معرفی فیلم بوی کافور عطر یاس

چهارشنبه، 05 آبان 1400 زمان مطالعه 6 دقیقه

بوی کافور عطر یاس فیلمی به کارگردانی و نویسندگی بهمن فرمان‌آرا و تهیه‌کنندگی مرتضی شایسته ساخته سال ۱۳۷۸ خورشیدی است. این فیلم در سال ۱۳۷۹ بر روی پرده سینما رفت.

خلاصه داستان بوی کافور عطر یاس

این فیلم روایت کارگردان قدیمی است که بیست سال است فیلمی نساخته است، اما تصمیم می گیرد به سفارش تلویزیون ژاپن فیلمی دربارهٔ مراسم تدفین خودش بسازد.

نکاتی درباره فیلم بوی کافور عطر یاس

بهترین نمای «بوی کافور، عطر یاس» نمای آغازین فیلم است که در همان آغاز با برش به نمای دوم می میرد و دیگر هرگز زنده نمی شود؛ یعنی دیگر نماهایی از این جنس در فیلم دیده نمی شود. نمای آغازینِ فیلم، نمایی است از داخل قطار. درواقع تماشاگر چیز چندان روشنی در این نما نمی بیند و صرفا حسی از گذرندگی به او دست می دهد. دوربینی که با سرعت از روی آدم هایی که به هیچ وجه هویتشان مهم نیست می گذرد و به بهترین شکل، دغدغه فیلم را که مرگ و گذرندگی است انتقال می دهد. کاش این نما که زمان نمایش آن نسبت به پتانسیلش بسیار کم است، بسیار طولانی تر از این بود و کاش تمام فیلم بوی کافور، عطر یاس همین یک نما بود؛ چراکه هر چه فیلم پیشتر می رود همه چیز بدتر، بدتر و بدتر می شود.فیلم، داستان فیلم سازی لوس و کودک مآب است که به هیچ وجه درگیر ساخت مستندی که از آن صحبت می کند نیست. و صرفا به دلیل بالا رفتن سن، حس ترس از مرگش بالا زده است. فیلم سازی که اگر نام فامیلش در فیلم، به شکل ناشیانه ای به دلیل ارجاع به معنای کلمه ی فرجام تغییر نمی کرد، خودش بود و البته در آن صورت، فیلم می توانست با کم شدن رویدادهای ظاهرا دراماتیک، ولی عمیقا کاذب و ابتدایی، تبدیل به یک فیلم مستند و سلف پرتره ای از خود فیلم ساز شود؛ البته فیلمی قابلِ تحملتر.بهمن فرمان آرا شاید تهیه کننده بدی نباشد، اما نه کارگردانی خوب است و نه بازیگری خوب و در هر دوی این موارد به شدت بد و بی استعداد است. از همان نمای دوم که بهمن فرجامی برای دوربین سیگار دود می کند و جوری هم آن را دود می کند که انگار اصلا در عمرش سیگار نکشیده است و نمی خواهد دود آن وارد ریه هایش شود، فیلم روی زمین می ریزد. در سرتاسر فیلم، این بازیِ بد و ساختگیِ فرمان آرا ادامه دارد و تماشاگرِ حرف های را آزار می دهد. مکالمه ی بهمن با نیما، پسرش، به شدت ساختگی و پلاستیکی است. حرف زدن و شوخی های بیمزه اش با دکتر آراسته هم همینطور. هنگامی که بهمن از وجود بچه ای مرده در ماشینش، آنقدر شوکه می شود که روی ترمز می زند و ماشین را نگاه می دارد، مشخص نیست چه بر سر او می آید که دوباره خیلی عادی راه میافتد. آن درجه بالا از شوکه شدن را فراموش می کند. رفتارهای بهمن شبیه رفتار کاراکترهای فیلم های نوآموزانِ بی استعدادِ سینماجوان است و دائما در حال بازی برای دوربین است. برای نمونه جایی که به هنگام رانندگی پس از پایان مکالمه تلفنی، سرش را تکان می دهد و نفسش را پوف می کند، تماشاگر بیش از هر چیز یاد فیلم های ایرج ملکی می افتد. این رفتارها در برخی موارد، مانند انتظار جلوی آسانسور و دست کشیدن روی صورت، حتی آنقدر کمیک می شوند که تماشاگر را یاد کاراکتر بامشاد که محصول یکی از طنزهای آبکی تلویزیون بود می اندازند. کنش های اضافی و ناشیه کاراکترها، البته همه در بهمن خلاصه نمی شوند. دکتر آراسته هم پس از رفتن بهمن از خانه اش، دروغ گفتنش به او را برای تماشاگر فریاد می کند. حتی شیوه ی دادنِ اطلاعات در این فیلم هم شکل آماتورانه ای دارد. برای مثال، جایی در فیلم هست که بهمن در ماشین هر جمله پسرش را از پشت تلفن برای این که تماشاگران هم آن ها را بشنوند، یک بار دیگر تکرار می کند. این شیوه به دلیل فرسوده بودنش، امروزه حتی در میان نوآموزان سینما هم بسیار کم استفاده می شود.بوی کافور، عطر یاس که البته نامی خوش حس دارد، حتی موفق نمی شود ادای فیلمهای مدرن را در بیاورد. مفهوم فیلم البته مفهومی است که از دنیای مدرن می آید؛ اما شکل فیلم هنوز در دنیای کلاسیک و حتی در برخی جاها در دنیای پیشاکلاسیک گیر کرده است. برای نمونه کلوزآپ بهمن که از پشت شیشه سردخانه یا جایی شبیه به آن به داخل نگاه می کند، یادآور فیلم های صامت است. اگر تلاشی برای سینمایی شدنِ تصاویر و درام، در این فیلم نمیشد و فیلم رنگ و بوی مستند به خود می گرفت، مطمئنا با فیلم بهتری مواجه می شدیم.تنها چیز فیلم که آنقدرها هم بد نیست، موزیک فیلم است و پس از آن موتیف های آخوند و قطار. که البته موتیف قطار هیچ کارکردی ندارد و موتیف آخوند هم جز این که نشاندهنده دغدغه های غیرروشنفکرانه یک –به ظاهر– روشنفکر است نیز، کارایی چندانی ندارد و نهایتا نمی تواند فیلم را فکرشده و ساختارمند جلوه دهد. البته صحنه پایانیِ فیلم نیز، همچون نامِ پرده ی سومِ آن، چندان بد نیست و حتی کمی حس در آن وجود دارد؛ اما هیچکدامِ این ها، صرفا و لزوما، نمی توانند به وجودآورنده یک فیلم خوب باشند. به هر رو، اگر می خواهید پرداختن به عمیق ترین مفاهیم هستی، از قبیل مرگ، زندگی، عشق و وفاداری را به شکلی ناشیانه، لوس، و سطحی تماشا کنید، «بوی کافور، عطر یاس» حتما گزینه خوبی است. فیلمی که بیش از آن که بتوان در آن عمیق ترین مفاهیم هستی را جستجو کرد، گزینه خوبی است برای بررسیِ رفتارِ طبقه بورژوا؛ طبقه ای که حتی در روشنفکرانه ترین حالت نیز، داشتن نوکر و کلفت را حق طبیعی خود می داند و زمانی که با مِهر و ملاطفت، با نوکر و کلفت ها برخورد می کند، متوحّش تر از پیش جلوه می کند.

کارگردان فیلم بوی کافور عطر یاس

بهمن فرمان آرا متولد سال 1320 در تهران است و یکی از مهمترین تهیه کنندگان تاریخ سینمای ایران محسوب می شود. فرمان آرا در سالهای پیش از انقلاب نقش بسزایی در تولید آثار " موج نوی سینمای " ایران داشت و پس از مهاجرت به هالیوود نیز در تهیه فیلمهای مشهوری از جمله « آخرین وسوسه مسیح » نقش داشت. « حکایت دریا » که جدیدترین اثر بهمن فرمان آرا محسوب می شود، مدتها در پی اکران سراسری بود اما به دلایل مختلف، این امکان برای فیلم مهیا نشد تا اینکه پس از سه سال، وی تصمیم گرفت اکران آنلاین را جایگزین پخش فیلمش در سالن های سینما نماید.

بهمن فرمان آرا

بازیگران فیلم بوی کافور عطر یاس

ابراهیم آبادی ،داریوش اسدزاده ،فیروز بهجت محمدی ،ولی الله شیراندامی ،حسین کسبیان ،رضا کیانیان ،مهتاج نجومی ،پریوش نظریه ،رویا نونهالی ،بهمن فرمان آرا ،محمد کنی ،ملیحه نظری ،لوریک وارطان یوسفیانس ،یحیی آذرنوش ،محمد ابهری