هر مقاله علمی پژوهشی حاصل روزها و ماه ها تلاش یک نفر یا یک گروه پژوهشگر است و هدف از ارائه آن نشر علم و دانش و تکنولوژی یا کمک به حل معضل و مساله ای در جامعه است که اغلب در قالب پایان نامه دانشجویی تهیه می شود. اما این اهداف هنگامی به ثمر می رسند که محتوای مقاله رسا و شیوا باشد. به عبارت دیگر، اگر متن مقاله نگارش صحیح نداشته باشد و چینش واژگان و ترکیب نحوی و گرامری آن اشتباه باشد، باعث میشود یک مقاله باکیفیت به مقدار شایستگی اش دیده و خوانده نشود و بر ذهنیت خوانندگان تاثیر منفی بگذارد. این امر به ویژه در انتخاب مقالات ISI اهمیت بیشتری دارد، چراکه ارزیابی دقیق و استانداردهای سختی برای قبول این نوع مقالات وجود دارد، به طوری که چنانچه مقاله ساختاری قوی و قابل فهم و صحیح نداشته باشد، داوران و هیات انتخاب این مقالات آن را رد خواهند کرد. از اینرو لازم است پژوهشگران ویرایش مقاله علمی پژوهشی را به عنوان یک اصل مهم و بسیار ضروری بپذیرند و پیش از ارسال مقاله خود به مجلات داخلی یا خارجی معتبر و اقدام برای پذیرش و چاپ مقاله ISI از نگارش صحیح محتوای آن مطمئن شوند.
ویراستاری (Editing) چیست؟
ویراستاری یا ویرایش، به معنای رفع خطا ها، زدودن ابهامات و نظم و ترتیب بخشیدن به محصولات نوشتاری، دیداری و شنیداری است. هدف از ویراستاری یک نوشته، زدودن کجی ها و نادرستی های ظاهری و باطنی به منظور تسهیل انتقال اطلاعات و یا احساسات از نویسنده به خواننده است. در فرآیند ویرایش نه تنها ساختار های زبانی بلکه مفاهیم و اطلاعات درج شده در متن نیز مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته و درنهایت نوشته ای روان، منسجم و یکدست حاصل می شود.
مقاله چیست و ویرایش و بازخوانی آن شامل چه چیزهایی می شود؟
اسناد متنی که ارزش چاپی بالایی دارند نیازمند بررسی ها و اصلاحات متعددی پیش از مرحله چاپ هستند. این مراحل شامل مرحله ویراستاری و سپس نمونه خوانی می شود. در این زمینه، شرکت هایی که خدمات ویرایش تخصصی و ویرایش علمی ارائه می دهند می توانند به نویسندگان کمک کنند تا دست نوشته خود را به مرحله چاپ برسانند. در ویرایش و بازخوانی متون تخصصی همانند مقالات علمی، نیاز است از یک تیم تخصصی کمک گرفته شود و مقاله توسط ویراستاری که از نظر علمی، دانش و آگاهی کافی درباره موضوع دارد مورد بررسی قرار بگیرد. این مساله درباره فردی که عمل بازخوانی را انجام می دهد نیز صادق است. بنابراین به دنبال تیمی بگردید که از یک گروه متخصص در زمینه های علمی مختلف تشکیل شده است و به خوبی می تواند ویرایش تخصصی به روی مقاله علمی شما انجام دهد.
چرا ویرایش مقاله اهمیت دارد؟
شما زمان زیادی صرف نوشتن یک مقاله یا حتی کتاب می کنید. این موضوع در مقالات علمی بیشتر به چشم می خورد چرا که اگر مقاله شما برای چاپ در یک مجله رد شود، شما زمان زیادی از دست خواهید داد. بنابراین بهتر است پیش از اینکه بخواهید مقاله علمی خود را برای مجله مورد نظرتان ارسال کنید، از یک تیم ویراستاری کمک بگیرید تا مقاله شما را کامل و با دقت مورد بررسی قرار دهد تا حتی کوچک ترین اشتباهات و ایرادات مقاله با دقت بالای ویراستاران و نمونه خوان ها اصلاح شود و شما در نهایت یک مقاله کامل و بی نقص برای مجله ارسال کنید و از چاپ آن تا حد بالایی مطمئن باشید. نکته ای که وجود دارد این است که نویسنده یک متن نمی تواند خودش کار ویرایش و نمونه خوانی را انجام دهد چرا که ذهن و چشم او با نحوه نگارش و نوشته ها آشنا است. بنابراین یک فرد با این دید که یک جمله درست است آن را نوشته و حتی اگر ایرادی نیز داشته باشد نمی تواند خودش متوجه آن شود. اما یک فرد متخصص در امر ویراستاری می داند باید در یک متن به دنبال چه نوع اشتباهاتی باشد، بنابراین با یک نگاه به سادگی متوجه مشکل موجود در متن خواهد شد. به همین دلیل بسیار مهم است که کار ویرایش متن و نمونه خوانی آن را به یک تیم ویراستاری حرفه ای بسپارید تا هم در زمان صرفه جویی کنید هم مطمئن شوید متن توسط فردی که با کار ویرایش تخصصی آشنایی کامل دارد مورد بررسی و عیب یابی قرار می گیرد. البته امکان اینکه ویراستاری متن تان را خود به عهده بگیرید هم وجود دارد. اما در این صورت باید به علم و فن ویرایش کاملا واقف باشید و ضمنا از دیگران هم در این مسیر یاری بگیرید. چون همان طور که گفته شد، زمانی که یک نفر خود اقدام به نگارش متنی می کند، امکان اینکه اشتباهات موجود در آن را در نگاه یک باره یا حتی چندباره کشف نکند، بسیار زیاد خواهد بود.
ویراستار علمی کیست و چه نقشی دارد؟
در این میان، ویراستار علمی نقش مهمی دارد. او شخصی است که هم باید به زمینه علمی پژوهش شما آگاه و آشنا باشد، هم توانایی بالایی در نگارش و اصلاح زبان انگلیسی داشته باشد. یک ویراستار علمی پلی بین محققان ایجاد می کند و کمک می کند شما با مقاله علمی که ارائه کرده اید بتوانید با سایر افراد در این زمینه علمی یا حتی فیلدهای علمی دیگر، ارتباط برقرار کنید و در این میان این فرصت را به دست بیاورید که از دستاورد و پژوهش شما در مقالات و تحقیقات دیگر در جای دیگری از جهان استفاده شود.
وقتی یک مقاله علمی می خوانید حتما گاهی متوجه دشواری درک موضوع و ایده ای شده اید که می خواهد بیان کند. یا شاید این سوال برایتان بوجود آمده باشد که چرا یک نوشته علمی به درستی تحقیقات و یافته هایش را بیان نکرده و به سوالاتی که ایجاد کرده پاسخ نداده است؟ یا حتی از مشخصه ساده و قابل فهمی بعنوان یک متغیر استفاده نکرده است؟
کار یک ویراستار علمی دقیقا همین است، او تضمین می کند نوشته علمی شما هیچ یک از این ایرادات و مشکلات را نخواهد داشت. ویرایش علمی یک نقش چند منظوره است. برخلاف یک کار ویراستاری ساده و عمومی، ویرایش علمی نه تنها باید نگارش و زبان نوشته را بهتر کند بلکه باید آن را از نظر علمی نیز ارتقا دهد و کیفیت نوشته را در هر دو منظور بالا ببرد.
ویراستاران علمی باید تضمین کنند که یافته های یک مقاله علمی طوری ارائه شده است که برای همه خوانندگان مقاله درک بوده و فهم آن ساده باشد و به راحتی بتوانند اطلاعات مرتبط را از آن استخراج کنند. بنابراین، ویراستار علمی باید کاری کند که نگارش و زبان متن علمی نوشته شده ساده، واضح و مختصر باشد. ویرایش علمی به این معنا نیست که محتوای یک نویسنده به کل از نو خلق یا ایجاد شود، بلکه با این کار تلاش می شود نظرات و ایده های او به درستی و وضوح بیان شود. برخلاف یک ویراستار عمومی، یک ویراستار علمی باید یک مقاله و کار پژوهشی را با نگاه انتقادی بررسی و آنالیز کند، دقیقا همانطور که مرورگرها و سردبیران مجلات به مقاله نگاه می کنند، و در نهایت باید پیشنهاداتی برای بهبود نوشته ارائه دهد تا تاثیر مقاله بیشتر شود. در واقع یک ویراستار علمی به نویسنده کمک می کند متن یا مقاله علمی خود را با کیفیت بیشتری ارائه دهد. ویرایش علمی فقط به محتوای یک مقاله محدود نمی شود، بلکه به روی ارائه آن نیز تمرکز دارد. با این کار کمک می شود مقاله علمی به درستی و با کیفیت بالاتری ارائه شود. شاید به این فکر کنید که چرا باید برای یک ویراستار مهم باشد که مقاله شما در یک مجله به چاپ برسد یا خیر؟ جالب است که بدانید اکثر ویراستاران علمی خودشان در گذشته محقق بوده اند. به همین دلیل نه تنها تلاش های سایر محققان در زمینه های علمی برای اغلب این افراد جذاب و قابل احترام است بلکه نتیجه بخش بودن کار تحقیقاتی افراد دیگر نیز برایشان مهم خواهد بود. بنابراین، ویراستاران علمی به خوبی می توانند به محققان کمک کنند به اهدافشان برسند و مقاله علمی خود را به چاپ برسانند.
ویراستاری شغلی است که نیاز به سرمایه ندارد و ویراستار می تواند به عنوان شغل دوم خود و حتی به صورت دورکاری به این کار بپردازد. اما در کنار این مزایا، ویراستاری مهارتی است که نیاز به سال ها تلاش و کسب تجربه دارد و برای اشتغال در این حرفه فرد باید واجد شرایط زیر باشد:
- دانش فنی در شیوه خط فارسی، علائم نگارشی
- آشنایی با اصول فنی حروف چینی
- ذوق نویسندگی و آشنایی با انواع مختلف نوشته ها
- اطلاعات عمومی بالا و آشنایی با اعلام و نام افراد
- صبر، حوصله، دقت و علاقه فراوان
مراحل ویرایش مقاله
ویرایش مقاله ISI و مقاله علمی پژوهشی مراحل مختلفی دارد و عبارتند از: ویرایش فنی یا صوری، ویرایش زبانی و ساختاری، ویرایش علمی و تخصصی.
- ویرایش فنی یا صوری شامل یکدست کردن متن برای ایجاد انسجام و نظم محتوا، پاراگرافبندی، اصلاح رسمالخط، اصلاح غلطهای املایی، نشانهگذاری درست و متناسب، اصلاح فاصله و نیمفاصلههای کلمات با توجه به قواعد جدانویسی و… است.
- ویرایش زبانی و ساختاری مرحله اصلاح جملات برای فهم آسانتر و سریعتر متن است. ویراستار در این مرحله باید با بررسی ساختاری جملات اشکالات دستوری آنها را برطرف کند. او موظف است با ویرایش گرامری، ساده کردن متن، انتخاب واژههای بهتر، کوتاه کردن جملات طویل و پیچیده، حذف زوائد و حشوها و برطرف کردن ابهامهای احتمالی به کیفیت ساختار زبانی مقاله کمک کند.
- در ویرایش علمی و تخصصی کار ویراستار حساستر و سختتر است. او باید درباره موضوع مقاله اطلاعات کافی داشته و تا حدی بر آن حوزه تسلط داشته باشد تا بتواند با اصلاح جملات به انتقال مفاهیم تخصصی متن و کاربرد صحیح اصطلاحات علمی آن کمک کند.
ویرایش علمی با ویرایش زبان چه تفاوتی دارد؟
بیشتر ما زمانیکه با واژه «ویراستاری» برخورد می کنیم بیشترین کار مرتبطی که تصور می کنیم کارهای روزنامه نگاری یا رسانه و فیلم است. در صورتی که، اغلب ما نمی دانیم کار ویراستاری نیز انواع مختلف دارد و برای اسناد و نوشته های مختلف با هم متفاوت است. بنابراین یک ویراستار نمی تواند کار ویرایش مورد نیاز تمامی زمینه ها را انجام دهد.
در مفهوم چاپ، ویراستاری به فرایند تغییر یک محتوا و بهبود آن در زمینه نگارش زبان، روان شدن نوشته، هماهنگی در نوشته ها و به طور کلی خوانایی یک نوشته گفته می شود، به طوری که فهم و درک آن ساده تر شود و کاملا بی عیب و نقص گردد. علاوه بر اینها ، این کار شامل اصلاح اشتباهات تایپی و نشانه گذاری ها و بهبود استفاده از لغات و واژه های مختلف نیز می شود. برای یک ویراستار، هدف پیروی از قوانین نگارشی خاص با در نظر گرفتن ترجیحات و سبک نوشتاری شخصی نویسنده است. به بررسی گسترده تمامی جوانب گرامر ( که شامل ساختار استفاده کلمات، جملات شرطی، اصطلاحات، هماهنگی بین فعل و فاعل، استفاده مناسب از اسامی مفرد و جمع و موارد اینچنینی می شود)، تقارن، زمان فعل، صرف فعل، نشانه گذاری و املا، و ترکیب (تضمین اینکه کلمات و اصطلاحات شکل صحیحی دارند و جملات در زبان انگلیسی عجیب به نظر نمی رسند)، ویرایش زبانی گفته می شود. اما آیا این برای ویرایش یک متن علمی، که نه تنها بی نقص بودن زبان نگارش آن مهم است بلکه باید ساختار سیستماتیک و منطقی آن نیز بررسی شود، کافیست؟ نوشته های علمی، اغلب شامل مقالاتی می شود که برای انتشار در مجلات و ژورنال ها یا ارائه در کنفرانس ها نوشته می شوند. هدف این مقالات اشتر اک گذاری یک کار تحقیقاتی با مخاطبان جهانی است بنابراین استانداردهای کیفی بسیار سخت گیرانه و سطح بالایی برای آن ها در نظر گرفته می شود. نویسندگان چنین متونی مدت زیادی از زمان خود را صرف این کار کرده اند، برای برخی از آن ها این کار تحقیقاتی ماه ها و حتی سال ها طول می کشد. اغلب اوقات، این افراد به قدری با نوشته خود آشنا می شوند که در نگارش آن دیگر مخاطبان عمومی خود را در نظر نمی گیرند. این مساله موجب می شود مقاله آن ها فقط برای خوانندگان متخصص و سطح بالا قابل فهم باشد، با اینکه هدف از اشتراک گذاشتن این اطلاعات، جذاب و خواندنی بودن و قابل استفاده بودن آن برای خوانندگان بیشتری است که در میان آن ها افراد عمومی و جدید در این حوزه علمی نیز قرار می گیرند.
ویرایش علمی به این موضوع اشاره دارد و یک قدم فراتر از ویرایش زبانی می رود. در ویرایش علمی، تمرکز روی منطق نوشته، تقویت استدلال، شناسایی و حذف مطالب ناهماهنگ یا غیرضروری است. چنین ویرایشی معمولا توسط متخصصین ویراستاری در زمینه علمی خاص انجام می گیرد. چنین ویراستاری کاملا به فیلد موضوع مقاله آشناست و می تواند آن را از نظر نگارشی و تخصصی به خوبی ویرایش کند.زبان نگارش علمی بسیار متفاوت است، می تواند محاوره ای یا رسمی باشد. حتی این زبان در زمینه های علمی مختلف نیز متفاوت است. هر فیلد شرایط خاص خود، از جمله اصطلاحات، اختصارات و سبک نگارشی مخصوص به خود را دارند. حتی کوچک ترین تغییر یا اشتباه در املا یا ترتیب قرار گرفتن لغات می تواند معنای یک اصطلاح را به کلی عوض کند. بعلاوه، اسامی علمی پیچیده، حتی نام محصولاتی که در یک آزمایشگاه استفاده می شود نیز ممکن است اشتباه تایپ شود، که این مساله می تواند در برخی از فیلدها همانند شیمی یا هوا فضا بسیار خطرناک باشد. بنابراین، در ویرایش علمی نه تنها باید زبان نوشته با زبان مورد تایید فیلد مورد نظر مطابقت داشته باشد، بلکه باید دقت و صحت نوشته ها نیز تایید شود.یکی دیگر از اجزای مهم و حیاتی در ویرایش علمی در نظر گرفتن نوشته اصلی از دیدگاه خواننده است. در این مرحله ویراستار باید تشخیص دهد آیا هدف این مقاله به خوبی تفسیر شده است، نتایج نهایی به خوبی بررسی و ارائه شده اند. همچنین نیاز است تا نوآوری و اعتبار داده های مورد بحث نیز بررسی شود و تایید شود روش شناسی و استدلال به کار گرفته شده در این مقاله علمی نیز هیچگونه نقصی ندارد.
ویرایش علمی
فرآیند انتخاب و تهیه اطلاعات علمی برای ارائه در یک قالب تعریف شده را «ویرایش علمی یا تخصصی» می نامند.
در ویرایش علمی، صحت و اعتبار مفاهیم، داده ها و اطلاعات ارائه شده در یک نوشته موردبررسی قرار گرفته و هرگونه اطلاعات نا درست و غیرمستند حذف و یا اصلاح می شوند. در ویراستاری علمی همچنین مطالب تکراری حذف و مواردی که از قلم افتاده اند یا نیاز به توضیح بیشتری دارند، در پاورقی یا خود متن اضافه می شوند. در صورتی که مقاله یا نوشته از زبان دیگری ترجمه شده باشد، بایستی درستی ترجمه نیز مدنظر قرار گیرد. بدین منظور ویراستار باید متن ترجمه شده را با متن اصلی تطابق بدهد و هر گونه خطا در ترجمه را تصحیح نماید.
ضرورت ویرایش علمی
ضرورت ویرایش علمی مقالات تخصصی شامل موارد ذیل است:
- هر چه خطا ها و ابهامات در یک مقاله علمی کمتر و کیفیت آن بالا تر باشد، احتمال پذیرفته شدن آن از سوی مجله افزایش می یابد.
- ویرایش مقاله می تواند نقاط ضعف آن را کم رنگ نماید. به بیان دیگر، ممکن است کار تحقیقاتی انجام شده نواقصی داشته باشد یا موضوع پژوهش چندان جذاب نباشد؛ اما متن و محتوای منسجم، یکدست و عاری از خطای مقاله نظر مساعد سردبیر مجله را جلب کند.
- ویراستاری علمی می تواند نقاط ضعف و خطا های مقاله را به شما نشان داده و سبب عدم تکرار آن ها در مقالات بعدی شود. حتی پس از ویرایش چند مقاله، شما نیز به اصول نگارش و نکات مهم مقاله نویسی تسلط پیدا می کنید و می توانید به ویراستاری آثار دیگران بپردازید.
- اگر شما بار ها و بار ها مقاله خود را بازخوانی کنید، باز هم خطا های زیادی از چشمان شما پنهان می مانند. این موضوع را زمانی که داوران مجله خطا های موجود را با رنگ قرمز مشخص می کنند، درک می کنید، پس بهتر است به جای داوران یک ویراستار خطا های نادیده گرفته شده را مشخص نماید.
۵ نکته کاربردی در زمینه ویرایش علمی
پنج نکته زیر از مهم ترین مواردی هستند که در حین نگارش مقاله یا در هنگام ویرایش آن باید در نظر داشته باشید:
- کوتاه بنویسید. از تکرار مطالب خودداری کنید و از ارائه توضیحات طولانی درباره موضوعات پیش پاافتاده پرهیز کنید.
- ساده بنویسید. استفاده از جملات مجهول، طولانی و مرکب در مقالات تخصصی پسندیده نیست. تلاش کنید پیام خود را به ساده ترین شکل ممکن بیان کنید.
- واضح بنویسید. از عبارات انتزاعی یا مبهم که سبب سوء برداشت می شوند، پرهیز کنید و متن خود را با زبانی بنویسید که جای تردیدی برای خواننده باقی نگذارد.
- سنتی عمل کنید. برخی اوقات پژوهشگران تازه کار برای ارتقای مقاله خود در نحوه ارائه نتایج، شیوه روایت، رسم نمودار ها و غیره دست به نوآوری می زنند، اما باید بدانید که نوآوری آن هم از سوی یک تازه کار مورد پسند سردبیران و داوران قرار نمی گیرد و چه بسا که سبب رد شدن مقاله هم بشود.
- از خود انتقاد کنید. قسمت هایی را که نتیجه گیری های شما نامشخص یا متناقض است، شناسایی کنید و تأکید کنید که تحقیقات بیشتری در آن زمینه باید انجام شوند (قبل از اینکه شخص دیگری آن را بگوید).
کلام آخر
نگارش مقاله و ویرایش آن، فرایندی بسیار مهم و تخصصی است، و برای انجام آن باید از تجربه و مهارت بالایی برخوردار باشید اگر احساس میکنید تخصص لازم را ندارید از ویراستاران حرفه ای کمک بگیرید تا مقاله شما را به بهترین نحو ممکن ویرایش و آماده چاپ شود.
هزینه فرمت بندی و ویرایش مقاله
