سم شناسی چیست؟ آسیب شناسی کدام است؟ بعد از کشف جسد، کارشناسان پزشکی قانونی چه مراحلی را برای بررسی علت فوت روی پیکر متوفی انجام می دهند، این ها سوالاتی است که در یک ماه گذشته با مرگ آزاده نامداری یکی از چهره های تلویزیونی و سینمایی کشور مطرح شد. در همین راستا، یک متخصص پزشکی قانونی ضمن پاسخ به این سوالات تمام مراحل تحقیق روی پیکر یک متوفی را برایمان تشریح کرد.
به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از افکار نیوز، از زمان فوت ناگهانی آزاده نامداری موضوعات مختلفی پیرامون علت فوت این مجری پیشین تلویزیون مطرح شده است؛ از جمله این مباحث نیز چگونگی مشخص شدن نتایج آزمایش های سم شناسی و آسیب شناسی است که می تواند نحوه خودکشی یا دیگر دلایل مربوط به مرگ این چهره مشهور را روشن کند.
واژه های ابهام آمیز در پرونده مرگ آزاده نامداری
نکته مهمی که در روز های اخیر نقاط مبهمی را در اخبار مربوط به فوت آزاده نامداری در ذهن افکار عمومی ایجاد کرده است، واژه هایی مثل « سم شناسی » و «آسیب شناسی» و ترتیب و نحوه مشخص شدن نتایج این آزمایش ها و چگونگی کمک اعلام نتایج این آزمایش ها به تعیین علت فوت افراد مختلف است.
همچنین همواره وقتی پرونده مهمی در سطح افکار عمومی درباره مرگ غیرطبیعی یا غیرمعمول چهره ای مشهور مطرح شده است، نکاتی مثل چگونگی صدور جواز دفن و انجام آزمایشات مختلف از سوی پزشکی قانونی برای تعیین علت فوت برای مردم مبهم بوده و وجود همین ابهامات نیز به ایجاد شائبه هایی درباره نحوه فوت افراد مشهور در میان افکار عمومی دامن زده است.
ما برای رفع برخی ابهامات موجود در این زمینه و جهت آشنا شدن مخاطبان با واژه هایی که بخصوص در روز های اخیر در پرونده فوت آزاده نامداری به آن برخورده اند، به سراغ دکتر علی محمد علی محمدی، متخصص پزشکی قانونی رفته ایم تا برایمان روال انجام آزمایشات پزشکی قانونی از لحظه فوت یک فرد تا زمان مشخص شدن علت مرگ را برای مخاطبان توضیح دهد.
۱۹ مساله ای که مانع صدور جواز دفن می شود
دکتر علی محمدی در همان ابتدا درباره نحوه صدور جواز دفن توضیح داد: وقتی یک نفر فوت می کند، اولین کاری که باید انجام شود، تایید مرگ اوست که با حضور پزشک بر بالین فرد فوت شده انجام می شود. بعد از تایید شدن مرگ، نوبت صدور جواز دفن فرا می رسد، تنها کسی که صلاحیت صدور جواز دفن را دارد، پزشکی است که برای این کار آموزش دیده باشد.
وی با بیان این که در ۱۹ مورد امکان صدور جواز دفن از سوی پزشک وجود ندارد، اضافه کرد: از جمله این موارد قتل، خودکشی، حادثه کار، تصادف و مواردی است که شبهاتی درباره علت فوت وجود دارد. این ۱۹ مورد در دفترچه های جواز دفن نوشته شده است و البته این دفترچه فقط به پزشکانی تحویل داده می شود که دوره های آموزشی مربوطه را گذارنده باشند.
این متخصص پزشکی قانونی ادامه داد: وقتی یک پزشک به یکی از این موارد بر می خورد، بحث گزارش به کلانتری به میان می آید. در این وضعیت با کلانتری تماس گرفته می شود و نیرو های پلیس بر بالین متوفی حاضر می شوند و با مشاهده صحنه فوت او و اطلاع آن به بازپرس کشیک از ایشان درباره اقداماتی که باید انجام شود، دستور می گیرند.
تیم صحنه چیست و بررسی صحنه چه کمکی می کند؟
علی محمدی درباره چگونگی حضور تیم صحنه در محل فوت یک فرد در موارد خاص عنوان کرد: باید توجه داشت که در اغلب این موارد نیازی به بررسی صحنه یا حضور تیم صحنه که شامل بازپرس کشیک، کارآگاهان اداره آگاهی، نماینده پزشکی قانونی و اداره تشخیص هویت ناجا نیست و معمولا صرفا بازپرس دستوراتی را به نیرو های کلانتری حاضر در محل صادر می کند و نامه ای را به پزشکی قانونی می فرستد و پزشکی قانونی به آمبولانس بیمارستان اطلاع می دهد و این آمبولانس فرد متوفی را انتقال می دهد.
وی با اشاره به مواردی که در آن تیم صحنه الزاما باید به محل فوت اعزام شود، گفت: در مواردی که قتلی رخ داده باشد یا اهمیت یا ابهام خاصی در پرونده وجود داشته باشد، دستور حضور در صحنه به تیم صحنه داده می شود و خود بازپرس مدیریت این تیم را به عهده دارد و او به همراه سایر اعضای تیم در صحنه حضور پیدا می کند.
این متخصص پزشکی قانونی با بیان این که برخی مسائل در همان بررسی های اولیه تیم صحنه مشخص می شود، اظهار داشت: بررسی صحنه به بازپرس کمک می کند تا بتواند صحنه سازی را از صحنه واقعی تشخیص دهد؛ به طور مثال، گاهی ممکن است به نظر بیاید که یک فرد از ارتفاع خاصی سقوط کرده است، اما این اتفاق نیفتاده باشد و این موضوع با بررسی دقیق صحنه مشخص می شود.
علی محمدی ادامه داد: علاوه بر این مساله، مواردی مانند کشیده شدن متوفی روی زمین، پاشیده شدن خون، آثار درگیری، به هم ریختگی محیط، لباس های متوفی و... به تیم صحنه کمک می کند که به تشخیص علت فوت از جمله تمایز بین قتل از خودکشی و مواردی از این دست پی ببرد.
به گفته وی، اگر بازپرس نتواند صرفا با بررسی صحنه تشخیص را انجام دهد، نیاز به معاینه جسد وجود دارد. البته یک معاینه ظاهری در همان صحنه انجام می شود و مواردی مانند وجود یا عدم وجود آثار درگیری، صدمات دفاعی یا صدمات آزمایشی که افراد در هنگام خودکشی به خودشان وارد می کنند، در همین معاینه ظاهری مشخص می شود.
معاینه جسد در پزشکی قانونی چطور انجام می شود؟
این متخصص پزشکی قانونی درباره اقداماتی که در پزشکی قانونی برای معاینه جسد انجام می شود نیز توضیح داد: بعد از این که جسد به پزشکی قانونی انتقال پیدا می کند، ممکن است پزشکی قانونی با همان معاینه ظاهری به نتیجه برسد و اگر این اتفاق نیفتد نیاز به کالبدگشایی وجود دارد.
علی محمدی ادامه داد: در کالبدگشایی نیز ممکن است همه قسمت های بدن باز شود یا صرفا برخی قسمت ها مورد معاینه قرار نگیرد. اگر متخصصان پزشکی قانونی با کالبدگشایی توانستند به علت فوت پی ببرند، دیگر به کارشان ادامه نمی دهند، اما اگر به نتیجه نرسیدند، علت فوت با انجام آزمایشات مختلف معین می شود.
وی درباره آزمایشات خاصی که در پزشکی قانونی روی بدن افراد انجام می شود نیز توضیح داد: آزمایشات متعددی در پزشکی قانونی انجام می شود که دو نوع آن یعنی آزمایش های سم شناسی و آسیب شناسی متداول تر از سایر آزمایش هاست، اما در برخی موارد نیز آزمایش میکروبیولوژی روی متوفی انجام می شود.
تفاوت های سم شناسی و آسیب شناسی
علی محمدی درباره تفاوت میان آزمایش های سم شناسی و آسیب شناسی توضیح داد: در آزمایش سم شناسی، نمونه هایی از فرد متوفی برداشته می شود و آن ها را از نظر سموم مختلف بررسی می کنند، اما در آزمایش آسیب شناسی بخشی از بافت بدن زیر میکروسکوپ بررسی می شود. البته در همه پرونده ها نیازی به انجام این دو آزمایش نیست، اما در برخی پرونده ها هم نیاز است که نمونه های متعددی برای سم شناسی یا آسیب شناسی برداشته شود.
این متخصص پزشکی قانونی ادامه داد: در مواردی که نیاز به آزمایش های سم شناسی یا آسیب شناسی وجود داشته باشد، اغلب بعد از این که پاسخ آزمایش ها مشخص شود، علت فوت اعلام می شود. البته بعضا نیاز است که پرونده کیفری یا پرونده بیمارستانی درخواست شود و برخی موارد هم نیاز است که بستگان برای ارائه توضیحات دعوت شوند، در بعضی از پرونده ها نیز باید با پزشک متوفی صحبت شود و البته در ۱۰ تا ۲۰ درصد موارد ممکن است که با وجود همه این بررسی ها علت فوت غیرقابل تعیین باشد.
دقت ویژه پزشکی قانونی روی پرونده چهره ها
این متخصص پزشکی قانونی با تاکید بر این که در برخی پرونده ها دقت بیشتری روی پرونده انجام می شود، عنوان کرد: از جمله این پرونده ها می توان به مواردی که مرگ متوفی دارای ابهامات است یا پرونده متعلق به یک فرد معروف است یا حرف و حدیث های زیادی درباره آن وجود دارد، اشاره کرد.
وی درباره نحوه عملکرد تیم پزشکی قانونی در این گونه پرونده ها اظهار داشت: در این گونه موارد ما در حین کالبدگشایی عکس برداری کامل انجام می دهیم و فیلمبرداری نیز در این شرایط انجام می شود تا همه چیز مستند باشد. از طرف دیگر، در این گونه موارد حتی اگر نیاز نباشد، ما برای مستندسازی خودمان نمونه های سم شناسی و آسیب شناسی را برمی داریم.
چه زمانی علت فوت اعلام می شود؟
علی محمدی با تاکید بر این که در برخی موارد برای تعیین علت فوت نیازی به روشن شدن آزمایشات سم شناسی یا آسیب شناسی وجود ندارد، اظهار داشت: برخی مواقع ممکن است پیش از این که جواب آزمایش های سم شناسی یا آسیب شناسی مشخص شود، پزشک به تشخیص قطعی برسد و علت فوت مشخص شود، اما در اغلب موارد، علت فوت بعد از روشن شدن جواب آزمایش سم شناسی اعلام می شود.
وی درباره علت انجام هم زمان آزمایش های سم شناسی و آسیب شناسی در برخی پرونده ها اعلام کرد: آزمایش آسیب شناسی در بسیاری از پرونده ها بیشتر برای اطمینان خاطر انجام می شود تا اگر نتوانستیم از سم شناسی به نتیجه برسیم، از این آزمایش کمک بگیریم؛ چراکه در برخی مسمومیت ها نتیجه آزمایش سم شناسی با وجود مسمومیت متوفی منفی می شود.
علت بروز منفی کاذب در آزمایش سم شناسی
این متخصص پزشکی قانونی درباره علل منفی شدن کاذب آزمایش سم شناسی توضیح داد: بیش از ۳ میلیون ماده سمی در دنیا وجود دارد و ما فقط موارد شایع را برای افراد مختلف آزمایش می کنیم و ممکن است افراد با ماده ای مسموم شده باشند که در این موارد وجود نداشته باشد. همچنین احتمال دارد بنا به دلایلی اثر سم در بدن افراد از بین رفته باشد یا نمونه گیری نامناسب باشد یا حجم دارو در بدن کم باشد یا سم مصرف شده فرار باشد و همه این ها باعث می شود که آزمایش سم شناسی به نتیجه نرسد.
علی محمدی در ادامه تاکید کرد: برای همین در بسیاری از موارد ما فقط به دنبال آثار سم در بدن افراد می گردیم. به عنوان مثال، اثری که سم روی مغز، کلیه یا قلب می گذارد و همه این موارد در آزمایش آسیب شناسی مشخص می شوند.
سم شناسی مقدم بر آسیب شناسی
این متخصص پزشکی قانونی در بخش دیگری از صحبت هایش توضیح داد: گاهی مواقع ما هم سم شناسی انجام داده ایم و هم آسیب شناسی، اما برای تعیین علت فوت دیگر نیازی نیست که منتظر نتیجه آسیب شناسی باشیم و از همان سم شناسی به نتیجه قطعی می رسیم و فقط آزمایش آسیب شناسی را جهت احتیاط برداشته ایم؛ بنابراین برای تعیین علت فوت لزوما نیازی نیست که جواب هر دو آزمایش مشخص شود.
وی در توضیح بیشتر با ذکر چند مثال گفت: به عنوان مثال، ممکن است نمونه سم یا آسیب شناسی برداشته شده باشد، اما از اظهارات خانواده یا دیگر شواهد و قراین علت فوت پیش از روشن شدن جواب آزمایش مشخص شود؛ یا مثلا ممکن است یک متوفی دچار مسمومیت با مونوکسیدکربن شده باشد، ولی با وجود این که همه آزمایشات سم شناسی و آسیب شناسی انجام شده است، جواب آزمایش مونوکسید کربن خیلی زودتر روشن می شود و طبیعتا خیلی سریع تر علت فوت نیز مشخص می شود و دیگر نیازی به انجام سایر آزمایش ها نیست.
محکم کاری پزشکی قانونی برای پاسخ به افکار عمومی
علی محمدی درباره مواردی که پزشکی قانونی در بررسی آزمایشات دقت نظر بیشتری به خرج می دهد نیز توضیح داد: البته گاهی مواقع نیز همه آزمایش ها انجام می شود و با وجود این که علت فوت مشخص شده است، بازهم جواب این آزمایشات را به طور دقیق بررسی می کنیم تا دیگر حرف وحدیثی باقی نماند، مخصوصا پرونده هایی که فرد متوفی از زندان می آید یا ماجرا به یک دعوای قبلیه ای بازمی گردد.
این متخصص پزشکی قانونی در پایان تصریح کرد: در این شرایط ما علاوه بر آن که می خواهیم خودمان به نتیجه برسیم، دنبال پاسخ دادن به افراد مختلف یا تمام جامعه هستیم و در این موارد، حتما تمام محکم کاری ها را انجام می دهیم تا جای شک و شبهه ای باقی نماند.
مرگ آزاده نامداری هشداری برای عوارض قرص های اعصاب
3 سال پیش
3 سال پیش