به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از فرارو، مدت زمان زیادی از برگزاری مراسم تحلیف «ابراهیم رئیسی»، رئیس جمهور جدید کشورمان نمی گذرد با این حال، جدای از گمانه زنی های مختلف در مورد اعضای کابینه وی، تحلیل های مختلفی در مورد سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی و جهت گیری های آن در موضوعات مهمی نظیر مذاکرات هسته ای با غرب و نحوه مواجهه با مساله «برجام»، مطرح می شود.
عده ای بر این باورند که ابراهیم رئیسی، همسو با آنچه در سخنرانی مراسم تحلیفش گفت و تاکید کرد که «از هر راهکار دیپلماتیکی که به لغو تحریم ها علیه ایران ختم شود حمایت می کند»، مسیر مذاکرات با طرف های بین المللی برجام را دنبال خواهد کرد و احتمالِ انعقاد توافق در دولت وی بالا است.
با این حال، عده ای دیگر از ناظران و تحلیلگران نیز بر این باورند که اساسا دولت ابراهیم رئیسی، جدای از رویکرد های سخت گیرانه خود به غرب و ایالات متحده آمریکا، تجربه انعقاد توافق برجام در سال ۲۰۱۵ میلادی و بدعهدی های گسترده آمریکا و اروپا در جریان توافق مذکور را به دست فراموشی نمی سپارد و با حداکثرِ بی اعتمادی، در هر گونه تعامل با قدرت های غربی حاضر خواهد شد.
امری که به زعم آن ها با طرح درخواست های حداکثری از سوی دولت رئیسی در جریان مذاکرات هسته ای همراه خواهد شد و احتمالا این مساله، حصول هرگونه توافق در جریان مذاکرات را تا حد زیادی سخت و پیچیده خواهد کرد.
به طور کلی اینگونه به نظر می رسد که حضور ابراهیم رئیسی در قدرت و تشکیل تیم سیاست خارجی وی که تا حدی اعضای اصلی آن نیز مشخص شده اند، نشان از آن دارد که عصری جدید در عرصه تعاملات کشورمان با کشور های عضو برجام در حالِ آغاز شدن است و در این دوران، جمهوری اسلامی ایران به دنبالِ آزمایش کردن رویه هایِ آزمایش شده در تعاملات خود با غرب نخواهد بود.
مهدی مطهرنیا: برجام در یک گلوگاهِ خطرناک گرفتار شده است/آمریکا به کمتر از «برجام پلاس» قانع نیست
«مهدی مطهرنیا»، استاد علوم سیاسی و کارشناس مسائل بین المللی در رابطه با سرنوشت برجام در دولت ابراهیم رئیسی معتقد است: برجام یک توافق میان ایران و گروه پنج بعلاوه یک محسوب می شد با این حال، آن یک، که در کنار پنج قرار گرفته، نَه آلمان بلکه ایالات متحده آمریکا بوده است. به عبارتی پنج قدرت بزرگ جهانی در کنار یک ابرقدرت با ایران به مذاکره پرداختند و در واقع بعد از توافقنامه برجام مشخص شد که وزنِ این یک، می تواند اوزانِ پنج قدرت دیگری جهانی در چهارچوب توافق برجام را تحت تاثیر قرار دهد.
وی گفت: در این راستا شاهد بودیم که با خروج آمریکا از برجام، این توافق کارکرد های خود را از دست داد. از این رو، باید بپذیریم که قدرت اصلی در نظام بین الملل و در میان اعضای گروه پنج بعلاوه یک، ایالات متحده آمریکا است و ایران در ارتباط با پرونده هسته ای خود، بیش از هر کشور دیگری با آمریکا رو به رو است.
مطهرنیا افزود: مذاکره با پنج علاوه یک نیز در واقع تحرکی با هدف واداشتنِ آمریکا جهت تضمین توافق هسته ای برجام و حراست از آن محسوب می شد، اما در عمل نشان داده شد که سه کشور اروپایی و حتی پکن و مسکو نیز در نهایت با گرفتن برخی امتیازات، تنها می توانند کمک های محدودی را به تهران داشته باشند.
وی گفت: از این رو، باید گفت که پرونده هسته ای ایران یک زمینه برای پرونده ایران و ارتباطات آن با ایالات متحده آمریکا است. از این منظر، ما نمی توانیم آن را نادیده بینگاریم. بنا بر این معنا، باید بگوییم آنچه که اکنون مشاهده می شود این است که دولتِ انقلابی رئیس جمهور ابراهیم رئیسی، اساسا چه بینش و نگرشی نسبت به ایالات متحده آمریکا دارد؟ آیا می تواند در قالب مذاکرات با گروه پنج بعلاوه یک، آنچه را که در دولت های روحانی و احمدی نژاد پذیرفته نشده است، به دست آورد؟
وی افزود: آنچه که در شرایط کنونی وجود دارد، این است که برجام بر اساس ادبیاتِ آمریکایی ها (به زعم آمریکا)، باید بازنگری شود و مذاکرات در برجام باقی نماند بلکه به «برجام پلاس» منتهی شود و برجام پلاس در واقع دربرگیرنده پرونده های دیگر ایران نظیر پرونده موشکی، قدرت منطقه ای و همچنین مسائل حقوق بشری مرتبط با ایران خواهد بود.
مطهرنیا گفت: از این رو اگر دولتِ رئیس جمهور رئیسی این را بپذیرد، گامی به عقب برداشته خواهد شد و قاعدتا این به معنای عقب نشینی ایران ارزیابی خواهد شد. امری که در دولت های قبلی ایران به عنوان سازش و عقب نشینی ایران از مواضع انقلابی اش ارزیابی می شد.
وی گفت: از طرف دیگر، ایران می تواند در برابر آمریکا ایستادگی کند و آمریکا نیز در مقابل، برخی تحریم های محدودِ کم اثر را برداشته و در نتیجه ایران به برجام بازگردد و گام های پنج گانه ای را که تهران به صورت پلکانی برای خروج از برجام برداشته را معکوس سازد.
وی افزود: دراینجا تنها تحریم هایی برداشته خواهند شد که کم اثر و دربرگیرنده تحریم هایی خواهند بود که «دونالد ترامپ» آن ها را امضا کرده و در واقع، ساختار کلی تحریم ها علیه تهران همچنان پابرجا خواهد ماند. از این رو، آنچه که در برجامِ سال ۲۰۱۵ حاصل شده بود، اکنون حاصل نخواهد شد.
مطهرنیا گفت: از طرفی اینکه آمریکا بپذیرد کلیه تحریم ها علیه ایران را لغو کند و راستی آزماییِ ایران در یک بازه زمانی مشخص در این رابطه را نیز قبول کند، تا حد زیادی بعید به نظر می رسد؛ بنابراین می توان پیش بینی کرد که برجام در گلوگاهی خطرناک گرفتار شده و ماندن در آن از یک طرف، نشان دهنده عقب نشینی هیبتی و حیثتی ایران محسوب خواهد شد و در سوی دیگر اگر ایران بخواهد از آن خارج شود، عملا اجماع بین المللی را علیه خود ایجاد کرده است. در این راستا، به نظر می رسد آنچه در عمل اتفاق می افتد، سیر مذاکرات فرسایشی خواهد بود. در این چهارچوب، اینطور به نظر می رسد که کارِ برجام با سختی های فراوانی رو به رو است.
قاسم محبعلی: دولت جدید به یک تیم حرفه ایِ مذاکره کننده نیاز دارد/ احیای برجام به اتخاذِ تصمیماتی سخت گره خورده است
«قاسم محبعلی» سفیر و دیپلمات سابق ایران (مدیرکل سابق خاورمیانه و شمال آفریقا در وزارت امور خارجه ایران) و همچنین کارشناس سیاست خارجی در گفتگو با فرارو، در رابطه با سرنوشت برجام در دولت ابراهیم رئیسی بر این باور است که: بدون تردید اولویت اولِ سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی، مساله حل و فصل مناقشه هسته ای است.
وی گفت: البته در شرایط فعلی وضعیت تا حد زیادی سخت شده و احیای برجام، با چالش های فراوانی رو به رو است. در این رابطه، هم طرف های غربیِ برجام مواضع سختی دارند و هم ایران رویکرد سخت گیرانه ای را در پیش گرفته است. ایران در ماه های اخیر، اقدامات مختلفی را در عقب نشینی از تعهدات هسته ای خود انجام داده و آمریکا نیز پس از خروج از برجام در سال ۲۰۱۸، سلسله ای جدید و گسترده از تحریم ها را علیه تهران وضع کرده است که معکوس کردن این روندها، کار آسانی نیست.
وی افزود: از سویی نباید فراموش کرد که دولت بایدن، هدفش صرفا باز گشت به برجام نیست بلکه برجام را مقدمه ای برای مذاکرات گسترده تر با ایران در حوزه های جدیدتر می بیند. در این راستا، طرفِ ایران نیز تاکید دارد که تمامی تحریم ها علیه یران باید لغو شوند و به طور خاص آمریکا این تضمین را بدهد که بار دیگر علیه ایران وضع تحریم نخواهد کرد (همچون دوران ترامپ). بدون تردید این موارد، سطوح و موارد جدیدی هستند که فراتر از برجامی هستند که در سال ۲۰۱۵ میلادی به امضا رسید.
محبعلی گفت: از این رو، به نظر می رسد که بازگشت به برجام با دست انداز ها و چالش های فراوانی روبه رو است که با توجه به محدودیت زمانی هم که برای برجام وجود دارد (برجام یک برنامه هشت ساله است که شش سال و یک ماه یا بیشتر از آن سپری شده و تنها تا سال ۲۰۲۳، تا پایان مدتِ این توافق، زمان باقی مانده است)، حتی اگر احیا هم شود که احیان شدنِ آن به احتمال فراوان، زمان بَر و گام به گام خواهد بود، این احتمال که ایران تا سال ۲۰۲۳ نتواند به نحو موثری از مزایای آن برخوردار شود، بسیار بالاست.
وی گفت: از این رو، احیای برجام هم از طرف ایران و هم از سوی طرف های مقابل، نیاز به تصمیمات سیاسی نسبتا سخت و مشکل دارد که دولت جدید کشورمان باید موفق شود آن ها را اتخاذ کند. توجه دارید که در ایران، دولت، تصمیم گیرِ نهایی در حوزه سیاست خارجی نیست و هم دولت و هم وزارت خارجه، طبیعتا کارگزارِ تصمیماتی هستند که به آن ها ابلاغ می شود.
وی افزود: از سویی دیگر، آن چیزی که خیلی مهم است جدای از تصمیمات سختی که باید اتخاذ شود، تیم مذاکره کننده جدیدِ ایران هستند. چنانچه که یک تیم مذاکره کننده حرفه ای و آشنا به مسائل بین المللی و لایه هایِ مختلف برجام، انتخاب شود، بسیار کمک کننده خواهد بود، در غیر اینصورت، اگر تیمی سر کار آید که بخواهد تجربه کند و تجربه چندانی هم نداشته باشد، این مساله زمان را برای ایران به هدر خواهد داد و همین موضوع شاید موجب آسیب خوردنِ منافع ملی کشورمان شود.
محبعلی گفت: از این نظر، باید صبر کنیم و ببینیم که تیم مذاکراتی جدید چه کسانی هستند؟ آیا به زبانِ بین المللی و مذاکرات حرفه ایِ در این حوزه آشنا هستند یا خیر؟ آیا به حقوق بین الملل، سیاست بین الملل و دیگر مسائل تخصصی مسلط هستند؟ تجربه دیپلماتیک کافی داشته اند؟
وی گفت: نباید فراموش کرد که سیاست خارجی جای آزمون و خطا نیست، زیرا هر خطایی، هزینه های فراوانی را برای کشورمان به بار خواهد آورد. اکنون کشورمان ما از حیث اقتصادی شرایط سختی را تجربه می کند و وضعیت سلامت و معیشت مردم نیز ضعیف شده و آسیب دیده است.
وی افزود: از این رو، در وهله نخست ما به یک تیم مذاکراتی حرفه ای در دولت جدید نیازمندیم، زیرا اگر اینطور نباشد، شاید در مذاکرات، متحملِ برخی هزینه های منفی شویم. از سویی، اینکه تیم جدید مذاکراتی ایران قرار است در کجا مستقر شود نیز مهم است. چرا که اگر به خارج از وزارت خارجه منتقل شود، دوباره مشکلاتی را که در زمان دولت احمدی نژاد داشتیم و در آن دوران، شاهد تناقض هایی میان دولت، وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی بودیم، و سیاست های موازی میان این نهاد ها را مشاهده می کردیم، بار دیگر شاهد خواهیم بود که این مساله نیز نکته چندان مثبتی برای ایران نخواهد بود.
(فیلم) قالیباف: قرار نیست به هر چیزی که رئیس جمهور ارائه کرد، رای اعتماد بدهیم
3 سال پیش