خلاصه داستان مردی برای تمام فصول
داستان درباره ایستادگی توماس مور در مقابل پادشاه هنری هشتم است که می خواهد بر خلاف قانون کلیسا همسر خود را طلاق دهد و دوباره ازدواج کند. تقابل پادشاه یک دنده با کلیسا و قوانینش نیاز به یک قربانی دارد و قربانی کسی نیست جز مشاور پادشاه سر توماس مور که بعد از مرگ کاردینال به مقام صدراعظمی رسیده و پادشاه اصرار دارد با توجه به صداقت و اعتباری که سرتامس مور میان مردم دارد، وی ازدواجش را تایید کند تا نیازی به تایید پاپ نداشته باشد اما سر توماس که به اخلاق و اصولش پایبند است، نمی تواند تن به این کار بدهد و همه مشکلات را به جان می خرد تا اصولش را زیر پا نگذارد...
نکاتی درباره فیلم مردی برای تمام فصول
فیلم تئاتر «مردی برای تمام فصول» به کارگردانی و تهیه کنندگی «بهمن فرمان آرا» نیمه ی دوم سال 93 در تالار وحدت به اجرا درآمد. نمایشنامه ی آن را «رابرت آکستن بولت» (Robert Oxton Bolt) در دهه 60 میلادی نوشته، بارها روی صحنه رفته و نسخه ی فارسی آن نیز که با ترجمه ی «فرزانه طاهری» در دسترس است، توسط فرمان آرا به نمایش درآمد و مورد استقبال هم قرار گرفت. اخیرا نیز فیلم تئاتر مردی برای تمام فصول از طریق شبکه های نمایش خانگی قابل مشاهده است.
پیشینه ی تئاتر مردی برای تمام فصول
«رابرت آکستن بولت»، نسخه اولیه ی مردی برای تمام فصول را در سال ۱۹۵۴ برای رادیو بی بی سی نوشت که در پی آن در سال ۱۹۵۷ به صورت زنده با بازی «برنارد هپتون» در تلویزیون بی بی سی نیز اجرا شد. سپس او نمایشنامه ی مردی برای تمام فصول را ویرایش و بازنویسی کرد و این تئاتر برای نخستین بار در تاریخ اول ژوئن ۱۹۶۰ در تئاتر گلوب لندن روی صحنه رفت. این تئاتر پس از آن با بازی «پل اسکوفیلد» در نقش «توماس مور»، در تئاتر برادوی به روی صحنه رفت و مورد توجه منتقدان و تماشاگران تئاتر قرار گفت.
شش سال بعد در سال ۱۹۶۶ «فرد زینه من»، فیلم مردی برای تمام فصول را که فیلمنامه ی آن توسط رابرت بولت نوشته شده بود را ساخت و نقش توماس مور را پل اسکوفیلد بازی کرد. این فیلم برندۀ شش جایزه اسکار از جمله جایزه بهترین فیلم، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد برای پل اسکوفیلد و بهترین فیلمنامه ی اقتباسی برای رابرت بولت شد.
در ایران نیز قبل از انقلاب، اجرای تئاتر مردی برای تمام فصول و نمایش عمومی فیلم «فرد زینه من»، به خاطر شباهت موضوعی آن به زندگی محمدرضا شاه، ممنوع بود اما این فیلم پس از انقلاب بارها از تلویزیون ایران پخش شد. تئاتر مردی برای تمام فصول در دوران بعد از انقلاب نیز ساخته نشد تا اینکه بهمن فرمان آرا آن را در سال 1393 به روی صحنه برد.
علاوه بر فرمان آرا، کارگردان های دیگری از جمله «امیر دژاکام» و «رحمان سیفی» آزاد نیز پیش تر اعلام کرده بودند که قصد اجرای تئاتر مردی برای تمام فصول را دارند اما فرمان آرا بود که در نهایت توانست پس از هشت سال دوندگی آن را برای نخستین بار در ایران به روی صحنه ببرد. فرمان آرا دلیل این تاخیر را سنگین بودن هزینه های تولید این اثر کلاسیک اعلام کرد.
رابرت آکستن بولت به عنوان نویسنده ی مردی برای تمام فصول
«رابرت بولت» فیلم نامه نویس و نمایش نامه نویس بریتانیایی در حقیقت فارغ التحصیل رشته ی تاریخ است. به همین دلیل بیشتر آثار او از جمله «لورنس عربستان»، «باونتی» و «مردی برای تمام فصول» آثاری حماسی و تاریخی هستند. در سال ۱۹۶۰ نمایشنامه هایی از جمله مردی برای تمام فصول از این نویسنده برخاسته از سنت تئاتری انگلستان، در معروف ترین سالن های تئاتر انگلستان و اروپا اجرا شدند.
بهمن فرمان آرا به عنوان کارگردان و تهیه کننده مردی برای تمام فصول
بهمن فرمان آرا را که پیش تر با عنوان کارگردان سینما می شناختیم، اولین تجربه ی کاری خود در تئاتر را با مردی برای تمام فصول آغاز کرده است. او این تئاتر را اثری با مضامین عالی عنوان می کند و قانون مداری، اخلاق، وجدان و ایستادگی تا پای مرگ که از جمله صفات «سر تامس مور» است را جزو خصوصیات قابل توجه و مهمی می داند که باید در مورد آنها صحبت شود. او همچنین این تئاتر را با بودجه ی شخصی و بدون کمک های دولتی و اسپانسر ساخته است.
بهمن فرمان آرا همچنین خود در تئاتر مردی برای تمام فصول نقشی کوتاه دارد و نقش کاردینال را بازی می کند. او که با هیبت و ردای سرخ خود بیشتر شبیه پاپ حال حاضر است تا کاردینال «هِنری هشتم»، انتخاب این نقش برای خودش را شباهتش به «اورسن ولز» بازیگر این نقش در فیلم مردی برای تمام فصول می داند. بهمن فرمان آرا در این نقش همچون سایر نقش هایی که در فیلم های خود ایفا کرده، بازی متوسطی را در قیاس با سایر بازیگران به نمایش می گذارد.
آغاز تئاتر مردی برای تمام فصول
تئاتر مردی برای تمام فصول با پیش درآمدی آغاز می شود که توسط «متیو» پیش کار «سر تامس مور» (با بازی سیامک صفری) به اجرا در می آید. متیو خود را مردی عام معرفی می کند و به عنوان راوی در تمام پرده های نمایش حضور دارد. او علاوه بر اینکه برخی صحنه های نمایش را روایت می کند در نمایش هم در ازای گرفتن پول از افراد مختلف مسائل مهم زندگی سر توماس مور را برای آنها بازگو می کند.
این فرد که نمادی از افراد نان به نرخ روز خور و نماینده ی افراد معمولی جامعه است با همین روش به مقام های مختلفی گماشته می شود و در همه ی این جایگاه ها فساد را در سطح خود رواج می دهد. این فرد جهان بینی خاصی نسبت به وقایع ندارد اما همه جا حضور داشته و با توجه به منفعت خود امور را پیش می برد.
تامس مور نماد فرد پای بند به قانون در قرن شانزدهم
تئاتر مردی برای تمام فصول نشان دهنده ی کشمکش تاریخی بین «هنری هشتم» پادشاه انگلستان و «سر توماس مور»، صدراعظم انگلستان و نماینده ی کلیساست که در قرن شانزدهم اتفاق می افتد. واقعیت این است که «هنری هشتم» از همسر خود «کاترین آراگن» فرزند پسری نداشت که جانشین او شود و خواستار باطل شمردن این ازدواج و ازدواج با ندیمه ی او «آن بولین» بود. در فرقه ی کاتولیک نیز باطل شمردن ازدواج جز در موارد استثنایی غیر قانونی بود.
بنابراین «هنری هشتم» در سال ۱۵۳۴ در پارلمان انگلستان خود را رئیس کل کلیسای این کشور اعلام داشت و پاپ را از این سمت در قلمرو انگلستان خلع کرد و فرقه کشور انگلستان را از کاتولیک به انگلیکان تغییر داد. نمایندگان پارلمان نیز با این تصمیم موافقت کردند. از همان زمان کلیسای انگلستان از دستگاه پاپ جدا شده و دارای سراسقف (اسقف کانتربوری) شد و طلاق و ازدواج مجدد در آن آزاد شد.
اما تامس مور در برابر خواست شاه هنری هشتم برای جدایی از کلیسای کاتولیک به مخالفت برخاست. او پذیرش شاه به عنوان رئیس عظمای کلیسای انگلستان را رد کرد و از سوگند خوردن که طی مصوبه ی جانشینیِ ۱۵۳۴ الزامی شده بود خودداری کرد و به زندان افتاد. او که پیش از این کتاب اوتوپیا را نوشته بود، در زندان نیز به نوشتن کتاب پرداخت و سرانجام در سال ۱۵۳۵ به جرم خیانت محاکمه شده، محکوم به گواهی دروغ گشت و سرش از تنش جدا شد.
کلیسای انگلستان به او لقب شهید اصلاحات داد. چرا که او از مخالفان اصلاحات پروتستان و به صورت مشخص «مارتین لوتر» بود. بنابراین شاید بتوان او را یک قانون مدار و اصول گرای افراطی دانست که تا پای جان بر سر اصول و عقاید خود که برخاسته از قانون است ایستاد.
درون مایه تئاتر مردی برای تمام فصول
بر این اساس می توان درون مایه ی مردی برای تمام فصول را ایثار در راه آرمان دانست که موضوعی جهان شمول و قابل وقوع در همه ی زمان هاست. این موضوع می تواند یکی از دلایل محبوبیت و پذیرفته شدن این تئاتر از همان ابتدا تا به امروز باشد. در حقیقت سه مساله ی اصلی در تئاتر مردی برای تمام فصول وجود دارد یکی مساله ی مربوط به سر تامس مور، دیگری مربوط به هنری هشتم و مساله ی سوم مساله ی تقابل بین آن دو است.
مساله ی مربوط به سر تامس مور، مساله ی پایبندی به اصول، وفاداری به قانون، اخلاق و وجدان اجتماعی است؛ مساله ای که در هر زمانی قابلیت پرداختن و توجه دارد و مضمون و ایده اخلاقیی که مطرح می کند هیچگاه کهنه نمی شود.
مساله ی مربوط به هنری هشتم مساله تغییر قانون و اصلاحات است که گرچه به نفع خودش این کار را انجام می دهد و جایگاه خود را برتر و بالاتر از کلیسا تصویب می کند ولی به زعم من در واقع مصلحت جامعه نیز در آن وجود دارد. چرا که قوانین خشک و یک طرفه ی کلیسا در آغاز رنسانس نیاز به تغییرات عمده دارد که به مرور اتفاق می افتد. مساله ی به خصوص در این تغییرات، اصلاح قانون ازدواج و طلاق است که علاوه بر اینکه در دوره ی خود کاربرد داشته مساله ی همه ی دوران هاست.
طراحی صحنه، نور و موسیقی
صحنه ی نمایش که در عین سادگی، باشکوه، با عظمت و نمادین جلوه می کند شامل پله، پرده، ستون، مبلمان و نورپردازی است. به بیان بهتر این المان ها، علاوه بر اینکه شکوه و عظمت محل سکونت درباریان اروپایی و به طور خاص انگلستان در این نمایش را نشان می دهد، سمبولیک هم هستند.
پله ها به عنوان نشانه ای از فاصله طبقاتی و فراز و فرودی که زندگی و موقعیت بیشتر افراد نمایش دارد کارکرد دارد. چنانچه در صحنه ای هنری هشتم از بالای پله ها پایین می آید تا در کنار صدر اعظم و خانواده اش بایستد، در صحنه های صحبت متیوی پیشکار با تماشاچیان او در پایین ترین پله می ایستد و در صحنه ی پایانی نیز سر تامس مور از پله ها بالا می رود تا سرش را از تن جدا کنند و این نیز صحنه ای نمادین است. پرده ها هم به عنوان پوشش و حجابی بین افراد منفعت طلب که در جلوی پرده و پشت آن رفتار متفاوتی دارند و سرشار از رنگ و ریا هستند، نمادین جلوه می کنند.
از طرفی در کلیه ی پرده های نمایش، کلیت صحنه یکسان است و در کنار تغییر مبلمان، تغییر نور و موسیقی به عنوان عناصری عمل می کنند که بر تفاوت فضاها تاکید کنند. به عنوان مثال موسیقی که در لحظات حساس در گام مینور حزن و اندوه را نمایش می دهد و کم و زیاد شدن نور صحنه، فضا را متفاوت نشان می دهد و اتمسفر را تغییر می دهد. این موارد علاوه بر اینکه نشانگر کارگردانی حساب شده است، توانایی «کارن همایون فر» به عنوان آهنگساز ، «رضا حیدری» به عنوان طراح نور و «منوچهر شجاع» به عنوان طراح صحنه را نیز نشان می دهد.
شخصیت پردازی نمادین
تئاتر مردی برای تمام فصول به عنوان تئاتری پرشخصیت شناخته می شود و با توجه به زمان تئاتر به اندازه ی کافی به شخصیت ها پرداخت شده که در این مورد پرداخت به زنان مستثناست. به عنوان مثال به «مارگریت مور» (با بازی بهناز جعفری) دختر جسور، غیور و باسواد سر تامس مور که در تاریخ نقش مهمی در معرفی و ماندگاری نام پدرش ایفا کرده است کم پرداخت شده است. به طوری که به نظر می رسد مارگریت نقشی ضد و نقیض در این تئاتر ایفا می کند. او کسی است که نشان صدراعظمی را از گردن پدر خود سر تامس مور بیرون می آورد و با این کار، مخالفت پدرش با پادشاه را تایید می کند، ولی کسی است که وقتی سر تامس مور در زندان است سوگندنامه را برای امضا و نجات یافتن از زندان برای او می آورد.
اساسا شخصیت های مردی برای تمام فصول نمادین اند و هر یک نماد طبقه و قشر خاصی هستند حتی خود سر تامس مور. سر تامس مور همانطور که پیش تر بیان شد نماد اصول گرایان و قانون مداران افراطی است که تا پای جان بر سر اصول خود باقی می مانند. داماد سر توماس مور نماد جوانان پرشور انقلابی، متیو پیشکار سر توماس مور همان طور که در ابتدای تئاتر هم اقرار می کند نماد عوام نان به نرخ روز خور، ریچارد ریچ (با بازی هدایت هاشمى) نماد افراد منفعت طلب و حتی هیات منصفه که نماد افراد ترسو و حزب باد هستند.
در نهایت می توان گفت که تئاتر مردی برای تمام فصول، یک تئاتر دو پرده ای تراژیک است و با توجه به مضامینی که دارد تئاتری برای همه ی دوران ها محسوب می شود. این درام تاریخی با اینکه مساله ای در قرن شانزدهم را به نمایش می گذارد، اما مفاهیمی را عنوان می کند که در طول تاریخ قابلیت ارجاع دارد.
سر تامس مور به عنوان پروتاگونیست تئاتر مردی برای تمام فصول، فردی متعهد به وجدان و قانون بوده و به عنوان یک سکولاریسم معتقد به جدایی دین از سیاست پدیدار شده است. او دین را به سیاست ارجح می داند و به همین دلیل با قانون شاه به عنوان رئیس عظمای کلیسای انگلستان مخالفت می کند. بر این اساس می توان گفت که تابع قانون بودن و قانون مداری عامل مهم و قابل ستایشی است به خصوص اگر کسی حاضر باشد جانش را فدا کند برای اینکه قانون را زیر پا بگذارد. اما باید قبول کرد که اصلاحات نیز به همان اندازه اهمیت دارد و سر تامس مور کسی است که جانش را می دهد تا قانون را زیر پا نگذارد. نظیر این فرد در تاریخ کم نیستند و می توان حسین بن منصور حلاج و عمر مختار را از آن دسته دانست.
کارگردان فیلم مردی برای تمام فصول
بهمن فرمان آرا متولد سال 1320 در تهران است و یکی از مهمترین تهیه کنندگان تاریخ سینمای ایران محسوب می شود. فرمان آرا در سالهای پیش از انقلاب نقش بسزایی در تولید آثار " موج نوی سینمای " ایران داشت و پس از مهاجرت به هالیوود نیز در تهیه فیلمهای مشهوری از جمله « آخرین وسوسه مسیح » نقش داشت. « حکایت دریا » که جدیدترین اثر بهمن فرمان آرا محسوب می شود، مدتها در پی اکران سراسری بود اما به دلایل مختلف، این امکان برای فیلم مهیا نشد تا اینکه پس از سه سال، وی تصمیم گرفت اکران آنلاین را جایگزین پخش فیلمش در سالن های سینما نماید.
بازیگران فیلم مردی برای تمام فصول
رضا کیانیان، سیامک صفری ، سهیلا رضوی، فرزین صابونی، هدایت هاشمی، احمد ساعتچیان، امیر رضا دلاوری، بهناز جعفری، بهمن فرمان آرا
ساير عوامل فیلم مردی برای تمام فصول
بهمن فرمان آرا، امید سهرابی، حمید پورآذری، کتایون ارسنجانی، ماهان خورشیدی، مسعود صفری، محمد حق شناس، محمدعلی امیدبخش، ملینا بنی اسدی، منوچهر شجاع ، نگارنعمتی، ندا نصر، کارن همایونفر، ساعد مشکی، سارا اسکندری رضا حیدری، حسین ایرجی، شیما مرادی، مهدی پور آذری، علی جلالی فراهانی سعیده نیازخانی رضا معطریان، مانی لطفی زاده امیر حسین رسایل مریم نراقی امیر قالیچی کامیار صالح پور هادی بادپا، سعید زارع، مهشید جوادی، محمد موسوی سید مصطفی طباطبایی، یاشار کنگری، محرم چراغی، صفا پیشدادی، محمد زاهدشایق شهرزاد مظاهری، نکیسا بهشتی، صالح علوی زاده رویا مرادی، محمود سلوکی، حسین محبتیدوخت لباس: زهرا بهرامی، مینا فراهانی جلال صالحی سپهر گودرزی، مهدی محمدی، ثمین سالک، سارا اسکندری امیر قادری پریا الهی نورالدین حیدری ماهر
مشخصات فیلم مردی برای تمام فصول
- ژانر :درام،تاریخی
- زبان : فارسی
- امتیاز IMDb: امتیاز 0 از ۱0
معرفی فیلم بوی کافور عطر یاس
