خوبی داشتند و جز معدود مواردی که مثلا اون اوایل، بعضی همکارها اگه با خانمم کاری داشتن، به من ایمیل میزدن (تجربه نداشتند که وقتی یک زن و شوهر هر دو همکارشون هستند، چه رفتاری درسته)، همه چیز در سطح دانشکده از نظر کمک همکاران و رییس دانشکده بسیار عالی بود. دو سال بعدش رو صنعتی اصفهان از راه دور درس دادم بدون حقوق (بعضی ترم ها ۵ صبح به وقت خودمون باید درس میدادم که بشه بعد از ظهر اصفهان).

سال ۱۳۸۹ برگشتیم اصفهان. رئیس دانشگاه و رئیس دانشکده عوض شده بودن. انتخاب رییس دانشگاه هم از طرف وزارت علوم بود. این سنت غلطی بود که احمدی نژاد دوباره برگردوند به دانشگاهها. انتخاب رییس دانشکده و دانشگاه از چند سال قبلش توسط رای اساتید انجام میشد. احمدی نژاد دوباره عوض کرد و روسای دانشگاه دوباره از بالا، دستوری تعیین شدن. در این دوره، همکارهای دانشکده کماکان ماه بودن. رئیس دانشکده هم همینطور (قبلی هم فوق العاده بود). ولی رئیس دانشگاه تنگ نظر بود و نه فقط من، بلکه بسیاری از همکارها رو اذیت کرد. از این آدمهایی بود که "مقام معظظظم رهبری" رو غلیظ میگفت و احتمالا فقط تعداد خیلی محدودی از آدمها رو قبول داشت به عنوان مذهبی و ولایی.

مشکل من قطعا مذهبی نبودن نبود. من رو تو مسجد دانشگاه دیده بود موقع نماز یا بین دانشجوها به مذهبی بودن شناخته شده بودم. ولی تو دار و دسته رییس دانشگاه نبودم یا با بسیج و این چیزها کاری نداشتم. هیچ حقوقی ندادن در اون مدت و میگفتن داریم دعوا میکنیم با دانشگاه. خانمم که وسط ترم دیگه برگشت مینسوتا. خلاصه آخر ترم، رئیس دانشکده گفت "دکتر، سربسته بگم. استخدامت مشکل داره. رئیس دانشگاه گفته من حکم این ها رو قبول ندارم، از اول باید مراحل استخدام رو طی کنن. اگه موندنی هستی، ما چند ماه دیگه اعصاب خردی داشته باشیم، دعوا کنیم. اگر هم نیستی، بگو که دیگه بی خیال بشیم".

من هم گفتم بی خیال بشید. برمیگردم. تو این پروسه حدود ۶۰ هزار دلار یا بیشتر هم از دست دادیم و پس اندازها ته کشید، چون هم از مینسوتا حقوق نمیگرفتم (leave of absence)، که برای نصف سال میشد 50 هزار دلار، هم باید پول خونه تو امریکا رو می دادیم، هم چند سفر برای کنفرانس و داوری پروپوزال های بنیاد دانش ملی امریکا و این ها باید میرفتم (ببخشید، بنیاد دانش حساب نیست. پولش رو دولت امریکا داد)، و هم خرج ایران. هیچ وقت به طور رسمی کسی به من نامه نداد که تو اخراجی. ولی عملاً اخراج شدم.

حالا ادعا نمیکنم اگه اخراج نمی شدم، برنمی گشتم امریکا. ولی خوشبختانه به من فرصت ندادن خودم تصمیم بگیرم. عواقب برگشتن و جواب دادن با خود رئیس دانشگاهه. رای من خاطرات بسیار خوش از دانشجوها و همکارها موند. بهترین خاطرات و دوستی ها با دانشجوها و سفر کویر و مسخره بازی تو کلاس و بهنام (یکی از دانشجوها که هیکل و ریش و اینهاش شبیه من بود) به جای من خودش رو تو کلاس جا زدن، و متلک بچه ها به من برای لیوان قهوه آبی و ... همه ی این خاطرات خوش برام موند، و خیلی ممنون از بچه ها که تحمل کردن کلاس من رو و درس سی و چند تا کلاس VLSI رو ضبط کردیم که برای استفاده ی بقیه بمونه. افتخار ضبط کردن اون کلاس برای همیشه برای من میمونه. هنوز هم که هنوزه، از دانش آموز دبیرستانی در فلان شهرستان دور افتاده ایران، یا فلان دانشجو از فلان دانشگاه ایران، ایمیل میگیرم که تشکر میکنن و میگن از همون ویدیوها، برنامه نویسی یاد گرفتن یا زندگیشون عوض شد و غیره. هنوز هم اشکی میشم بعضی مواقع وقتی این ایمیلها رو میگیرم..

جز عشق و علاقه برای شما بچه های گل هیچی ندارم و افتخار میکنم بهتون درس دادم. همه سختی های کار و دعواهای احمقانه و تنگ نظری ها تو سر خودشون بخوره. ده برابرش هم اگه بود، باز صد در صد می ارزید به آشنایی با شما و دوران خوشی که گذروندم باهاتون.

مشکل کسی که مثلا از امریکا برمیگرده و نمیتونه ایران بمونه، لزوما مسایل مالی و رفاه و اینها نیست. گرچه اینها هم مولفه های مهمی هستن در تصمیم گیری. مشکل، وجود آدمهای بی سواد و مغرض و تنگ نظر، در مناصب دولتیه که میتونن با یک تصمیم – حتی چه بسا غیر قانونی – سد راه کسی بشن که میخواد کار کنه. کسانی که درک نمیکنن از دست دادن یک سرمایه انسانی، چقدر ضرر میزنه به مملکت. من با اینکه سالها گذشته از اخراجم، امسال که دوباره بحثش پیش اومد، این زخم دوباره باز شد و نشستم گریه کردم. خودم تعجب کردم که اینقدر اثر عمیق روی من گذاشته. تا قبل از امسال، فکر میکردم من اینقدر توکل دارم و اینقدر بر اساس عقاید و عشق و علاقه ام کاری رو کرده ام که حالا یک کسی هم سنگ اندازی کرده باشه، اصلا مهم نباشه برام.

از نظر مادی و علمی و آینده بچه ها هم که حساب کنیم، حداقل با حساب و کتاب دنیوی یا عقل سطحی، به نفعم هم شد که برگشتم. ولی اون تحقیری که شدم، اینکه اواخرش دیگه نگران باشم آیا پول پوشک بچه ام رو هم دارم بدم یا نه. کشمکش درونی با خودم، یا احساس عذاب وجدان نزد خانواده ام که از زندگی ای که همه چیزش روی روال بوده و رفاه مادی داشته ایم، نگرانی گشت ارشاد و اخراج از دانشگاه و احضار توسط حراست و هزار کوفت و زهر مار رو نداشتیم، کنده ام خانواده ام رو بیاییم مملکتمون و سهمی داشته باشیم در بهتر کردن اوضاع. به چه قیمتی؟

مشکل حریص بودن برای کنترل همه چیز از بالا به پایینه. همه چیز دستوری. یکی از عمده ترین تفاوتی که من بین جامعه علمی امریکا و ایران میبینم، همین عدم تمرکز قدرت در امریکاست. جوامع علمی و دانشگاهها و دانشکده ها، خودشون تصمیم میگیرن معیارشون برای قبولی مقالات و پیشرفت شغلی و تخصیص منابع مالی چی باشه. دیگه چیزهایی مثل ارتباط صنعت و دانشگاه، و بعضا راهنمایی دولت برای سرمایه گذاری در علوم پایه، به نظرم به طور طبیعی، به دنبالش میاد.

پایگاه خبری ساعدنیوز را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید.

دیدگاه ها
  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
چیدمان مفصل و پر زرق و برق سفره هفت سین شاه و فرح در کاخ مجلل شان+عکس/بریز و بپاش زمانی که مردم پولی برای خرید عید نداشتند... (1122 نظر) سفره غذای ساده و بدون تجملات محمود احمدی نژاد در خانه اش +عکس/فرش ماشینی معمولی و ... (1023 نظر) افطار کردن ساده رهبر معظم انقلاب با خرما و چای در کنار مردم و تعارف کردن خرما به روزه داران توسط ایشان+ویدئو (688 نظر) سجاده رهبر ساده زیست انقلاب در بیت رهبری/ زیبایی و معنویت در اوج سادگی + عکس (431 نظر) شرط علی دایی برای بخشش آقای کمدین: دفعه آخرت باشد که ادای من را درآوردی! (394 نظر) دکوراسیون منزل ساده و میز هفت سین همسر باسلیقه محمود احمدی نژاد در تهران (356 نظر) رونمایی از سبک زندگی لوکس و مرفه گونه حسن روحانی در زمان ریاست جمهوری‌اش+ویدئو/ از عادت به خوردن آب پرتقال طبیعی تا استفاده از مارک خاص تشک (262 نظر) تصویری از آخرین افطاری سردار قاسم سلیمانی در منزل محسن رضایی (217 نظر) خلاقیت منحصر بفرد پزشک خوش ذوق در همراهی کردن بیماران تا اتاق عمل حماسه ساز شد+فیلم/ سلطان روحیه دهی در سطح خاورمیانه! (196 نظر) مدل مانتو خوش رنگ لیلا اوتادی برای عید 1403/خانوما ایده بگیرین + عکس (174 نظر) چیدمان میز کنسول شیک و خاص خونه فوق العاده زیبای علیرضا بیرانوند با لوازم آنتیک/ ماشالا به سلیقه اکرم بانو (151 نظر) دورهمی صمیمانه باربد بابایی با دختران جوانش سر میز ناهار ایتالیایی/ ماشالا یکی خوشگل تر از دیگری+عکس (145 نظر) اولین روز ازدواج حامد سلطانی مجری برنامه سال تحویل با سلطان قلبش همسر دومش/ ماشالا چه عروس ماهی😍 (141 نظر) کیک تولد خاص با شکلات 3 بعدی اکرم بانو همسر علیرضا بیرانوند/ مبارکا باشه + عکس (141 نظر) اتاق خواب اروپایی و امروزی پناه و نبات استخری در بلژیک/ چقدر سلیقه مامانشون شیک و خاصه+ویدیو (122 نظر)
دیگران می‌خوانند   
ویدیویی جالب از ابراز علاقه یک بازیگر به نجم الدین شریعتی +ویدئو/ فقط اونجاش که میگه بدجور کراشمی در سمت توام 🤣 دورهمی ساده و صمیمی مرد پرحاشیه پرسپولیس، حسین کنعانی زادگان با سرمایه های زندگی اش + تصویر خادر روستای 1000 ساله‌ی اسرارآمیز در خراسان رضوی؛ مکانی زیبا برای تعطیلات نوروز (ویدئو)اتفاقی جنجالی و بی تکرار در پخش زنده تلویزیونی/شهرت و آوازه آذربایجان از زبان ستاره هلندی؛ دمت شما هم گرم واقعا هنرنمایی یک زن خوش‌ذوق با سازدهنی در کنار یک زوج جوان به مناسبت عقدشان! +ویدئو (ویدئو) زن شیرازی که به تمام لهجه‌های ایران صحبت می‌کند! رونمایی از سفره هفت سین بسیار شیک و مختصر و زیبای خانه سید حسین حسینی، دروازه بان استقلال و تیم ملی/ چه آهنگ دلنشین و نوستالژی + فیلم افطار متفاوت رونالدو و تبریک ویژه به مسلمانان به مناسبت ماه رمضان +ویدئو تعجب مجری تلویزیون از تسلط مرتضی امینی‌تبار به زبان انگلیسی روی آنتن زنده! +ویدئو (فیلم) رونمایی از خواننده های مورد علاقه علی آقا پروین و حسن روشن در تلویزیون! 😳/ خودتون ببینید تا باورتون بشه! / شوکه شدن محمدحسین میثاقی و حامد سلطانی! شباهت عجیب لوگوی دانشگاه تهران با نماد دوره ساسانیان+عکس قیمت زمین خریداری شده برای ایران در مریخ چند دلار است+ فیلم مقبره مبله یک شاهزاده چینی خبرساز شد/ ضیافتی برای بعد از مرگ! سکانس خنده دار برنامه عصر جدید: وقتیکه شرکت کننده هر چی میگه احسان علیخانی بد برداشت می‌کنه و میگه بخاطر ذهن مریضمه😂 شئ نقره ای مرموزی روی زمین که هیچ کس آن را گردن نمی گیرد! / کار فرازمینی هاست؟!! سکانسی خنده دار دورهمی: وقتی سحردولتشاهی با جدیت خاصی میگه عاشق شدم توضیح هم نمیدم/فقط حرف آخر مدیری😂 (تصاویر) عکس‌های شخصی بازیگر نقش «آی جونگ» در سریال دونگ‌یی (عکس) سفره هفت سین یحیی گل محمدی و همسرش و دخترشان در لب ساحل / پیراهن قرمز یحیی کلی معنی داره ... حیاط باصفا و دلباز خانه زیبای بیرانوند و اکرم بانو / خونه نگو باغ بگو!+عکس (تصویر) سخت کار کردن همیشه جواب نمیده، گاهی کافیه که باهوش باشی! (ویدئو) نکات کلیدی برای آمادگی مصاحبهٔ دکتری مقایسه سفره افطار ساده رهبر معظم انقلاب با سفره پر زرق و برق پادشاهان عرب+عکس (فیلم) یادآوری جالب رهبر معظم انقلاب به حسن روحانی که خنده حضار را در پی داشت دانشجویان برای دریافت وام فقط تا 15 اردیبهشت سال جدید فرصت دارند فراخوان جذب هیئت علمی دانشگاه علم و هنر یزد به صورت پیمانی در سال 1403 دلتنگی دختر حاج قاسم برای پدرش سر سفره افطار +عکس (فیلم) لطیفه گویی جالب رهبر انقلاب با لهجه مشهدی در حسینیه امام خمینی / با خنده خود به درد ما خاتمه ای ... وقتی حمید استیلی مانع خواب رهبر انقلاب شد !!! شهادت یک سرباز در مرز سیستان و بلوچستان درخواست یاریِ افغان‌ها از ایرانی‌ها برای یافتن بودای کوچک 1200 ساله/ طالبان این اثر تاریخی گرانبها را فروخته است؟ عروسی جنگی در خوزستان 13 نفر را بیمارستانی کرد قلعه آدم خوارها در اردبیل را ببینید +عکس این هشدار جدی است؛ از سفر به این استان‌ها حذر کنید! حداقل حقوق کارگران چقدر شد؟ / تعیین تکلیف پایه حقوق 1403 (ویدئو) جشن فارغ‌التحصیلی اسب و گربه/ جشن‌های دانشجویی داره به جاهای بغرنجی کشیده میشه🙄 حواشی داغ امروز سه شنبه 29 اسفند 1402/ رونمایی از موبایل و سیم کارت 7 میلیاردی سلطان علی پروین روی آنتن زنده تلویزیون تهیه و انتشار فیلم از دانش‌آموزان ممنوع است / معلم های بلاگر به هوش، خانواده ها به گوش! شورای نگهبان صحت انتخابات مجلس در کل کشور را تایید کرد خلاقیت تحسین برانگیز شهرداری در نقاشی دیوار و استفاده از درخت بعنوان موی چهره‌های بانمک و دوست داشتنی+عکس/ بهتر از این نمیشد👌 رونمایی از آتلیه عکاسی لاکچری با معماری سفید رنگ رضا عطاران، احمد سریال خانه به دوش + عکس/ چه اسمی هم انتخاب کرده "نکیسا"
تیتر امروز   
خادر روستای 1000 ساله‌ی اسرارآمیز در خراسان رضوی؛ مکانی زیبا برای تعطیلات نوروز مقبره مبله یک شاهزاده چینی خبرساز شد/ ضیافتی برای بعد از مرگ! شئ نقره ای مرموزی روی زمین که هیچ کس آن را گردن نمی گیرد! / کار فرازمینی هاست؟!! فراخوان جذب هیئت علمی دانشگاه علم و هنر یزد به صورت پیمانی در سال 1403 دانشجویان برای دریافت وام فقط تا 15 اردیبهشت سال جدید فرصت دارند درخواست یاریِ افغان‌ها از ایرانی‌ها برای یافتن بودای کوچک 1200 ساله/ طالبان این اثر تاریخی گرانبها را فروخته است؟ شهادت یک سرباز در مرز سیستان و بلوچستان عروسی جنگی در خوزستان 13 نفر را بیمارستانی کرد این هشدار جدی است؛ از سفر به این استان‌ها حذر کنید! حداقل حقوق کارگران چقدر شد؟ / تعیین تکلیف پایه حقوق 1403 حواشی داغ امروز سه شنبه 29 اسفند 1402/ رونمایی از موبایل و سیم کارت 7 میلیاردی سلطان علی پروین روی آنتن زنده تلویزیون تهیه و انتشار فیلم از دانش‌آموزان ممنوع است / معلم های بلاگر به هوش، خانواده ها به گوش! شورای نگهبان صحت انتخابات مجلس در کل کشور را تایید کرد روانشناسی رابطه: راه های برگرداندن عشق از دست رفته / با این راهکار پس از جدایی به رابطه خود برگردید 29 راهکار عالی برای اینکه بیشتر از 100 سال عمر کنیم / چگونه می توان 100 سال و بیشتر عمر کرد؟
منتخب روز   
(ویدئو) سورپرایز تولد یک پسر تُرک توسط مادرش در محل کار با کیک/ تو این شرایط هم دست از کار نمیکشه😍 سید محمد خاتمی پرسپولیسی است یا استقلالی؟ (فیلم) به وجد آمدن رهبر معظم انقلاب از اجرای هنری نوجوانان ایرانی در حسینیه بیت رهبری / عشق یعنی لافتی الا علی، عشق یعنی رهبرم سید علی ... (فیلم) ویدئویی دیده نشده از نظر صریح رهبر معظم انقلاب درباره حمله به بدحجاب‌ها کوبیدن صورت دختر جوان روی کیک تولد جان او را گرفت/ ویدئو را تا انتها تماشا کنید خطر از بیخ گوش مسافران گذشت/ هر دو خلبان با هم به خواب رفتند (ویدئو)وحشتناک‌ترین حادثه جاده‌ای/ همه داخل خودرو، بلا از آسمان نازل شد! لحظات دلهره آور در حیات وحش/ کمین مار چند 10 متری برای شکار میمون + فیلم (ویدئو) شکستن دکور برنامه تلویزیونی و سقوط مجری صداوسیما در برنامه زنده حرکت زشت و دور از انسانیت یک تازه به دوران رسیده نو کیسه در جایگاه سوخت+ فیلم/ با اینا باید چیکار کرد؟ (فیلم) رونمایی از یک وسیله آتیش بازی خطرناک / اینا دست چهارشنبه سوری ما رو از پشت بستن! (عکس) تصاویر دیده نشده از پسران رهبر انقلاب در مراسم ختم دایی‌شان با رعایت دقیق پروتکل های بهداشتی کرونا / از دست ندادن با میهمانان تا گذاشتن ماسک دوتایی